Што се Coxsackie вируси?
Coxsackie вирусот е член на групата на т.н. Picornaviridae семејство на вируси во геномот на Ентеровируси. Coxsackie вирусот е поттип член на ентеровирусите, кој има еден ланец на рибонуклеинска киселина (RNA) како генетски материјал. Целиот геном на Ентеровируси инаку се, исто така, познати како picorna вируси (pico значи „мал“, значи тоа се „мали RNA вируси“). За прв пат Coxsackie вирусот е изолиран од човечки фецес во градот Coxsackie, Њујорк, во 1948 година од страна на G. Dalldorf.
Coxsackie вирусот се дели во две групи, A (CVA) и B (CVB), поделба која се базира на нивниот ефект на новороденото кај глувците (coxsackie вирус A предизвикува мускулни оштетувања, парализа и смрт; coxsackie вирус B предизвикува органски оштетувања, но со многу подобар краен исход). Постојат повеќе од 24 различни серотипови на овој вирус (базиран на различните протеини на нивната површина). Coxsackie вирусите генерално предизвикуваат клеточна инфекција кај домаќинот со лиза и уништување на клетката која ја заразуваат.
Coxsackie вирусите генерално предизвикуваат клеточна инфекција кај домаќинот со лиза и уништување на клетката која ја заразуваат.
Coxsackie вирусот тип A предизвикува херпангина проследена со болни плускавци во устата, грлото, рацете, стапалата поединечно или на сите овие регии. Оваа инфекција е позната и како „инфекција на рацете, стапалата и усната“ (Hand, foot, and mouth disease – HFMD). Најчест предизвикувач на оваа форма на инфекција е Coxsackie вирус A16 (CVA16). Тој се јавува најчесто кај децата со позраст под 10 години, но може да се види и кај возрасните под иста клиничка слика. Оваа детска болест не треба да се меша со т.н. „болест на стапала и уста“ која се јавува кај животни со копита како што се елените, говедата, свињите… Типот А на овој вирус може да предизвика и конјунктивит, а Coxsackie вирусот A6 (CVA6) предизвикува најчесто херп ангина со болни плускавци во усната шуплина кај деца.
Типот Б на овој вирус предизвикува т.н. епидемична плеуродинија (покачување на телесната температруа, болки во градите односно белите дробови, болки во стомакот, главоболки, кои траат 2-12 дена и потоа се повлекуваат). Епидемичната плеуродинија е позната и како Бронхолмова болест. Постојат шест серотипа на coxsackie вирусот B (1-6, со тоа што B4 според многу автори контрибуира во појавата на дијабетес кај доста индивидуи). Инаку, двете групи на вируси (А и В) можат да предизвикаат појава на менингитис, миокардитис и перикардитис.
Постои и ентеровирус тип 71 кој како и Сoxsackie вирусот може да предизвика HFMD. Од посебен интерес е дека во 2012 година во делови на Азија, особено во Камбоџа, деца инфицирани со овој етеровирус 71 имале висока степен на смртност поради развој на енцефалитис и polio-like парализи. Оваа епидемија која се има случена во месец јули била евидентна кај бебиња и деца под две години.
Начин на заразување со Coxsackie вирусите
Овој вирусен инфект е преносен од човек на човек главно преку фекално-орален пат, но и со респираторни аеросоли. Капките кои содржат вируси може да се најдат во околината на децата, да паднат на нивните играчки или прибор за јадење и индиректно да се пренесат на незаразени лица.
Coxsackie вирусите се најконтагиозни во првата недела од инфекцијата кај една особа во однос на околината. Иако потентен вирус може да се најде во респираотрниот систем кај човекот и до три недели, а во фецес и до осум недели од иницијалната инфекција. Инкубациониот период за инфекцијата е само еден до пет дена.
Клиничка презентација на Coxsackie вирусните инфекции
Најчести симптоми на инфекциите со Coxsackie вирусите се покачување на телесната температура, намалување на апетитот, респираторна слабост, болки во грлото, кашлица, малаксаност (чувство на малаксаност). Улцери или цели плускавци во усната шуплина се развиваат во период од 1-2 дена од почетокот на покачувањето на телесната температура. Најголемиот број на пациенти, а особено децата под десет години развиваат кожен осип кој се јавува на дланките и на стапалата, но и на телото. Истиот може да се развие и перигенитално. Некои деца развиваат и конјунктивитис. Ова се симптоми кои најчесто траат десетина дена и постепено се повлекуваат. Поретко, инфекцијата може да резултира со привремено губење на нокти (онихомидезис), со градна или стомачна болка, мускулни болки.
Истата, може да напредува да развој на вирусен менингитис (главоболка, вкочанет врат), миокардитис (инфекција на срцевиот мускул), перикардитис (воспаление/собирање на течност околу срцето) или енцефалитис (воспаление на мозокот). Инфекциите со EV-71 резултираат со поголема зачестеност на невролошки симптоми како што е „polio-like синдром“, менингитис, енцефелатис, Guillain-Barré синдром и/или атаксија.
Поради сите наведени причини децата кои имаат инфекција која е сомнителна за Coxsackie вирус, треба да се опсервира и третира од страна на искусен педијатар во примарно или секндарно ниво на здравствена заштита, додека најтешките форми се резервирани за третман во терцијарно ниво и на одделенијата за интензивна терапија.
Дијагноза на Coxsackie вирусните инфекции
Дијагнозата на овие инфекции се базира на клиничката слика, која е релативно типична и карактеристична. Но во одредени случаи е потребна дополнителна лабораториска дијагностика со идентификација на самиот вирус и неговиот тип со т.н. PCR технологија. Со оваа дијагностика може да се докаже геномот на вирусот, специесот и неговиот субтип.
Третман и превенција на Coxsackie вирусните инфекции
Основата на третманот на овие инфекции е симптоматска. Препорачано е користење на антипиретици и редовно испирање на усната шуплина, адекватен внес на течности за превенциија на дехидратација, но и избегнување на кисели сокови кои може да го потенцираат оралниот дискомфорт и болка.
Сепак, како и кај други акутни вирусни инфекции така и кај Coxsackie вирусните инфекции огромен бенефит може да покаже Inosine acedoben dimepranol.Тоа е препарат кој спаѓа во групата на имуномодулатори со директно антивирусно дејство, кој е синтетички пурински дериват кој се употребува за лекување или регулирање на клеточниот имунитет, имунодефицијенцијата или имунолошката дисфункција, како и клиничките симптоми кои се поврзани со голем број на вирусни инфекции вклучително и оваа. Инозин ацедобен димепранолот ги нормализира дефицитарните или дисфункционалните состојби кај клеточниот имунитет, со стимулирање на Th1 тип на имунолошкиот одговор кој, пак, директно иницира Т лимфоцитно созревање и диференцијација, како и потенцирање на индуцирани лимфопролиферативни одговори, во митогенски или антиген-активирани клетки. Слично на тоа, ефикасен е во моделирање на Т лимфоцитите и природните клетки убијци, како и зголемување на имуноглобулинот Г и комплементарни површински маркери. Тој го зголемува производството на цитокинот ИЛ-1, а кај цитокинот ИЛ-2 покрај неговата продукција, го регулира истакнувањето на ИЛ-2 рецепторите во ин витро услови. Тоа значително ја зголемува секрецијата на ендогениот интерферон гама и го намалува производството на ИЛ-4. Ги поттикнува неутрофилите, моноцитите и макрофагите на хемотакса и фагоцитоза.
Со сите овие ефекти ова е неспецифичен антивирусен лек кој може безбедно да се користи во лекување на акутните вирусни инфекции. Покажано е дека овој препарат ја инхибира синтезата на вирусната РНК што се постигнува преку многу комплексни биолошки карики со воведување на инозинот со посредство на оротична киселина во полирибозомите, инхибиција на полиадениличната киселина која е приврзана за месинџерот на вирусната РНК и молекуларна реорганизација на трансмембранските протеински комплекси кои се вклучени во сигнализација преку Т-клетка и специфичниот рецептор (TсR) во лимфоцитната интрамембранска плазма (IMP), што резултира во речиси трикратно зголемување на густината. Со сите овие ефекти ова е неспецифичен антивирусен лек кој може безбедно да се користи во лекување на акутните вирусни инфекции.
Поретките комппликации од Сoxsackie вирусните инфекции како што се срцевите и невролошките компликации бараат специјализиран третман во одделенија за интензивна нега и употреба на имуноглобулини, респираторна поддршка, антиконвулзивен третман, антивирсна терапија и друго. Ова е третман во кој е вклучен конзилијарен приод на педијатар, интензивист и инфектолог.
Превенција од Сoxsackie вирусните инфекции
Иако превенцијата, веројатно, е доста тешка, таа е ефикасна и треба да ни биде прва линија за избегнување на оваа инфекција. Обезбедување на строги хигиенски мерки на претпазливост со децата е, веројатно, доста тешко или скоро невозможно, но добри практики се миење на рацете по промена на пелените или при допир на заразената кожа, и е еден од значајните фактори во намалувањето на вирусното пренесување на други членови на семејството. Ефикасно се покажало и чистењето на сите оние предмети со кои детето доаѓа во контакт, особено нивните играчки. Сепак, најдобрата превентивна мерка се покажала миењето на рацете во семејството. Актуелно се уште не постои вакцинација за ова заболување.
Нашиот интерес за Сoxsackie вирусните инфекции е навистина голем, затоа што и покрај фактот што најчесто тие поминуваат без големи компликации, сепак инфекции особено со EV-71 сојот може да имаат лоша и тешка прогноза.
