Пишува: Д-р Коста Василевски, гинеколог
Акутен абдомен од гинеколошко потекло е клинички ентитет кој означува појава на силна болка во стомакот, со потекло од женските генитални органи и знаци за перитонеална надразба (надразба на внатрешната обвивка на абдоменот).
Оваа болка има свои карактеристики. Така, се случува постепено зголемување на јачината на болката, рефлексија на болката во рамената, нејзино засилување при кашлање, уринирање или дефекација, понекогаш следено со абнормално крвавење, гадење, повраќање и фебрилност (зголемена телесна температура). Пациентката може да има принудно држење на телото, долен абдоминален дефанс (болна осетливост), намалена или отсутна работа на цревата (перисталтика), а на клиничкиот преглед да има болна осетливост при движење на грлото на матката – ПВУ.
Болката во долниот дел на абдоменот со гинеколошко потекло, која има карактеристики на наглост, јака и остра болка, може да води потекло од руптура (пробивање) на туба при вонматерична бременост, руптура на оваријална циста, торквација (извртување) на здрава или болна аднекса (јајчник), торквација на оваријален тумор или субсерозен миом.
Торквација на оваријален тумор е честа компликација кај тумори на јајчници кои висат на петелка. Таа во себе содржи крвни садови. Колку е подолга или има простор во стомакот толку полесно има можност за нејзино извртување.
Како причина се набројуваат и нагло движење на телото, дигање товар, скокови и сл. Од сите тумори на јајчници бенигниот цистичен тератом (или дермоидна циста) е особено склон кон торквирање. Кај пациентки кои лечат стерилитет, при давање на гонадотропини може да дојде до појава на хиперстимулација на јајчниците, кое може да биде пратено со појава на јака болка во долната половина на абдоменот, како и со зголемување на двата јајчници. Во одреден број случаи може да се јави и асцитес, течност во абдоменот, во градниот кош, или тромбоза на крвните садови.
Болката во долниот дел на стомакот со гинеколошко потекло со субакутен почеток најчесто се должи на руптура на тубооваријален абсцес (гнојно воспаление на јајчниците), субторквација (извртување) на аднекса (јајчникот) или циста (каде што има непо тполно извртување односно има парцијална опструкција на крвните садови), дисменореја, ендометриоза, ектопична бременост.
- Местото на болката може да биде од едната страна (аднексална патологија) или обострано (воспаление на аднекси, тубооваријелен абсцес, ендометриоза) и супрапубично со потекло од матката или воспалување на карличните органи.
- Болката може да биде поврзана со менструално крвавење, полов однос, при мокрење или дефекација, пратено со зголемена телесна температура, гадење, повраќање, намален крвен притисок.
- Пациентката може да има зголемена температура, над 38 целзиусови степени при воспаление на јајчниците, воспаление на лигаментите во карлицата, лесно зголемена температура, до 38 целзиусови степени, при ендометриоза, миом во распаѓање или пациентката да е со зголемена температура при извртување на здрав јајчник, прсната туба при вонматерична бременост.
Пристапот кон бремената жена со изразена јака абдоминална болка е сличен на пристапот како кај небремени пациентки со акутен абдомен (состојба која бара итно хируршко лекување). Во дијагнозата најчесто се користат лабораториски анализи, ултразвук и физички преглед.
Препорачливо е во процената на ваква пациентка да се вклучи хирург, гинеколог-акушер.
Индикациите за итен хируршки третман кај бремените жени се исти како и за небремените жени. Доколку е неопходно третманот да се изведе во текот на бременоста, подобро е да се изведе во вториот триместар, бидејќи ризикот од породување пред терминот е понизок во споредба со третиот триместар. Исто така, ризикот од спонтана загуба на бременоста е понизок во вториот во споредба со првиот триместар.
Хронични болки во малата карлица од гинеколошко потекло
При хронични болки во малата карлица од гинеколошко потекло најчесто се работи за болки во текот на менструалниот циклус (дисменореја). Болните менструации можат да бидат примарни и секундарни. Примарните настануваат првиот ден од менструалниот циклус и се јавуваат кај девојчиња и млади жени, а се лекуваат со аналгетици. Секундарните, се предизвикани од органско потекло (ендометриоза, миом, користење на спирала, воспаление) и се лекуваат со точна дијагноза и отстранување на причината. Болка во малата карлица, која е поврзана со краткотрајно крвавење, може да има и во текот на овулацијата. Хронична болка може да се јави и кај аномалии на матката и на вагината (хематоколпос и хематометра) кои можат да доведат до потреба од оперативен третман. Диспареунија е ентитет кој се карактеризира со болки во малата карлица во текот на сексуалниот однос, а најчесто се јавува кај пациентки каде што се оставени јајчниците (по оперативен третман хистеректомија), при постоење на генитален пролапс, кај пациентки каде што е дијагностицирана ретроверзија на матка, кај пациентки со кратка вагина и др.
