Пишува: Д-р Лилјана Брајевиќ
Специјалист по општа хирургија
Плеврата е серозна мембрана која ги обложува ѕидот на градниот кош од внатрешната страна и површината на белите дробови, со што се формира мал простор во кој, во нормални услови, има неколку милилитри плеврална течност. Тоа мало количество плеврална течност овозможува намалување на триењето помеѓу двата листа на плеврата при белодробното движење, со што се олеснува нормалниот процес на дишење.
Секое поголемо количество течност во овој простор, укажува на постоење на плеврален излив, односно на патолошка состојба од различна етиологија.
Создавањето на течност во плевралниот простор и нејзината ресорпција е динамичен процес што се должи на рамномерното создавање и ресорбирање на течноста. Секоја состојба што ја нарушува таа рамнотежа ќе доведе до појава на плеврален излив.
Изливот во плевралниот простор, може да не даде симптоми доколку станува збор за мало количество течност, а може да се манифестира преку болка и кашлица (поради дразба на париеталната плевра) или отежнато дишење (колабирање на белиот дроб поради притисок на течноста врз него и неможност за размена на гасовите).
Плевралните изливи се делат на трансудат и ексудат.
Трансудат настанува при покачен притисок на артерискиот дел на капиларите, односно помало количество течност може да се реапсорбира на венскиот дел од капиларите, при што се продуцира течност сиромашна со протеини. Плеврата во овој случај е интактна, без промени. Настанува при срцева слабост, инсуфициенција на црниот дроб, ниско ниво на албумини, саркоидоза, белодробна емболија, перитонеална дијализа и сл.
Ексудат, се создава кога плеврата е зафатена со патолошки процес, при што е оштетен ѕидот на капиларите, со што станува пропустлив за протеини. Во изливот има над 3 грама на децилитар протеини. Најчесто се јавува при малигни процеси, бактериска или вирусна пневмонија, хемоторакс…
За да се утврди дали постои излив во плевралниот простор се користат нативна рендгенографија на белите дробови, ехосонографија на плеврата и компјутерска томографија на белите дробови. Откако ќе се утврди постоење на излив, потребно е да се земе 30-50 милилитри примерок за анализа. Тоа може да се направи со торакоцентеза (евакуација на течност со игла) или со торакоскопија (оперативна процедура при која се евакуира течноста и по потреба се зема биопсија). Течноста понатаму се праќа на цитолошка, микробиолошка, биохемиска, имунолошка анализа и сл.
Третманот на плевралните изливи зависи од причината за нивното настанување. Доколку се работи за трансудативен плеврален излив, не се потребни други дијагностички постапки. Се прави евакуација на изливот и понатаму се продолжува со третман на примарното заболување. Но, доколку биохемиските параметри и клиничката евалуација укажат на ексудативен плеврален излив, потребни се понатамошни анализи и соодветен третман.
При повторувачки изливи (најчесто од малигна етиологија) може локално да се дејствува со евакуација на изливот и аплицирање талк во плевралниот простор, процедура наречена талк плеуродеза.
Со оваа процедура се овозможува да се создаде спој помеѓу двата листа на плеврата за да се оневозможи повторно создавање течност, со што се подобрува дишењето кај пациентите. Кај пациенти кои се во тешка општа состојба или имаат контраиндикација за оперативен третман, во амбуланта може да се постави катетер (плеуроцат) во плевралниот простор за подолготрајна евакуација на изливот, по што пациентот се пушта на домашна нега.
