ПИШУВА:
Д-р Лилјана Брајевиќ,
специјалист по општа хирургија – супспецијалист по торакална хирургија
♦♦♦♦♦♦♦ 
МИТОВИ И ФАКТИ ЗА КАРЦИНОМ НА ДОЈКА
Малигномот на дојка е едно од најчестите заболување кај жените. Според Светската здравствена организација (СЗО) во 2020 година, 685 000 жени починале од карцином на дојка, а на 2,3 милиони им била дијагностицирана оваа болест.
Во денешно време секојдневно сме бомбардирани со голем број информации од најразлични области вклучително и на оваа тема. Затоа понекогаш е тешко да разбереме што е вистина а што не е. Често пати се среќаваат и неточни информации во поглед на ризик факторите, самата болест, третманот и слично.
За да ги разбиеме најчестите митови им спротивставуваме факти:
- МИТ – ако никој во семејството немал карцином на дојка, нема ни јас да имам
ФАКТ – само 5-10 % од карциномите на дојка се наследни. Во останатите 90 %, карциномот се јавува прв пат, без постоење на некој специфичен ризик. Се смета дека најголеми ризик фактори се: полот (женски), возраста (над 50 год.), рана менструација, доцна менопауза, хормонска терапија, жени кои никогаш не раѓале, дебелина, раѓање на прво дете по 40 година, алкохол, пушење и сл.
- МИТ – ако се храните здраво, спортувате, не пушите цигари, нема ризик да добите карцином на дојка
ФАКТ – со здравиот начин на исхрана, вежбање и сл. може само да го намалите ризикот, но тоа не е гаранција дека нема да ја добиете болеста.
- МИТ – носењето градник може да предизвика карцином на дојка, особено оние со жица, бидејќи ја пореметуваат лимфната дренажа со што се наталожуваат штетни материи во дојката кои предизвикуваат карцином
ФАКТ – апсолутно неточно. Во 2014 година била направена студија во која биле испитувани околу 1500 жени со карцином на дојка при што не се најдени никакви релеванти докази за поткрепа на оваа теорија.
- МИТ – користење на антиперспиранти кои содржат алуминиум предизвикуваат карцином на дојка, бидејќи го блокираат потењето преку кое се исфрлаат штетните материи
ФАКТ – досега нема релеванти студии кои покажуваат некаква релација/поврзаност меѓу антиперспирантите и карциномот на дојка. Кога би било ова тврдење точно, тогаш бројот на пациентки со карцином на двете дојки би бил во пораст бидејќи антиперспирант ставаме во двете пазуви, а статистички не е така. Карциномот се појавува само на едната.
Апсолутно неточно е дека носењето градник може да предизвика карцином на дојка, особено оние со жица, бидејќи ја пореметуваат лимфната дренажа со што се наталожуваат штетни материи во дојката кои предизвикуваат карцином
Препорака е само да не се става антиперспирант дента пред да правите мамографија бидејќи алуминиумските честички може да се прикажат како артефакти на мамографијата и да ја отежнат нејзината интерпретација.
- МИТ – консумација на многу шеќери доведува на појава на карцином или ширење на веќе појавениот. Овој мит постои не само за карциномот на дојка, туку за сите видови на карциноми
ФАКТ – сите клетки во нашиот организам, без разлика дали се здрави или од карциномот, го користат шеќерот во крвта (глукоза) за нормално функционирање. Клетките на карциномот само побрзо го согоруваат бидејќи интензивно се размножуваат. Но нема студии кои покажуваат директна поврзанот меѓу консумацијата на шеќер и појавата на карцином, но има релација со зголемен ризик од дебелина. Затоа општа препорака за консумација на шеќер е околу шест чајни лажички на шеќер дневно (во тоа е вклучен шеќерот од сокови, овошје и сл).
- МИТ – карциномот на дојка секогаш предизвикува појава на грутка која може да се напипа
ФАКТ – не е секогаш е така. Тоа може да се користи како изговор да не се оди на редовни контроли. Но понекогаш карциномот кога е во рана фаза, на ниво на ситни микрокалцификати не може да се напипа, но може да се дијагностицира со мамографија.
Досега нема релеванти студии кои покажуваат некаква релација/поврзаност меѓу антиперспирантите и карциномот на дојка. Кога би било ова тврдење точно, тогаш бројот на пациентки со карцином на двете дојки би бил во пораст бидејќи антиперспирант ставаме во двете пазуви, а статистички не е така. Карциномот се појавува само на едната
Правењето на самопреглед е одлично и треба да се практикува, но сепак, не може да ги замени современите дијагностички методи како: ехо на дојка, мамографија и магнетна резонанца на дојки.
- МИТ – карциномот на дојка во рана фаза ретко може повторно да се појави и да се прошири
ФАКТ – дури и во рана фаза, секогаш постои ризик повторно да се појави карциномот. Вистина е дека ризикот од повторна појава е најголема во првите 2 до 5 години по оперативниот третман, но сепак, дури и по 20 години постојат 15-20% шанси за рецидив. Затоа потребни се редовни контроли.
- МИТ – сите карциноми на дојка се лекуваат исто
ФАКТ – денес постои широк спектар на терапија која се користи како што е хемотерапија, зрачење, хормонска, имунотерапија, биолошка и сл. Третманот е различен и индивидуален за секоја пациентка. Тој зависи од повеќе фактори: стадиумот на болеста, типот на карцином, годините на пациентката и нејзиниот хормонски статус, постоење на генетски мутации, имунохистохемиските анализи на карциномот итн.
- МИТ – карциномот на дојка се јавува само кај постари пациентки и тоа само кај жени
ФАКТ – вистина е дека како жените стареат така се зголемува ризикот да добијат карцином на дојка. Во 2017 година била направена студија во која се докажало дека околу 4 % карциноми се појавиле кај жени под 40 години, 23 % кај жени на 50 годишна возраст и 27 % кај жени над 60 години. Тоа значи дека 1 од 25 случаи со карцином на дојка е кај пациентки помлади од 40 години. Жените кои имаат семејна анамнеза за појава на карцином на дојка кај роднини под 40 години, потребно е да почнат со редовни контроли многу порано отколу другите жени кои немаат таква анамнеза.
- МИТ – повреда на дојка предизвикува појава на карцином
ФАКТ – при повреда да дојка, на местото од ударот настанува т.н. масна некроза, која на мамографија некогаш може да наликува на карцином. За точна диференцијација се прави биопсија.
- МИТ – карциномот на дојки се јавува само кај жени
ФАКТ – 1 % од карциномите на дојка се јавува и кај мажи. Значи многу поретко е застапен, но не значи дека не може да се јави. Проблемот е што најчесто се дијагностицира во многу напреден стадиум бидејќи ретко некој помислува дека станува збор за ова заболување.
- МИТ – ако имате БРЦА1 или БРЦА2 мутација во вашата ДНА, тогаш сигурно ќе добиете карцином на дојка
ФАКТ – според Националниот институт за карцином, во семејствата каде што се откриени БРЦА1 или БРЦА2 мутации, само 5-10 % од пациентките добиваат карцином на дојка. Докажано е дека не сите жени во семејството ги наследиле, а пак оние кои ги наследиле мутациите не значи со сигурност дека ќе добијат карцином. Идентификуван е зголемен ризик (5 пати поголем) за да добијат карцином на дојка во текот на животот. Затоа препораките се тие пациентки, многу порано да почнат со редовни ехо контроли на дојка околу 25. година од животот, а мамографија веднаш по 30. година.
Во болницата „Жан Митрев“ на располагање ви е искусен медицински тим радиолози и хирурзи кои со помош на модерната технологија ќе ви воспостават навремена дијагноза и соодветно решение. За да закажете термин јавете се на 02/3091-484.
