Пишува: Д-р Кристина Бачконија
Психолог
Секој во таа ситуација се прилагоди како најдобро знае и со доаѓањето на летните месеци, голем број луѓе се надеваа дека сето тоа е зад нас. Но, со оглед дека за вирусот се уште не се знае доволно (барем не колку за некои други вируси), како преку медиумите и одговорните лица често добиваме контрадикторни информации и како владее една состојба на неизвезност, многумина стравуваат од месеците кои пред нас кога респираторните инфекции само по себе се почести. Како да се носите со сето ова, за нас прилично нова и непозната ситуација?
Емоциите постојат со причина
Пред се, треба да се напомене дека сите наши емоции постојат со причина. Иако можеби не се сите пријатни, секоја од нив е потребна за да ни даде повратна информација за тоа што се случува и соодветно на тоа да не поттикне на реакција. На пример, ако некој кон нас е безобразен, ние ќе се налутиме. Лутината не е пријатна емоција, но ни дава информација дека некој не се однесувал добро со нас, а во исто време е присутна и да оној другиот му даде до знаење дека треба да го промени своето однесување.
Слично е и кога се работи за стравот. Иако не е пријатен, стравот служи да на некој начин не одбарни од потенцијалните закани. Врзано за ситуацијата со коронавирусот, стравот од зараза не поттикна да се чуваме, да носиме маски, да избегнуваме блиски контакти и слично. Лице кое воопшто не се плаши (било за себе или своите блиски на кои потенцијално може да им го пренесе вирусот), многу е веројатно дека нема така да се однесува. Значи, стравот има своја функција и таа е пред се заштитна. Ако кај вас се јави страв кој предизвикува да се однесувате одговорно кон себе и кон другите, тогаш тој е нормален и на некој начин пожелен.
Кога стравот станува лош?
Доколку пак стравот од заразата ве парализира и влијае на вас да не можете да излезете од дома, исплашено ги гледате луѓето околу себе кои не ви се ни близу и размислувате кој од нив е болен, ако имате кошмари дека нешто лошо ќе ви се случи вам и вашите најблиски – тоагш стравот не е веќе страв, туку паника.
Кога стравот престанува да биде емоција која ве повикува на внимание и станува ограничувачки фактор во вашиот живот, тогаш значи дека е време да поработите на него и да го претворите во сојузник, а не во непријател. Од паника не можете да делувате на начин да рационално проценувате и донесувате одлуки поврзани за вас и вашиот живот. Од паника можете да донесете одлуки кои негативно ќе се одразат на вас. Од паника можете целосно да се изолирате од други луѓе. Од паника може да складирате залихи на храна и да се затворите во домот. Од паника може постојаноо да мерите телесна температура и да го следите секое свое вдишување и издишување. Поради сето наведено, сами себе сте се ограничиле и сте донеле одлуки кои не се добри за вашето ментално здравје. А во исто време веројатно и натаму нема да се чувствувате безбедно. Затоа е важно да разликувате оаника од страв и донесување на одлуки од паника и од страв.
Како да си помогнете?
Пред се, клучно е да препознаете од што доаѓаат вашите одлуки и понатамошниот тек на мислите: во ред е на основа на проверени информации да размислувате за идните чекори и да ги разгледувате своите опции. На пример, ако бројот на заразени со вирусот е многу голем, можеби ќе се чувствувате побезбедно на работа да одите со автомобил, наместо да се возите во јавен превоз. Можеби ќе водите повеќе сметка за хигиената на рацете и ќе внимавате што и како допирате. Сите овие одлуки може да доаѓаат од страв да не се заразите, но се насочени на акција која нема да ве ограничи, ниту парализира, туку ќе ве штити. Во оваа ситуација е важно да се биде флексибилен и да се прилагодува однесувањето зависно од епидемиолошката ситуација. На некого можеби и тоа нема да му биде лесно, но верувам дека секој има ресурси за адаптибилно однесување.
БЛИЦ СОВЕТИ
- Не читајте и не гледајте сензационалистички написи и емисии. Наслови од типот “Најлош ден во САД“, “Дете починало од коронавирус, оти никој ен сакал да го прегледа“ и слично само поттикнуваат паника и не може да ви донесат ништо друго, освен лоши и деструктивни мисли.
- Читајте информации од официјални, овластени извори и објави од реномирани и признати научници.
- Следете ја ситуацијата во вашата земја или град, бидете флексибилни и прилагодете се на новонастанатата ситуација преку придржување до препорачаните мерки.
- Одржувајте лична хигиена, поодговорно и посвесно од вообичаеното.
- Учете ги на хигиена и вашите деца
- Избегнувајте блиски физички контакти, особено со лица кои спаѓаат во загрозени категории (постари лица, хронични пациенти, онколошки болни…)
- Доколку чувствувате дека целата ситуација ве надвладува и дека сте во паника, побарајте стручна помош.
