Пишува: М-р д-р Горан Колевски
Невролог
Паркинсоновата болест е хронична дегенеративна невролошка болест. Таа најчесто ги зафаќа луѓето над 60-годишна возраст и е со тенденција за постепено прогресивно влошување, и ако навремено не се воведе соодветна терапија, може да заврши со целосна неподвижност на пациентот и со негова зависност од друго лице при извршувањето на секојдневните потреби. За Паркинсоновата болест, едно од најчестите невролошки заболувања со кое лекарите речиси секојдневно се среќаваат во својата рутинска практика.
ПОЈАВА И СИМПТОМИ
Целосната етиологија на заболувањето сè уште не е доволно разјаснета. Се смета дека се инволвирани неколку генетски фактори, како и негативното влијание на слободните кислородни радикали кои доведуваат до оксидативен стрес и нарушување на функцијата на мозочните клетки. При Паркинсоновата болест страдаат одредени неврони кои се наоѓаат во подлабоките мозочни структури, особено во дел од мозочното стебло (поточно во substantia nigra), како и таканаречените базални ганглии. Настанува намалување на нивото на еден невротрансмитер кој се нарекува допамин.
Како резултат на сите овие патолошки процеси доаѓа до појава на карактеристичните симптоми на оваа болест: тресење на главата и екстремитетите, вкочанетост и отежнато забавено движење. Треба да се знае дека постојат и други болести со слични симптоми (т.н. Паркинсон плус синдром) или, пак, постоење на паркинсонизам во состав на други болести (секундарен паркинсонизам).
Најчесто симптомите почнуваат еднострано, односно најчесто се забележува тресење на раката или ногата од иста страна. Исто така, еден од првите симптоми е и дискретно тресење на главата. Следува вкочанетост во екстремитетите, отежнато движење со ситни чекори и со наведнатост на телото кон напред. Во натамошниот тек на болеста е присутен и т.н. масковиден израз на лицето. Постепено доаѓа и до тешкотии со меморијата и развој на деменција, како и нарушување на расположението. На ова се надоврзува и нарушување на автономниот нервен систем (опстипација, импотенција, ортостатска хипотензија, потење).
Доколку не се дијагностицира навремено и не се почне со соодветна терапија уште во раната фаза на болеста, сите наведени тегоби постепено се влошуваат и настанува целосна неподвижност на пациентот со неможност за самостојно обавување на секојдневните активности и негова зависност од друго лице.
ЛЕКУВАЊЕ
Постојат неколку групи на лекови со кои се третира Паркинсоновата болест. На прво место се допаминските агонисти, потоа следуваат антихолинергиците, како и супституциона терапија со прекурзори на допамин. Освен овие основни три групи на лекови, постојат и други дополнителни медикаменти кои ја надополнуваат основната терапија.
Значајно е да се напомене дека дозирањето на лековите за Паркинсоновата болест е индивидуализирано, односно лекарствата се даваат според состојбата и клиничкиот одговор на пациентот. Вообичаено, овие лекови се даваат по одредена шема, така што нивната доза е поделена во неколку поединечни дози во текот на денот. Третманот на Паркинсоновата болест е исклучиво во рацете на невролог. Пациентите во никој случај не би смееле самостојно да ја менуваат дозата или да го прекинуваат лекот и да воведат друг лек. Во вакви случаи може да се појават несакани ефекти од лековите, како и влошување на симптомите и тегобите на Паркинсоновата болест. Корекцијата на несоодветното дозирање и погрешното третирање на болеста е многу тешка и долготрајна процедура.
Она што исто така треба да се нагласи е дека е потребна трпеливост кај пациентот, како и кај лекарот. Имено, терапијата е долготрајна, доживотна и не се очекува тегобите веднаш да се поправат. Дури по повеќенеделна терапија се очекува постепено подобрување на тегобите. Важно е да се нагласи дека речиси сите потребни лекови за третман на Паркинсоновата болест се достапни во Македонија и пациентите не мора да се изложуваат на дополнителни трошоци за набавка на лекови од странство. Исто така, во најголем дел лекарствата кои ви ги препишува вашиот лекар се на товар на Фондот заздравствено осигурување и одат на рецепт.
РАНО ОТКРИВАЊЕ ЗА УСПЕШЕН ТРЕТМАН
Најважно е симптомите на Паркинсоновата болест да се препознаат што е можно порано. Најчесто се работи за сосема дискретен тремор на главата, вилицата или дланката. Исто така, може да се забележи и лесна вкочанетост во движењата и одење со ситни чекори, како и масковиден израз на лицето. Доколку барем два од симптомите на Паркинсоновата болест се забележат, пациентот веднаш треба да се јави на преглед кај невролог. Раното препознавање на болеста е од круцијално значење. Доколку навремено се откријат симптомите и болеста се препознае, со соодветен третман на кој пациентот строго ќе се придржува, можна е контрола на тегобите и спречување на натамошниот развој на Паркинсоновата болест.
Затоа, доколку забележите кај себе или кај некого од своите блиски постоење на некој од наведените тегоби кои упатуваат на можност од постоење на Паркинсонова болест, не чекајте симптомите спонтано да поминат, туку обратете се на невролог. Со навремена и соодветна терапија оваа болест може успешно да се третира, со што на пациентот ќему се овозможи нормално живеење и самостојно извршување на секојдневните активности.
