Пишува: Д-р Павлина Герасимова-Тиквешанска
трансфузиолог
Бременоста и промените кај жената што доаѓаат со неа секогаш се во фокусот на идните родители и нивните блиски. Така, уште на самиот почеток на бременоста, желбата да се знае што повеќе за неа и да се има информација повеќе, надвор од ординациите почнува пребарувањето на Интернет, читањето совети на форуми и во групи на социјалните мрежи и размена на искуства во чекалниците на гинеколошките ординации. Се отвораат теми за растот и развојот на бебето, се дискутира за испитувањата и терапијата на идната мајка, се разменуваат мислења дали треба да се прават анализи на крвта, се советуваат за прегледи кај доктори од други специјалности…
Во тие виртуелни ординации ќе слушнеме и ќе прочитаме: Дали беше кај трансфузиолог? Направи ли ДДимери? Колку ти се? Зошто мене мојот гинеколог не ми го дава тој лек, кога имаме исти резултати? Страв ми е да ги примам инјекциите за да не му наштетат на бебето. Ќе земам лек од послабите, од 20, и сл. Сите тие дискусии, советувања и размена на искуства, често предизвикуваат многубројни дилеми и создаваат немир и несигурности за најважните прашања, а за жал, често доведуваат и до недоверба кон докторите.
КОАГУЛАЦИЈА НА КРВТА
Едно од тие важни прашања за кои многу често се дебатира надвор од ординациите, а е еден од најважните прегледи, е коагулацијата на крвта и се она што е поврзано со неа за време на бременоста.
Во бременоста сите промени во организмот на жената се во функција на обезбедување нормален развој на плодот и подготовка за безбедно породување. Под дејство на настанатите промени во хормоналниот статус настануваат и промени во процесот на коагулација на крвта. Бременоста сама по себе претставува хиперкоагулациска состојба заради подготовка на организмот за породување и заштита од искрвавување при породувањето. Тоа значи дека активноста на некои фактори кои ја помагаат коагулацијата се зголемува, а се намалува на други фактори кои ја инхибираат.
ХЕМОСТАЗА И ФИБРИНОЛИЗА
За да се разбере процесот на коагулација и што всушност таа претставува, треба да се знае дека кај сите луѓе постојат и се во рамнотежа два процеси кои се спротивни по дејство – хемостаза и фибринолиза.
- Хемостаза, што во буквален превод значи запирање на крвта, е систем кој овозможува заштита од искрвавување и при најмала исеченица или повреда на ткивата. На крајот на ово јсложен, каскаден процес, во кој учествуваат клетки на ендотелот на крвните садови, тромбоцитите и фактори од плазматскиот дел на крвта, се создава коагулум. Ако коагулумот се наоѓа во крвен сад и го оневозможува протокот на крвта низ него, претставува тромб.
- Фибринолизата, пак, е процес во кој се вклучени многубројни клеточни, ткивни и плазматски фактори и кој ги разложува фибринските нишки на коагулумот или на тромбот. Нарушувањата во овој систем водат кон создавање на тромби кои можат да предизвикаат затнување на крвниот сад во кој се создадени и со тоа да се наруши исхраната на одредено ткиво или орган.
ОДЛУКИТЕ ГИ НОСИ ЛЕКАРОТ, А НЕ ПРИЈАТЕЛКАТА ОД ИНТЕРНЕТ
Ако ги знаеме овие факти, како и промените во организмот на бремените жени, испитувањето на хемостаза или коагулација од типот хиперкоагулациска или хипертромбоцитна состојба, не значи дека кај трудницата има тромбоза. Водени од желбата да се стори се за да се донесе на свет здрав пород, бремените жени понекогаш самоиницијативно или по совет на пријателка, роднина или од Интернет, донесуваат одлуки и бараат испитувања на хемостаза или, пак, самите ги толкуваат резултатите од направеното испитување и инсистираат на одредена терапија. Ваквиот пристап не е оправдан од ниеден аспект, бидејќи одлуката за упатување кај специјалист-трансфузиолог ја донесува гинекологот-акушер кој што ја води бременоста.
Врз основа на одредени испитувања и следејќи ги релевантните параметри, гинекологот е тој кој посочува кога и кај кој специјалист треба да се упати бремената жена за дополнителни мислења. По таквиот упат, специјалистот-трансфузиолог врз основа на анамнестичките податоци од пациентката, податоцитеод гинекологот за текот на бременоста и акушерската историја посочува кои анализи треба да се направат.
РЕЗУЛТАТОТ НЕ Е САМО БРОЈКИ НА ХАРТИЈА
По прегледите и по испитувањата често пати продолжуваат нестручните коментари и совети, овој пат на резултатите и на терапијата што требада се прими. Мора да се знае, дека толкувањето на резултатите од испитувањата и одредувањето терапија зависат од многубројни фактори, а не само од бројките од референтните вредности на анализите. Меѓу многуте фактори кои секогаш мора да се имаат предвид се и гестациската старост, односно во кој месец е бременоста, дали пациентката има покачен притисок, наод за покачен шеќер, инфективно жариште, претходно дијагностицирано заболување на штитна жлезда, дијабетес и сл.
Во случаи кога е неопходна терапија секогаш се води сметка да се избере лек што нема да му штети на плодот.
Кога кај специјалист трансфузиолог?
При појава на проширени вени на нозете или влошување на состојбата на веќе постојните варикозитети.
Доколку претходно имале воспалителен или тромбоцитен процес на површински или длабоки вени.
Ако примаат терапија со орални антикоагуланси/таблети поради претходна хируршка интервенција, при нарушувања во работата на срцето, тромбоза на горни или долни екстремитети, белодробна емболија или кој било друг процес и кога терапијата е индицирана од друг специјалист.
Ако има дијагностицирано какво било нарушување и склоност кон крвавења или тромбоза Утврдена причина за повеќекратни претходни абортуси или предвремени породувања се третира од специјалист-трансфузиолог.
