Се смета дека 7 до 10 проценти од возрасните се соочуваат со депресија еднаш во текот на животот, а дека е застапена кај 15 до 20 проценти од луѓето на сите возрасти, наведува психијатарката д-р Наташа Шиканиќ.
Според нејзините зборови, депресијата ги погаѓа двата пола, но жените во малку поголем процент – овој податок веројатно е резултат на тоа што жените повеќе и почесто се обраќаат за помош.
Д-р Шиканиќ за болеста зборува низ приказната на двајца нејзини пациенти Милица и Петар кои и се обратиле за психијатриска помош поради лошото расположение што го чувствувале неколку месеци и за кои очекувале дека е минливо.
“Симптомите кои ги чувствуваат, исти се кај двата пола. Нераположение, безпричина тага, апатија се присутни од почетокот“, објаснува таа.
Петар прво се соочил со потешкотии во врска со спиењето – отежнато заспивал, му било потребно се повеќе време да заспие, се почесто се будел во раните утрински часови, бил се поуморен, со чувство дека се буди позаморен отколку што бил претходната вечер.
“Утрата му беа најтешки, препознаваше дека нема волја да стане и да тргне на работа, па се почесто доцнеше, додека не престана да оди на работа. Деновите ги поминуваше во кревет, слабо комуницираше со домашните и пријателите, ништо не м предизвикуваше задоволство што претходно го чувствувал“, наведува докторката и додава дека и Милица слично се чувствувала.
“Се соочуваа со чувство на вина поради нивната состојба, се чувствуваа безнадежно, но немаа сила било што да променат. Тие беа загрижени за сопствената и финансиската состојба на семејството, иако за тоа немаше реални причини. Немаа апетит, глад, не чувствуваат глад, ниту имаа потреба за храна и изгубија околу 10 килограми телесна тежина во текот на три месеци“, истакнува таа.
Повлекувањето, избегнувањето контакт со семејството и пријателите, тешкотиите во извршувањето на работните задачи, губењето на ефикасноста се исто така симптоми на депресивна состојба.
Чувството на вина, многу често претерано и ирационално, заедно со идејата за безвредност и беспомошност, недостатокот на перспектива во животот се многу често придружни симптоми.
Петар повремено мислеше дека ова страдање нема решение, дека на сите им пречи, дека е подобро да го нема, да стави крај на животот и да „исчезне“, што на крајот го довело до одлука да се обрати за помош кај психијатар.
“Милица и Петар почнаа да се лекуваат со лекови, заедно со психотерапевтски интервенции и поддршка. По неколку недели третман, симптомите постепено се повллекуваа. Тие се вратија на вообичаените обврски, како во семејството, така и на работното место, дружењето и спортските активности. Тие продолжија да го живеат вообичаениот живот, среќни и задоволни како и претходно“, вели д-р Шиканиќ.
Таа додава дека депресивната епизода на Милица и се враќала неколку пати, но секој пат таа успешно ја надминувала.
“Влегувањето во менопауза придонесе за повторување на епизодите. Со третман, епизодите се пократки и поблаги. Периодите помеѓу епизодите и овозможуваат нормален живот и функционирање, нема симптоми на депресија“, наведува психијатарката.
СИМПТОМИ НА ДЕПРЕСИЈА
Тагата е емоција што секој од нас ја чувствува кога ќе доживее некоја загуба. Депресијата се дефинира како екстремна форма на тага која вклучува специфични симптоми.
“Да се биде оставен од момче/маж или девојка/жена, да се изгуби близок член од семејството поради болест, да се има каква било емоционална загуба е нешто што секој од нас го доживеал некогаш и е универзално искуство. Како се чувствуваме? Тажно. Многумина се чувствуваат и уморнo, демотивиранo, не можат да спијат кога се оставени. Но, сите овие чувства исчезнуваат со текот на времето. Ова не е депресија“, нагласува д-р Шиканиќ.
Депресијата е медицинско нарушување кое има свои симптоми во сферата на емоциите, мислите и однесувањето. Депресијата претставува чувство на тага, нерасположение, апатија, губење на мотивација и интерес. Исто така, присутни се и бројни други емоционални и физички симптоми кои го прават засегнатото лице нефункционално во семејството и на работа.
Лицето има депресивно нарушување и неопходно е да се побара стручна помош доколку покажува некој од следниве симптоми во траење од најмалку две или повеќе недели во континуитет:
- чувство на нерасположение, тага, апатија
- недостаток на енергија, иницијатива, мотивација
- слаба концентрација или внимание
- намалена самодоверба и самопочит
- чувство на вина и безвредност
- мрачен и песимистички поглед на иднината
- нарушен сон
- намален апетит
- забележлив замор и по најмал напор
- идеи за безвредност, беспомошност, недостаток на перспектива, ниска самодоверба и самовреднување
- губење на либидото
- идеи за самоповредување и самоубиство
Промените на расположението варираат од ден на ден и често не се синхронизирани со околностите, но може да се случат неколку пати во текот на денот.
“Во некои случаи, анксиозноста, вознемиреноста, нарушената моторика може да бидат поизразени поради депресивна состојба, барем повремено, а промените на расположението може да се интензивираат и со дополнителни симптоми, како што се изменето однесување, намалена толеранција, прекумерна употреба на алкохол, чувство на напнатост, нервоза, иритација, влошување на претходно постоечките симптоми (фобија, опсесивност, хипохондрија…)“, наведува д-р Шиканиќ.
Лицето покажува губење на интерес или губење на задоволство во активности кои инаку му причинувале задоволство. Постои недостаток на емоционален одговор на вообичаено пријатни настани и средини. Пациентите често имаат впечаток дека ги изгубиле емоциите кон своите најблиски, заради што дополнително страдаат и да чувствуваат вина.
Степените на депресија може да се разликуваат и бараат различни пристапи и помош.
“Депресијата е едно од најраспространетите нарушувања со кои се среќаваме. Симптомите на депресија може да се појават еднаш во животот или да се повторуваат. Депресијата може да се појави во било кој момент од нашиот живот и нема врска со возраста или полот“, истакнува психијатарката.
ПРИЧИНИ ЗА ДЕПРЕСИЈА
Причините за депресија се бројни. Многубројни внатрешни и надворешни фактори можат да влијаат на тоа личноста да заболи од депресија. Најважни се биохемиските фактори, факторите на нарушувања на биохемијата на мозокот, нарушувањата на нервите и хормоните предизвикани од бројни внатрешни фактори.
“Не треба да се срамите од депресијата, треба да ја прифатите како и секоја друга физичка болест, исто како што се прифаќаат болките во грло, дијабетес, чир, астма, висок крвен притисок и слично, бидејќи депресијата е болест на мозокот, а мозокот е орган како и сите други органи во нашето тело“, нагласува д-р Шиканиќ.
ГЕНЕТИКА И ДЕПРЕСИЈА
Според зборовите на д-р Шиканиќ, генетските фактори може да имаат своја улога во појавата на депресија, личните карактеристики, карактерот на лицето и некои фактори од околината како што се семејни или брачни проблеми, проблеми на работа, некое заболување со кое тешко се носиме, болест на член на семејството, преживеани природни катастрофи, преживеан стрес како жртва на криинал, финансиски проблеми, губење на најблиски, соочување со старост, некои хронични болести…
“Честопати, луѓето кои страдаат од депресија се соочени со притисок од најблиските и околината, кои им велат: стани, активирај се, ти го можеш тоа, немаш волја, не сакаш итн. Овој вид на притисок само ја влошува состојбата на пациентот, кој веќе се чувствува доволно лошо поради неговата состојба, желбата да се активира, а не е во состојба итн. Секогаш треба да се запомни дека депресијата не е слабост на карактерот, ниту недостаток на волја. „Депресијата е болест која бара лекување и стручна помош“, вели таа.
Депресијата спаѓа во ментални нарушувања кои во висок процент реагираат на применети терапии и третмани. Депресијата мора да се лекува со лекови кои се важни и корисни кај ова нарушување. Лековите се ефикасни и безбедни, тврди д-р Шиканиќ.
“За жал, поради предрасудите и стигмата поврзана со менталните нарушувања, пациентите често имаат негативен став кон лековите, што не се темели на факти и знаење. Потребно е да се прифати и примени терапијата што ја препишува психијатарот што сте го избрале и кај кого сте се обратиле за помош. Депресијата е болест и употребата на алтернативни, немедицински методи само ја пролонгираат оваа состојба“, истакнува докторката.
Секако, некои методи за самопомош (физичко вежбање, пешачење, здрава исхрана, доволно сон, методи за релаксација, избегнување алкохол) можат да придонесат во излекувањето кога се применуваат со веќе споменатите методи по препорака на лекат, додава таа.
“Депресијата е болест на мозокот и неопходно е психијатриско лекување. Со соодветен третман, поголемиот дел од луѓето успешно ќе ја надминат оваа болест. Доколку почувствувате некои од симптомите споменати во овој текст, не двоумете се и побарајте помош од психијатар што е можно поскоро“, заклучува д-р Наташа Шиканиќ.
