Пишува: Д-р Гзим Реџепи
Интернист-пулмолог на Клиниката за белодробни болести Јордановац во Загреб
Пандемијата со коронавирусот SARS-COV-2 кој примарно ги напаѓа дишните патишта и ги компромитира нивните витални функции, како обезбедување со кислород, отстранување на јаглерод диоксид, имунолошка заштитна функција на организмот, регулирање на температурата и ацидобазната рамнотежа, го сврте вниманието на важноста за зачувување на здравјето на системот за дишење.
ПРЕВЕНЦИЈАТА Е НАЈВАЖНА
Клуч за зачувување на здравјето општо, па така и за здравјето на системот за дишење е превентивното делување.
Превентивните мерки вклучуваат: откажување од цигари (пушењето не е причинител само на карцином на белите дробови и ХОББ, туку и на други бројни болести кои го намалуваат и квалитетот и должината на траење на животот), намалување на внесот на штетни честички од воздухот (алергени, микроелементи, загадувачи на воздухот), квалитетна исхрана и одржување на хигиената на респираторниот систем – превентивно ќе делуваат на инфекциите и јакнењето на имуниот систем, вежби за правилно дишење со кои се контролира стресот и се подобрува имунитетот.
ВАЖНОСТА НА РАНО ОТКРИВАЊЕ НА БОЛЕСТИТЕ
Покрај превентивните мерки, еден од императивите на современата медицина е раното откривање на болестите и навремената реакција на дадената медицинска грижа.
Кашлица, задишување, замор, отежнато дишење со или без постоење на ризик фактори или оправдани симптоми за КОВИД-19 изискуваат преглед кај матичен или лекар по семејна медицина, пулмолог или инфектолог кој со правење на клинички преглед, тестови за белодробната функција, радиолошки и лабораториски испитувања ќе утврди дали лицето е болно или не, и во случај на болест ќе почне со лекување.
Треба да се напомене дека, обработката на болен со сомнеж за контакт со вирусот или со докажан позитивен наод за присуство на вирусот (мислам на фаза додека болниот е заразен за други лица) во однос на болен кај кој сме докажале дека нема присутност на заразната болест КОВИД-19 (негативен ПЦР тест на SARS-CoV-2) е различна е без оглед на истите претходни болести, слична или иста сегашна болест.
ВОСПАЛИТЕЛНИ БОЛЕСТИ НА СИСТЕМОТ ЗА ДИШЕЊЕ
Акутните воспалителни болести на системот за дишење се најчеста инфекција која го погаѓа човекот и тоа во сите возрасни групи. Причините се различни, а најбројни и најзастапени се респираторните вируси кои лесно се пренесуваат по капков пат и со допир.
Обичната настинка е вирусно воспаление на слузницата на носот и предниот дел од ждрелото, која се карактеризира со изразено течење на нос, кивање, чувство на затнатост на носот и ушите, сувост, стегање и лесна болка во грлото. Обично не се присутни општи симптоми. Болеста почнува по инкубација од 1 до 3 дена и најчесто трае околу една недела, по што доаѓа до целосно оздравување.
За разлика од обичната настинка, фебрилниот респираторен катар е клинички синдром, група на симптоми која означува акутна респираторна болест на горниот систем за дишење со истакнати симптоми на инфекција, што ја зголемува можноста за компликации.
Со средно изразени симптоми како зголемена температура, главоболка и чувство на замор, болеста е проследена со оштетување на респираторниот епител и отекување на слузницата – ризик фактори за појава на секундарна бактериска инфекција на средно уво, синуси и бели дробови. Последично се јавува и кашлица и засипнатост, како и воспаление на долните дишни патишта со отежнато дишење.
Инфлуенца (грип) е лесно пренослива, тешка и краткотрајна заразна болест кшто ја предизивкуваат вирусите на инфлуенцата. Болеста се пренесува по капков пат во близок контакт со заразено или заболено лице и се појавува по кратка инкубација од еден до два дена. Болеста нагло почнува со силно изразени општи симптоми: треска, болка во мускулите, малаксалост и главоболка. Постепено се развиваат и други симптоми како што се чувство на печење и стегање во носот, сувост и болка во грлото, засипнатост, болка зад градната коска и сува кашлица која постепено преминува во продуктивна. Најчеста компликација е воспаление на белите дробови, предизвикано од вирусот на грип или како секундарна бактериска инфекција.
КОВИД-19 е акутна заразна болест што ја предизвикува новиот SARS-CoV-2 вирус, а се карактеризира со зголемена телесна температура, сува кашлица, замор, болки во мускулите, главоболка и губење на осетот за мирис или вкус. Симптомите се јавуваат по инкубациски период од 14 дена (најчесто по 5-6 ден). КОВИД-19 како и останатите акутни воспалителни болести на системот за дишење се пренесува по капков пат. Најопасна компликација е синдромот на акутен респираторен дистрес, со последичен, по живот опасен недостаток на кислород.
Предизвикот што не чека не е само згрижување на акутните фази на КОВИД-19, туку и белодробна рехабилитација на болните кои се опоравиле од КОВИД-19, а кај кои на радиолошките испитувања се пронајдени фиброзни лузни на белите дробови.
ЛЕКУВАЊЕ
Основното лекување на акутните респираторни болести е симптоматско: потребно е да се внесува поголема количина на течности, да се бнимава со тежок напор, по потреба да се користат капки за нос, лекови за намалување на телесната температура и/или за намалување на болките, како и витамин Ц. Препорака е да се зема витамин Д, како и цинк при инфекција со КОВИД-19. Доколку дојде до бактериски компликации, тогаш по препорака на лекар се зема антибиотик или некоја друга диферентна терапија во смисла на бронходилататори, кортикостероиди, нискомолекуларен хепарин и респираторна терапија за поддршка во зависност од основната болест и компликациите кои се појавиле кај болниот, главно зборуваме за болничко лекување на таквите пациенти.
