Пишува: Д-р Фанка Гилевска
специјалист – офталмолог
Кератоконусот е прогресивна болест на рожницата што се манифестира со нејзино истенчување и испакнување во вид на конус. Како последица на ова испакнување, светлината неправилно се прекршува кога влегува во окото поради што се случува и изобличување на сликата.
Причини за појава
Причината за појава е мутација на гените одговорни за градбата на рожницата, со што таа е вродено слаба и склона кон деформации. Ваквата рожница може да добие кератоконус ако е изложена на одредени фактори од средината што би го поттикнале тоа (тригери).
Фактори поттикнувачи се: силното чешање на очите (механичко триење на рожницата), чести алергии, воспаленија, иритации од средината.
Новите истражувања даваат особено значење на хормоните во развојот на кератоконусот. Така, кортизолот (стрес хормон) се смета за еден од главните тригери во современото живеење. Исто така, балансот на естрогени и прогестерон во текот на бременоста може да предизвика брз напредок на болеста.
Симптоми
Првичните симптоми се отежнато фокусирање навечер, расејување на светлината околу светлосен извор во вид на халоа или ѕвезди. На дневна светлина, пак, се јавува фотосензитивност или пречувствителност на светлина. На прегледите кај офталмолог може да се забележи брзиот раст на диоптријата и цилиндарот или промена на оската на цилиндарот. Оние што носат контактни леќи стануваат преосетливи на леќите, а понатаму ниту со какво било помагало (очила или леќи) не постигнуваат добар вид.
Во многу напреден стадиум на болеста, кога рожницата премногу ќе се истенчи, во неа може да се појават мали пукнатини, поради што се јавува и болка во очите и нагло заматување на видот.
Третман
Крослинкинг метод (corneal collagen cross-linking или CXL) е интервенција на окото, која се врши со цел да се сопре или да се забави понатамошната прогресија на болеста. Кај младите под 30 години се врши веднаш!
Методот се одвива на следниот начин:
- Се отстранува епителот (надворешниот заштитен слој на рожницата);
- Рибофлавин (витамин Б2) се капнува на рожницата додека да се наполни целата (како сунѓер);
- Со ултравиолетово зрачење се зрачи рожницата додека да се активира рибофлавинот во неа.
Самиот метод трае од 60 до 90 минути, се изведува по прецизно одреден протокол (Дрезденски протокол) за најдобри резултати.
Самиот метод не е опасен за видот или за окото, може да се изведува и повеќе пати, но најчесто е потребен само еден крослинкинг (cross-linking) во животот зашто неговите ефекти траат околу 20 години.
Студиите покажале дека кај 99% од пациентите, рожницата останува стабилна или има подобрување во однос на формата на конусот (зарамнување), што е многу значајно, зашто доведува до субјективно подобрување на видот, намалување на диоптријата со што помагалата (очила или леќи) стануваат попријатни и овозможуваат подобра корекција на видот. Крослинкинг методот овозможува зачувување на рожницата кај лица со многу прогресивен кератоконус што инаку може да доведе до губење на видот, како и потреба од итна трансплантација на рожница.
Постоперативен третман
По интервенцијата, пациентите носат меки контактни леќи неколку дена, додека се обнови површинскиот слој на окото (епителот). Како терапија користат топичен (капки во око) антибиотик и антиинфламаторни капки околу 6 недели. Контролите се вршат на две недели поради мерење на интраокуларниот притисок и преглед на рожницата, зараснувањето, како и рибофлавинот во неа. Веќе неколку дена по зафатот може да се вратат на вообичаените работни и животни обврски.
Ефектите од крослинкингот во однос на зацврстувањето и зарамнувањето на рожницата се појавуваат постепено, од денот на интервенцијата, во следните 6-8 месеци, па и една година по зафатот. На денот на интервенцијата само се активира рибофлавинот (фотоактивна супстанција) што потоа со месеци создава хемиски цврсти врски во самата структура на рожницата. Затоа контролните пентаками се прават неколку месеци по зафатот.
Видна острина
Она што најмногу ги интересира лицата со кератоконус е дали може и кога може да гледаат добро. Третманот на кератоконус е бавен и потребно е трпение. На крајот, откако сме постигнале цврста и зарамнета рожница со крослинкинг методот и откако сме ја утврдиле стабилноста на болеста, може да пристапиме кон корекција.
Секогаш прво се коригира видот со очила. Во зависност од диоптријата и од висината на цилиндарот, на пациентот може да му предложиме контактни леќи: меки или РГП (полутврди гас-пропустливи). ROSE K се специјални леќи наменети за рожница со кератоконус. Со нив може да постигнеме одлична видна острина кај лицата со кератоконус, па на тој начин самата болест да не биде пречка дури ни во вршењето одредени специфични професии што бараат прецизно гледање (шофер, работник во фабрика или веб-дизајнер).
