Пишува: Д-р Наде Петановска
радиодијагностичар
Карциномот на дојка е еден од најчестите малигни тумори кои се јавуваат кај жените. Како настанува, кој има зголемен ризик, а кои фактори може да ја намалат можноста за појава на карцином?
Овие прашања, најчесто се поставуваат во лекарските ординации, а ова се најчестите факти и заблуди поврзани за карциномот на дојка.
Појавата на карциномот на дојка е под влијание на голем број фактори од надворешната и од внатрешната средина. Дали ќе дојде до појава на карцином зависи од нивното заемно дејство. Редовните прегледи кај доктор – радиолог треба да бидат составен дел од активностите на секоја жена, како на девојките така и на жените во позрела доба. Ако, пак, дојде до развој на болеста, раното откривање е предуслов за навремено отпочнување со терапија и со самото тоа, успешно лекување на болеста.
Антиперспирантите предизвикуваат карцином на дојка
Иако антиперспирантите содржат различни хемиски материи кои иритираат и може да бидат и алергени, за ниту една од состојките не е докажано дека директно влијае на појавата на карцином на дојка.
Ако никој во моето семејство немал карцином на дојка, ризикот јас да го добијам не постои
Оваа изјава е неточна. Ризикот од појава на карцином е одреден со комбинација на влијанието на генетски фактори и факторите од околината. Секако, ризикот е поголем ако постои позитивна фамилијарна анамнеза, но карцином на дојка може да се појави и кај лице чии поблиски роднини никогаш немале ниту една малигна болест. Многу се зборува за генетската предиспозиција за рак на дојка, но само околу 20 отсто од карциномите на дојка се генетски поврзани.
Ако некој во моето семејство има карцином на дојка, и јас сигурно ќе заболам
Ниту оваа изјава не е сигурно точна, ризикот е поголем, но дали ќе се развие карцином зависи и од дејството на други фактори. Докажани генетски мутации за рак на дојка се БРЦА1 и 2. Според светската статистика, 20 отсто од жените кои ја имаат мутацијата ќе добијат тумор до 40-та година, 51 отсто до 50-та година и 87 отсто до 60-та година. Можноста овој ген да се пренесе на дете е 50 проценти.
Исходот од карцином на дојка е секогаш летален
Неточно. Колку порано се открие туморот, шансите за комплетно излекување се поголеми. Со напредокот на медицината е овозможено и рано откривање и поставување дијагноза, а со тоа и поуспешен исход од лекувањето. Редовните прегледи кои опфаќаат дигитална мамографија, ултразвук, а по потреба снимање со магнетна резонанса и биопсии, секако направени од искусен радиолог, ни овозможуваат откривање на тумор со димензии и помали од 5 милиметри. Денес, ако со лекување се започне во ран стадиум кога не се присутни метастази, процентот на 5-годишно преживување е над 80 отсто.
Само постари жени заболуваат од карцином на дојка
Ниту ова тврдење не е точно. Иако зачестеноста на појава на карцином е поголема кај постарата популација, статистички најчесто од 50 до 60 години, појавата на рак е можна и кај млади жени и девојки. Во последниве десет години е евидентен значителен пораст на бројот на заболени помеѓу 35 и 45 години. Сме имале и пациент на возраст од 19 години.
Контрацепциските таблети предизвикуваат рак на дојка
Примање хормонална терапија е еден од ризик-факторите за појава на рак на дојка и рак на јајчници. Во почетокот на користењето, контрацепциските таблети содржеа поголема доза на хормони и нивното користење за некој процент го зголемуваше ризикот од појава на карцином на дојка. Оние кои се денес во употреба содржат минимално количество на хормони неопходни за добивањето на контрацепцискиот ефект и се значително побезбедни за употреба. По 6-7 години од престанување на земање хормони, ризикот од појава на карцином се враќа на толку колку што одговара на возраста на пациентката.
Исхрана со многу масти предизвикува карцином на дојка
Иако постојат студии кои покажуваат дека кај дебелите жени постои поголема концентрација на естрогени (зголеменото и продолжено изложување на естрогените е поврзано со појавата на карцином на дојка), сепак ова тврдење не може да се потврди, ниту, пак, се случува секоја дебела жена или лице кое во исхраната користи повеќе масти да заболи од рак на дојка.
Поголем број на породувања и доења ја исклучува можноста од добивање карцином на дојка
Бременоста и доењето го намалува изложувањето на влијание на естрогените и со тоа може да се намали вкупниот ризик од појава на болеста, но никако не значи дека ако сте биле бремени или ако сте доеле дека сигурно нема да се соочите со карцином на дојка. Со новите истражувања се покажа дека заштитното дејство на бременоста и доењето е присутно само ако тие се случиле во интервал од околу 16 години од првата менструација. На пример, до 28 години ако девојката добила менарха на 12 години. За жал, денес првата бременост се почесто се случува над 30. година.
Носење на градник предизвикува карцином на дојка
Не постојат никакви релевантни докази кои би го потврдиле ова тврдење. Секако дека приспособен градник на големината и формата на дојките е препорака за секоја жена. Изберете градник според вашето тело, а не според модните трендови.
Операцијата го забрзува ширењето на карциномот
Исто така ниту оваа изјава не е точна. Во текот на операцијата туморот се отстранува во целост, сe до здраво ткиво. Биопсиите од кои пациенткиte исто така многу стравуваат не се штетни и не предизвикуваат влошување на постојната болест – бенигна или малигна.
