Пишува: Д-р Мартин Ивановски
Специјалист по медицинска биохемија
За одредување на општиот здравствен статус, за скрининг, дијагноза или за следење на различни болести и состојби кои влијаат на крвните клетки, како што се анемија, инфекција, инфламација, крвавење или канцер, потребно е да се направи комплетна крвна слика на пациентот.
Крвта се тестира како дел од рутински медицински преглед, кога постојат индикации дека таа постапка треба да биде направена. Крвна слика, како дел од рутински медицински преглед, се прави кога имате знаци или симптоми кои може да се поврзани со состојба што ги зафаќа крвните клетки, во интервали за следење на третман или кога пациентот е на третман за кој се знае дека влијае на крвните клетки.
КАКО СЕ ПРАВИ КОМПЛЕТНА КРВНА СЛИКА?
Процедурата за земање крв за испитување му е позната речиси на секого. Примерок се зема од вена на раката на пациентот или капиларен примерок од прст. Кај новороденчињата најчесто се зема од петицата. Откако ќе се земе примерок, почнува процедурата во зависност од тоа што треба да се испитува. Комплетната крвна слика (КСС), претставува тест кој ги евалуира клетките кои циркулираат во крвта.
Крвта се состои од три типа клетки кои се суспендирани во течност наречена плазма: бели крвни клетки или леукоцити, црвени крвни клетки или еритроцити и тромбоцити.
Тие се создаваат и примарно созреваат во коскената срцевина и, во нормални услови, по потреба се ослободуваат во крвотокот. Анализата вообичаено се изведува со помош на автоматизиран инструмент наречен хематолошки бројач, кој мери различни параметри, вклучувајќи ибројнаклеткиприсутнивопримерокот од крв. Резултатите од ККС, можат да ни дадат информација не само за бројот на различните типови клетки туку и за физичките карактеристики на некои од клетките.
СТАНДАРДНА ПОСТАПКА И ДОПОЛНИТЕЛНИ ТЕСТОВИ
Стандардната постапка за правење комплетна крвна слика вклучува три типа евалуација:
- Евалуација на леукоцити, при што се одредува бројот на леукоцити и диференцијалната слика.
- Евалуација на еритроцити, односно бројот на еритроцити, хемоглобин, хематокрит и еритроцитни индекси во кои спаѓаат: МЦВ(MCV) – среден корпускуларен волумен, МЦХ(MCH) – среден корпускуларен хемоглобин, МЦХЦ(MCHC) – концентрација на среден корпускуларен хемоглобин и РДВ(RDW) – еритроцитна дистрибуција. Евалуацијата на еритроцитите може, но не мора, да вклучува број на ретикулоцити.
- Евалуација на тромбоцити, односно број на тромбоцити, при што може, но не мора, да бидат вклучени и МПВ(MPV) – среден волумен на тромбоцити и ПДВ(PDW) – тромбоцитна дистрибуција.
Значителни абнормалности, во една или повеќе од крвните клеточни популации може да индицираат присуство на една или повеќе состојби. Притоа, вообичаено, се прават дополнителни тестови за да се одреди причината за абнормалните тестови.
ПОМОШ И СКРИНИНГ ЗА РАЗНИ СОСТОЈБИ И БОЛЕСТИ
Комплетната крвна слика често се користи како скрининг-тест за одредување на општиот здравствен статус. Или подетално, може да се користи како скрининг за широк спектар на состојби и болести, како помош во дијагнозата на различни состојби како анемија, инфекција, инфламација, крвавење или леукемија, потоа за следење на состојбата и/или ефикасноста на третманот по поставена дијагноза, како и за следење на третман за кој е познато дека влијае на крвните клетки како хемотерапија или зрачна терапија.
КОГА СЕ НАРАЧУВА ККС?
ККС е многу често испитување и се изведува при рутинските здравствени прегледи. Ако здраво лице има вредности кои се во рамките на нормалните граници, тогаш, тоа лице нема да има потреба од повторена ККС се додека не се промени нивниот здравствен статус или докторот не ја нарача. ККС може да се нарача ако пациентот има знаци и симптоми кои може да се поврзани со нарушувања што ги зафаќаат крвните клетки. Докторот може да нарача ККС ако лицето е заморено или слабо, има инфекција, инфламација, модрици или крвавење, со цел да му помогне во дијагностицирањето на причинителите и/или да ја одреди тежината на состојбата.
Ако на пациентот му е дијагностицирана болест за која е познато дека влијае на крвните клетки, ККС често ќе се нарачува во регуларни интервали за да се следи нивната состојба. Исто така, ако лицето прима третман за болест поврзана со крвта, ККС често ќе се нарачува за да се одреди ефикасноста на третманот. Одредени терапии, како хемотерапија, може да влијаат на продукцијата на коскената срцевина на крвните клетки. Одредени лекови може да го намалат вкупниот број на леукоцити. ККС може редовно да се нарачува за следење на овие третмани.
