Пишува: Д-р Питер Лин
Семеен лекар во Торонто, Канада
ШТО Е КОРОНАВИРУС?
Коронавирусот е фамилија на вируси која може да предизвика благи промени како обична настинка, па се до САРС или МЕРС, кои се тешки пневмонии. Овие вируси за кои зборуваме личат на тениско топче со шилци кои излегуваат од него, и во зависност од типот на шилецот тоа дозволува вирусот да се прикачи за одредени места. Некои вируси имаат шилци кои се прикачуваат на носот и во основа доведува до појава на настинка, но САРС вирусот, и овој нов вирус за кој зборувам имаат шилци кои дозволуваат да се закачи за белите дробови и кога таму ќе се закачи става информации за да направи фотокопии од самиот себе и на тој начин ја користи нашата опрема (организмот на човекот) да создаде повеќе вируси.
ОД КАДЕ ДОАЃА?
Повеќето од коронавирусите живеат во животните. Во овој последен конкретен случај, коронавирусот потекнува од Вухан, каде имат пазар за риби и каде продаваат живи животни и се смета дека вирусот бил во живо животно и дека преминал во човек. Но, тогаш она што го откривме беше дека се разболуваат луѓе во поглед на здравствени работници, во поглед на членови на семејство за кои се грижиме, што значеше дека сега вирусот може да се пренесе од еден на друг човек.
КАКО СЕ ШИРИ?
Како и сите вируси, потребно е да се дојде до целта, која е вашите бели дробови и треба да стигне таму со ваша помош. Нема хранител, нема крилја и затоа сме му потребни ние да се пресели таму. Токму затоа постојано велиме да не бидете во контакт со лица кои киваат, бидејќи ќе го вдишите или велиме да не го допирате лицето, бидејќи на тој начин вирусот ќе го внесете во себе.
Маските се од помош, но не се неопходни бидејќи се пропустливи. Оние кои можете да ги купите практично имаат како џебови/процепи од страната, од каде вирусот може да влезе. Она што маската го постигнува е да не натера да не го допираме лицето. Ако сте болен, нашата намера е вие да носите маска за да не го ширите вирусот околу луѓето кои се наоѓаат околу вас. Единствени маски кои навистина штитат, а кои ги носат лекарите за да се заштитат од пациентите се n95 кои се запечатени за лицето.
КОИ СЕ СИМПТОМИТЕ?
На почетокот коронавирусот ќе предизвика симптоми слични на грип или настинка, и лицето ќе има затнат нос и слични такви симптоми, но истиот момент кога тој вирус ќе почне да се произведува во клетките на вашите бели дробови и ќе почне да создава копии на тој вирус, одеднаш ги убивате клетките на белите дробови и не може да разменувате кислород. Од тие причини, еден од раните симптоми е да пациентите имаат краток здив, и имаат тенденција на потешкотии во дишењето и затоа завршуваат во болница.
КАКО СЕ ТРЕТИРА?
Во моментов, за жал, ние немаме директно лекување за коронавирусот, немаме лек кој може да го уништи и единствено може да понудиме поткрепа, односно да му помогнеме на пациентот, да кога не може да диши му дадеме кислород, со оглед дека не може да пие да му дадеме течности како поддршка, и бубрезите им се гасат и ние им помагаме околу тие проблеми. Тоа е многу поткрепувачки процес. Ова е нов вирус кој не сме го виделе претходно, и нашиот имун систем, нашата армија има потешкотии да сфати што да прави. Вообичаено, она што треба да го напарвиме е да создадеме т.н. антитела кои се нешта кои можат да ги зграбат, да ги дофатат шилците кои ги гледаат на вирусот и истиот да го уништат и да се ослободат од него.
Поради тоа, повозрасните лице може да имаат полош исход, како и малите деца и бебињата чии имун систем исто така не е доволно добар и развиен и не е во можност да ги развие тие антитела.
КАКО МОЖЕТЕ ДА ИЗБЕГНЕТЕ ДА СЕ ЗАРАЗИТЕ?
Само запомнете дека ако на вашите раце можеби е присутен вирусот, тој не може да ви наштети бидејќи не се пренесува преку кожа, но во истиот момент кога раката ќе ја доближите до носот или до устата, го пренесувате вирусот токму таму каде што сака да биде. Значи запомнете да не го допирате лицето со раце.
Еве да кажеме дека можеби мислите дека сте биле во авион или сте налетале на некого кој го има вирусот. Што е тоа кое треба да го направите?
- Прво и основно е да исконтактирате со здравствен работник, лекар на кого ќе му кажете дека потенцијално имате коронавирус.
- Доколку чувствувате симптоми и веднаш без никому да се јавите, се упатите во болница, на лекарот веднаш предочете му дека сте биле во авион, односно во контакт со заразено лице.
- Ако пак немате симптоми, ќе си направите т.н. сопствен карантин, кој со други зборови ќе ве држи настрана од други луѓе, за да не отидете на забави, собирања, да не користите јавен превоз. и тоа во траење од 7 до 14 дена, колку што е најдолгиот период на инкубација. По тој период, доколку се чувствувате добро, повеќе нема за што да се грижите.
КОЛКУ ЗАГРИЖЕНИ ТРЕБА ДА БИДЕМЕ?
Ако ги знаеме правилните и вистинските факти, тогаш не треба да бидеме премногу загрижени, но треба да ги правите вистинските работи за да не се заразиме ние со вирусот, и да не го пренесеме на други. Ако на овој начин внимаваме едни на други, овој вирус ќе нема каде да оди. Потребни сме му ние за да се движи, потребни сме му ние за да создаде копии од себе, и ако ние не му помогнеме, вирусот ќе го снема. Ние ја имаме силата да го сториме тоа веднаш!
