ПИШУВА:
Д-р Катерина Ристовска
специјалист по интерна медицина – супспецијалист по нефрологија
♦♦♦♦♦♦♦
Бубрежно оштетување кое трае од 7 до 90 дена после акутна бубрежна повреда се нарекува акутна бубрежна болест (АББ), порано позната како акутна бубрежна инсуфициенција.
Тоа е состојба кога се јавува нагла, често реверзибилна редукција на бубрежната функција, која се мери преку пораст на уреата и креатининот во крвта, наод на намален уринарен волумен, како и преку определување на гломеруларната филтрациона стапка, којашто покажува колку вашите бубрези ги чистат токсините од вашиот организам. Честопати после бубрежниот инсулт, прв и единствен симптом може да биде намалениот волумен на урина. АББ води до акумулација на вода, електролити и други метаболни продукти во организмот.
Колку е честа АББ во болнички услови
Таа е честа состојба меѓу хоспитализираните пациенти и се среќава кај 7 %-10 % од примените пациенти во болница и во 30 %-67 % од приемите на Одделите за интензивна нега, од кои 10 % – 15 % во тек на лекувањето, a и подоцна имаат потреба од бубрежна заместителна терапија – дијализа, што има значајно влијание врз продолжениот болнички престој, стапката на морбидитет и морталитет меѓу хоспитализираните пациенти.
Причините коишто можат да доведат до акутна бубрежна болест се поделени во три категории: предбубрежни, бубрежни и постбубрежни. Честопати меѓу нив не постои строга граница, па можат да преминуваат од една во друга форма на бубрежно оштетување
Стапката на смртност 30 дена после развојот на АББ е за 24 % повисока од таа кај пациентите коишто немаат АББ. Секоја година околу 1.7 милиони луѓе ширум светот умираат од АББ.
Како се идентифицира акутното влошување на бубрежната функција
Постојат повеќе критериуми според кои нефролозите се раководат во идентификацијата на акутното влошување на бубрежната функција, од кои ќе издвоиме: пораст на креатининот во крвта за повеќе од 26.5 μmol/l за 48 часа или пораст на креатининот за 1.5 пати или повеќе од базичното ниво од пред 7 дена и уринарен волумен помал од 0.5 мл/кг/час за најмалку 6 часа.
Причини за развој на АББ
Причините коишто можат да доведат до акутна бубрежна болест се поделени во три категории: предбубрежни, бубрежни и постбубрежни. Честопати меѓу нив не постои строга граница, па можат да преминуваат од една во друга форма на бубрежно оштетување.
Предбубрежната форма на АББ се јавува како резултат на која било причина којашто доведува до редукција на крвниот проток во бубрегот:
Хиповолемија – намален волумен на крв и течности заради: обемни крвавења, срцева слабост, тешки опекотини, губиток на гастроинтестинална течност заради повраќања и профузни проливи, црнодробна слабост.
Хипотензија – низок крвен притисок: кај кардиоген шок, масивни белодробни емболии, акутен коронарен синдром, миокарден инфаркт, васкуларни тромбози.
Постојат повеќе критериуми според кои нефролозите се раководат во идентификацијата на акутното влошување на бубрежната функција, од кои ќе издвоиме: пораст на креатининот во крвта за повеќе од 26.5 μmol/l за 48 часа или пораст на креатининот за 1.5 пати или повеќе од базичното ниво од пред 7 дена и уринарен волумен помал од 0.5 мл/кг/час за најмалку 6 часа
Хипотензија заради системско проширување на крвните садови – вазодилатација: кај септичен шок, алергиски состојби – анафилакса, администрација на анестезија.
При употреба на одредени лекови: како што се нестероидните антиинфламаторни лекови т.е. лекови против болка, јодни контрасти, антибиотици, цитостатици и сл., па дури и кај одредени антихипертензиви коишто водат до дисрегулација на васкуларниот тонус на бубрежната артерија.
Бубрежната форма на АББ вклучува состојби коишто директно го афектираат бубрежното ткиво, водејќи до акутна повреда на главните елементи кои имаат директна улога во прочистувањето на крвта од токсините: гломерулите и тубулите (гломерулонефрити и тубулопатии).
Најчеста причина за нивно оштетување е:
Пролонгираната бубрежна исхемија, сепсата и токсини коишто директно го оштетуваат бубрежното ткиво – нефротоксини (антибиотици, цитостатици, инхибитори на протонска пумпа, контрастни средства);
Одредени хематолошки состојби како што е мултиплиот миелом кој што доведува до интратубуларно запушување, хемолитични анемии, тромботична тромбоцитопенична пурпура, хемолитично-уремичен синдром, леукоцитози;
Одредени автоимуни заболувања (системскиот лупус еритематосус, системска склероза, дерматомиозитис, псоријаза, комплемент медирани заболувања, криоглобулинемии, различни васкулити);
Наод на мускулно распаѓање – рабдомиолиза, крвна – хемолиза;
Тешки алергиски реакции со развој на интерстициелен нефритис и многу др. состојби.
Бубрежната форма на АББ вклучува состојби коишто директно го афектираат бубрежното ткиво, водејќи до акутна повреда на главните елементи кои имаат директна улога во прочистувањето на крвта од токсините: гломерулите и тубулите (гломерулонефрити и тубулопатии)
Тука би го споменале и бубрежното оштетување од КОВИД-19 инфекцијата којашто најчесто ја засега бубрежната функција преку развој на директно оштетување на гломерулите и крвните садови на бубрегот во форма на колапсирачка гломерулопатија и микроангиопатија.
Постбубрежна причина којашто доведува до АББ ги вклучува сите причини коишто доведуваат до запушување на уринарните патишта, што води до враќање на урината назад во бубрегот, зголемувајќи го притисокот врз функционалните делови во бубрегот, водејќи до нивно оштетување. Зависно од тоа дали запушувањето е комплетно или не, дали се развива наеднаш или постепено и колку долго траела оваа состојба, опсегот на бубрежното оштетување може да биде од лесен до тежок степен.
Најчеста причина за оваа состојба се бубрежни или уринарни камчиња, различни форми на тумори кои потекнуваат од урогениталниот тракт или околните органи (бенигни и малигни тумори на уровезика, простата, матка, дебело црево и др.), тромби, зголемена простата кај мажи, фимоза, неврогена уровезика, но и во тек на физиолошки состојби, како што е бременоста.
Ризик фактори за развој на АББ се:
- Напредната возраст;
- Историја на дијабетес мелитус;
- Покачен крвен притисок;
- Конгестивна срцева слабост;
- Периферна васкуларна болест;
- Подлежечка хронична бубрежна болест;
- Хронична црнодробна болест;
- Сепса;
- Високо ниво на холестерол во крвта;
- Ниско ниво на протеини во крвта;
- Употреба на нефротоксични лекови;
- Високоризични операции;
- Итни операции;
- Хемодинамска нестабилност;
- Употреба на механички вентилатор;
- Употреба на интра-аортна балон пумпа;
- Анемија која што изискува трансфузии на крв;
- Долго време на кардиопулмонална бајпас пумпа во тек на оперативниот зафат.
За сите дилеми поврзани со вашето здравје, во клиничката болница „Жан Митрев“ на располагање ви стои д-р Катерина Ристовска, специјалист по интерна медицина – супспецијалист по нефрологија. За да закажете термин јавете се во контакт центарот на 02/3091-484.
