Пишува: Д-р Лилјана Тевдовска
интернист
Воспалението на жолчното ќесе може да биде акутно или хронично.
АКУТНО ВОСПАЛЕНИЕ
Акутното воспаление на жолчката, или акутниот холециститис, почнува наеднаш и обично по внесување поголем и масен оброк, а се манифестира со сериозна и постојана болка во горниот дел на стомакот. Деведесет и пет отсто од луѓето со акутен холециститис имаат и камчиња во жолчното ќесе. Ова воспаление речиси секогаш почнува без знаци за инфекција, која се јавува подоцна.
Воспаленото жолчно ќесе, поради попречено празнење, обично е со напнати ѕидови, а содржината во него најчесто е згусната. Ретко се случува да има воспаление на жолчката без да има камења во неа. Тоа воспаление се нарекува акалкулозен холециститис и е посериозно од другите видови воспаленија на жолчката.
Ваква воспалителна реакција на жолчното ќесе понекогаш се случува кај пациенти кои имале голема хируршка интервенција, при сериозни повреди, големи изгореници и септични состојби, а може да се јави и по подолг период на интравенска исхрана, по долги повеќемесечни пости и пад на имунитетот.
Акутно воспаление на жолчното ќесе може да се јави дури и кај малите деца и кај деца во развој, по вирусна или друга инфекција.
ХРОНИЧНО ВОСПАЛЕНИЕ
Хроничното воспаление обично трае долго време, а речиси секогаш е резултат на жолчни камења и е проследено со напади на болка кои се повторуваат (билијарна колика). Во овој случај, објаснува нашата соговорничка, жолчното ќесе е оштетено од повторувачките воспаленија предизвикани од попреченото празнење на жолчката заради камењата. Притоа, ѕидот на жолчката вообичаено се задебелува и ги губи еластичноста и функционалноста, па поради тоа често се случува да се намали. Покрај камења, жолчното ќесе обично може да содржи и талог и ситни камчиња кои често го отежнуваат празнењето на цистичниот канал, а не ретко можат и да го блокираат.
СИМПТОМИ
Нападите на воспаление на жолчното ќесе и од двата вида почнуваат како остра болка во горниот десен дел од стомакот која се засилува кога лекарот ќе притисне на тоа место при прегледот.
Притоа, многу често пациентот има гадење и повраќање. Кај акутното воспаление болката обично е многу силна и трае подолго од шест часа, па дури и повеќе од 12 часа. Во рок од неколку часа, стомачните мускули на десната страна може да станат крути. Околу една третина од луѓето со акутно воспаление имаат треска и телесна температура над 38 степени, а кај оние со хронично воспаление треската е поретка.
Кај постарите, симптомите на холециститис можат да бидат и поопшти – губење на апетит, чувство на слабост, гадење и повраќање.
ЛЕКУВАЊЕ
Нападите на болка при воспаление на жолчното ќесе најчесто успева да се смири со лекови (конзервативен третман), па дури кај некои пациенти по 10-дневна антибиотска терапија може да се постигне и повлекување на знаците на воспаление.
Сепак хируршкиот третман останува најчесто користен начин за лекување на воспаление на жолчното ќесе, а тоа се прави со холецистектомија, која што вообичаено се прави лапараскопски, но во некои случаи жолчното ќесе се отстранува на класичен начин.
Кај хроничен холециститис, жолчното ќесе обично се отстранува откако ќе се смири акутната фаза, додека при акутно воспаление без присуство на жолчни камења мора итно да се извади жолчното ќесе.
ПРЕГЛЕДИ
Ендоскопска ретроградна холагиопанкреатографија – ЕРЦП се користи кога со ултразвучниот преглед се констатирани знаци за присутен камен во заедничкиот жолчен канал, кој не може да се види со стандарден ултразвук. ЕЦРП е златен стандард за детекција на камчиња во заедничките жолчни канали и потенцијална можност за нивно отстранување. Сепак, треба да се напомене, дека оваа во некои случаи неопходна техника е инвазивна и во мал процент е поврзана со ризик од компликации (панкреатитис на пример).
Компјутерската томографија, пак спаѓа во дополнителните техники за дијагностика и е резервирана кога има сомнеж за компликации, како камења во заедничкиот канал или карцином на жолчното ќесе и на панкреасот.
МРЦП, радиолошка техника на приказ на жолчните патишта со магнетна резонанса, може да биде многу корисна за откривање ситни камчиња или други препреки, како карцином во жолчните канали, како и за други болести и абнормалности на жолчниот и на панкреатичниот канален систем.
Третман на камен
За камењата кои не предизвикуваат симптоми најчесто се доволни ултразвучни контролни прегледи еднаш годишно и не е потребно медикаментозно лекување.
Ако нискомаслената диета не е успешна во контролирање на симптомите на хроничното воспаление, тогаш е потребен хируршки или нехируршки третман.
Нехируршка дисолуциска терапија си препарати на усодезоксихолна киселина се користи се користи кај некои специфични типови камчиња кои можат да се растворат со лекови и кај пациенти кои се ризични за операција, а ги исполнуваат критериумите за дисолуциска терапија.
Гнојни џебови, гангрена, холестаза,панкреатитис
Ако акутното воспаление на жолчното ќесе продолжи, тоа може да е сигнал за сериозни компликации.
Високата температура и грозницата значајно го зголемуваат бројот на белите крвни клетки, а прекинот на нормалните ритмички контракции на цревата укажуваат на можно создавање гнојни џебови (апсцеси) во близина на воспаленото жолчно ќесе, па дури и негово пробивање, односно распаѓање на неговиот ѕид од гангренозно воспаление.
Кога кај пациентот ќе се појави жолтица, проследена со појава на темна урина и светло обоени столици, најчесто се работи за блокада на заедничкиот жолчен канал од еден камен, што прави застој на жолчката во црниот дроб (холестаза). Ако се направи таква блокада на излезот на заедничкиот жолчно-панреатичен канал, тогаш може да дојде и до воспаление на панкреасот (панкреатитис).
Ехопреглед
Сомневање при воспалено жолчно ќесе се прави со клинички преглед, а се потврдува со лабораториски испитувања и со ултразвучен преглед. Кога резултатите од ултразвучниот преглед не се доволно јасни или има сомнеж за компликации или друга придружна болест, се применуваат и други техники.
Најприменувана метода за дијагностика е ултразвучниот преглед на стомакот. Таа е едноставна, брза и неинвазивна и најчесто се користи за откривање камења во жолчното ќесе и за акутно воспаление. При прегледот се проверуваат и црниот дроб, жолчните канали и панкреасот, а се откриваат и знаците за воспаление на ѕидот на жолчното ќесе.
Ултразвукот може да открие и ситни камења со дијаметер до 2 милиметри, но ако клиничкиот преглед укажува на воспаление, а на ултразвук не се детектираат камења, прегледот се повторува. Ултразвукот е ефикасен и за откривање воспаление кај пациенти што имаат симптоми, но немаат камења, како и за откривање камчиња во заедничкиот жолчен канал. Негативен ултразвучен наод со нормален билирубин и црнодробни ензими укажува дека причината за болката не е во жолчното ќесе и во жолчните канали.
