Пишува: Д-р сци. фарм. Стевче Ацевски
Пандемијата со коронавирусот завзеде глобални размери со неверојатна брзина. Владите, министерствата за здравство, кризните штабови, фармацевтските и биотехнолошките компании се најдоа во ситуација кога мораа веднаш да реагираат и да превземат соодветни мерки, како одговор на кризата.
На почетокот на годинава, многу здравствени професионалци се обидоа да алармираат на опасноста од појавата и ширењето на новиот респираторен вирус SARS-CoV-2, но исто така голем беше и бројот на оние кои доволно сериозно не ја разбраа пораката и се колебаа во спроведувањето на строги мерки, како одговор за спречување на ширењето на КОВИД-19. За време на периодот што помина видовме различни одговори од кризните штабови низ светот, од негирање (преполни плажи и паркови), до паника (трупање на залихи на храна и тоалетна хартија)
Поимот социјално дистанцирање веќе стана секојдневие во нашиот речник. Сите сме потсетени за правилно миење на рацете, а често кујните или гостинските соби се претворени во канцеларии или училници, благодарение на препораките за седење дома и спроведување на образовниот процес на децата преку учење на далечина. Политичарите превзедоа бројни активности кон зачувување на јавното здравје, ублажување на последиците од пандемијата врз економијата, а медицинскиот персонал ја превзеде одговорноста на свој грб, професионално да одговори на предизвикот, ставајќи го на пиедестал здравјето на пациентот.
Итна е потребата на секој здравствен систем за снабдување со респиратори, маски за лице, средства за лична заштита и друг медицински потрошен материјал.
Во меѓувреме бројни фармацевтски и биотехнолошки компании ги насочија нивните напори кон истражување и развој (R&D), со цел пронаоѓање на вакцина или на терапија со која би се намалиле ефектите од КОВИД-19. Првично, таргет за истражување стана терапија со која би се третирале симптомите од заболувањето предизвикано од корона вирус.
Регулаторните тела на здравствените власти подготвија и објавија бројни водичи и правилници со кои:
- Се овозможи брза авторизација за употреба на дијагностичките тестови и респираторните машини,
- За употреба на хидроксихлорохин сулфат во третман на пациенти со КОВИД-19 но под строго одредени услови,
- Водичи за подготвување на средства за дезинфекција на раце,
- Водич за употреба на ковалесцентна плазма за пациенти со живото-загрозувачки инфекции и други.
Примарна цел на речиси секој здравствен систем е да се „ублажи пикот на кривата“ на нови случаи на КОВИД-19, а се со цел да се намали притисокот врз здравствениот систем за прием на пациенти. Останувањето дома, избегнувањето на гужвите и миењето на раце се наједноставните мерки кои треба да ги применуваме, а со тоа да им се оддолжиме на здравствените работници, лекари, фармацевти, медицински сестри, болничари, медицински техничари, но и сите кои се во првата линија на одговор, применувањето на мерките е нешто што најмалку би можеле да го направиме.
Овие „нефармацевтски“ мерки се само еден дел од привременото решение за кризата. Терапевтски средства се потребни за третман на пациенти со КОВИД-19, а вакцината е потребна за долготрајна контрола на вирусот. Истражувачите во фармацевтските и биотехнолошките компании го имаат главниот збор за пронаоѓање на трајно решение за проблемот со кој се соочи човештвото. Во меѓувреме пациентите се уште имаат потреба за терапија за хронични и акутни болести, па синџирот на снабдување со лекови до пациентите, мора да се одржи и да се модернизира, со цел да биде во тек со ново настанатата ситуација, во таа цел воведувањето на електронскиот рецепт е чекор со кој се дава можност за минимален ризик од контакт, а пациентот да ја добие потребната терапија.
Во последно време слушнавме од многу компании дека главен фокус на нивната работа е пронаоѓањето на терапија за третман или вакцина, но иако многу ни е потребна во моментов, „магична“ таблета не постои, многу тестови треба да се направат со цел да се потврди ефикасноста, а пред се безбедноста за ваков третман. Повеќе од 10 биотехнолошки фармацевтски компании започнаа истражувања во напредна фаза на вакцини, со можност максимално да го скратат времето за тестирање на вакцината, нејзината ефикасност и безбедност.
