Д-р сци. Александар Сајковски: Значење на гингеролите во третман на гадењето и повраќањето како симптоми

Пишува: Д-р сци. Александар Сајковски

специјалист педијатар – неонатолог

Само еден брз преглед на PubMed е доволен да се евидентираат навистина голем број на публикации кои ја анализираат специфичната активност на ѓумбирот односно неговите гингероли на мускаринските и серотонинските рецептори. Дури, има повеќе стотини клинички студии кои ја покажуваат антиеметичната активност на истите кај гадењето во тек на бременоста, пост оперативното гадење и повраќање, патувачките гадења и повраќања, како и кај истите симпотми при хемотерапија и диспепсија.

Ѓумбирот односно Zingiber officinale Roscoe, се користи повеќе од 3900 години во Ајурведската медицина. Традиционално се користи како свеж корен или како сув прашок, а најзначајна активна компонента се гингеролите. Утврдените индикации се третман на гадењето и повраќањето како симптом кај трудници, патувачакат болест (коли, морска болест…), постоперативните гадења и повраќања, при хемотерапија и кај диспепсии.

Механизам на антиеметичното дејство

1. Првиот механизам на дејството на гингеролите е модулирање на активноста на серотонинергичните рецептори (тип 5-Ht3). Притоа Sharma SS во своите студии од 1998 и 2001 и Abdel-Aziz H во 2005 го докажуваат ова дејство на ниво на гастроинтестиналниот тракт со гастро-прокинетичкото дејство. Додека Yamahara J го докажува нивното дејство на ниво на мозокот и тоа надвор од хемато-енцефалната бариера во т.н. „хеморецепторска тригер зона“ (CTZ). Имено серотонинот е еден од значајните невротрансмитери кој е одговорен за симптомот повраќање. Со негово ослободување се стимулираат 5-Ht3 рецептори во гастроинтестиналниот систем, како и 5-Ht3 рецептори во хеморецепторската тригер зона. Според поголем број на автори ефектот на гингеролите на овие рецептори го превенираат повраќањето како симптом.
2. Активност врз рецепторите за т.н. супстанца Р (NK1). Qian QH во 2010 година ја потврдува антиеметичната активност на гингеролите со засилување на инхибицијата на активноста на супстанцата Р која е исто така одговорна за појава на гадењето и повраќањето како симптоми.
3. Активност врз мускаринските рецептори. Според трудот на Ghavar MN од 2009 година гингеролите имаат антиеметично дејство покрај другото и поради активноста врз мускаринските рецептори во мозокот во т.н. хеморецептроска тригер зона како и дејтвото во вестибуларната зона и локално на гастроинтестиналниот систем во зголемување на алиментарната секреција како и дејство на мазната мускулатура во стомакот преку М3 рецепторите. Имено во однос на последново локално дејство во гастроинтестиналниот тракт Wu KI и Micklefield GH последниве години докажале директен холинергичен ефект против пост-синаптичките М3 рецептори, при што со стимулација на фосфолипазата С, ацетилхолинот ја провоцира и зголемува перисталтиката и мотилитетот на ниво на езофагус, желудник, дуоденум, тенко црево и дебео црево. Од друга страна пак ефектот врз пре-синаптчките мускарински авто-рецептори се добива еднаков ефект како при дејство на мускаринските антагонисти карактеризирано со супресија на спазмите на цревата.

Механизам на антиинфламаторно дејство

Гингеролите играат значајна улога и во инфламаторните процеси преку Anti-cox 2 (Grzana, 2005), Anti-lox 5 (Kiuchi F, 1992) и кај Anti NF Kappa B (Aktan F, 2006)

Интересен е фактот што гингеролите имаат и холангиотично дејство со стимулација на активноста на жолчното ќесе, но и дејство на мукозата на желудникот со негова антиулцеративна активност која е објаснета со нивната антибактериска активност против Helicobacter pylori.

Клинички студии за ефикасноста на гингеролите

Болест на патување

Гингеролите се многу поефикасни во превенцијата на болеста на патување и развојот на гадењето и повраќањето во однос на dimenhydrinate. Така во една пилот студија (Mowrey DB) докажал дека една доза од 940мг на гингероли во прав, внесени 20-20 минути пред почетокот на патувањето е поефикасен од 100мг dimenhydrinate. Ова е докажамно и од страна на Holtman S, Stott JR и Wood CD.

Постоперативно гадење и повраќање

Во една мета анализа која е објавена во 2006 година од страна на Chaiyakunapruk N, испитувана е ефикасноста на гингеролите во менаџментот на гадењето и пораќањето кои се јавуваат кај хирушките интервенции. Притоа, во 59 клинички студии од кои 5 се рандомизирани дупло-слепи студии компарирани со плацебо, вклучени се 363 пациенти и испитувана е ефикасноста на 1 гр гингероли внесени како прашок еден час пред почетокот на анестезијата.

Статистичката анализа покажала сигнификантна ефикасност на симптомот повраќање како и на гадењето, со огромна безбедност и наод на само еден случај на абдоминален дискомфорт.

Хемотерапија и гадење и повраќање

Две студии покажале позитивни резултати во сузбивањето на овие симпотми. Тоа се дупло-слепи рандомизирани студии кај 644 поациенти каде е испитуван ефектот на гингеролите споредено со плацебо. Пациентите биле на 6 дневен третман (3 дена пред хемоптерапијата и 3 дена по истата), а биле рандомизирани во четири групи: 1. Плацебо, 2. Пациенти кои примале 500мг гингероли на ден, 3. Пациенти кои примале 1.0 гр гингероли на ден и 4. пациенти кои примале 1.5 гр гингероли на ден. Како дополнение сите примале и антиеметичен третман со анти-5-HT3 лекови.

Резултатите покажале сигнификантно намалување на гадењето и повраќањето како пропратни симптоми при хемотерапијата, компарирано со пацебо групата и тоа во сите групи на пациенти независно од дозата на гингеролите, но со најголема ефикасност во групата која примала 1.0 гр на ден (Ryan JL, 2009) (Pillai AK, 2011).

Диспепсија асоцирани гадење и повраќање

Ефикасноста на гингеролите во забрзувањето на гастричното празнење е докажано во студијата на Hu ML во 2011 година во која е утврдено значајно и сигнификантно намалување на гадењето и повраќањето како симптоми кај пациенти со диспепсија.

Гадење и повраќање индуцирани со бременоста

Систематскиот преглед публициран во “Obestetrics and gynaecology” анализирал 33 клинички студии кои се обиделе да ја анализираат ефикасноста на гингеролите во третман на гадењето и повраќањето индуцирани од бременоста. Авторите на ревијата селектирале една обсервациона студија и шест рандомизирани дупло-слепи клинички студии во кои се инволвирани 675 пациентки. Дневната доза која е користена е 1 гр прашок од ѓумбир во кој има 100 мг од екстрактот и 10% гингероли.

Резултатите покажале во 4 студии со 246 пациентки висока ефикасност на гингеролите во однос на плацебо, а во 2 студии со 429 пациентки ефикасност која е компарибилна и подобра од примената на пиридоксин.

Што се однесува до несаканите реакции и ефекти во овие студии, прикажано е дека не постои ниту еден несакан ефект во текот на бременоста со огромна сигурност за мајката, плодот и новороденото дете.

Според препораките Асоцијацијата на американските семејни лекари (White B, 2007) употребата на ѓумбирот, односно на гингеролите е безбедно и ефективно во третман на гадењето и повраќањето кај бремена жена, како и во третман на истите симптоми пост-оперативно. Истите заклучоци ги носи Di Mario S (2005) и Кохрановата ревија од 2003 година.

Актуелните ставови се дека употребата на стандардизиран екстракт од ѓумбир во форма на табл. Антиметил покажува брз ефект на дејство и ефикасност еднаков на синтетичките антиеметични лекови како што се Domperidone, Cinnarizine,  Dimenhydrinate, Metoklopramid и Meclozine. Но, за разлика од истите не покажува несакани ефекти и безбеден е и кај децата над три години. Безбедоноста на гингеролите се очитува и од фактот дека е препорачани од Светската здравствена организација (WHO), Американската академија по фамилијарна медицина (AAFP), Американскиот конгрес на акушери и гинеколози (ACOG), националниот здравствен сервис на Обединетотот кралство (NHS),  Националниот институт за здравствена заштита на Велика Британија (NICE) и Холандскиот колеџ за општа медицина (NHG), а Американската ФДА ги препознава како нетоксични и безбедни.