ЗА УРТИКАРИЈАТА
Уртикарија (народен термин „копривњача“) се црвенила по кожата или на зглобовите кои се испакнати и може да се како географска карта. Тие промени може да се појават на кој било дел од телото како помали црвенила или како големи површини кои се во контакт едни со други. Индивидуалните црвени плочи можа да останат на некое место со часови или дури недели, а можни се нови кои ги заменуваат старите и да се појават на нив кога се во фаза на избледување.
Уртикаријалните промени кои се јавуваат и остануваат за период до 6 недели се нарекуваат акутна уртикарија, а оние кои остануваат над 6 недели се хронична уртикарија. Алергиските реакции предизвикуваат појава на уртики, може да е асоцирано со покачена температура, стрес, инфекции или некоја болест. Во поретки случаи уртиките може да се асоцирани со ангиоедем, кој е кондиција која предизвикува оток околу очите, устата, шаките, стапалата или грлото. Многу поретко уртикаријата и ангиоедемот се асоцирани со алергиска реакција која го зафаќа целото тело и се нарекува анафилактичен шок.
ПРИЧИНИ
Црвените издигнати површини на кожа кои ги нарекуваме уртики настануваат кога маст клетките ослободуваат една супстанца која се нарекува хистамин. Таа делува на малите крвни садови под кожата да станат пропусни. Ослободената течност се распоредува во кожата предизвикувајќи ги промените кои ги гледаме. Оваа состојба се јавува од многу причини, но се работи во основа за класична имунолошка алергиска реакција под влијание на некој алерген. Честопати причинителот може и да не се открие. Најчестите причинители за оваа алергиска реакција се:
- Храна, посебно школки, ореви, кикиритки, млеко и некои овошја;
- Лекови;
- Домашни миленичиња и други животни;
- Полен;
- Убоди од инсекти.
Некогаш уртикаријалните промени немаат ништо со алергиска реакција на горенаведените причинители. Имено, други причини за уртикарија се:
- Инфекции, особено вирусни во форма на настинка или грип;
- Интензивно вежбање;
- Анксиозност или стрес;
- Експозиција на сонце;
- Експозиција на ладно како што е бањање во базен со ладна вода;
- Контакт со хемикалии;
- Гребење;
- Притисок на кожата како што е долго седње или носење ранец преку рамо.
Уртиките кои се јавуваат поради физички причини како што се притисок, експозиција на ладно или сонце се нарекуваат физички уртики. Од друга страна, е многу потешко да се идентификува причинителот за хроничната уртикарија. Имено, таа некогаш е врзана со имунолошки пореметувања кои се поврзани со автоимуните болести. Во други случаи лекови, храна, инсекти или инфекции може да се тригер причинители за пореметување на ниво на имунолошкиот систем со кој се манифестира уртикаријата. Но не се ретки случаите кога причинителот за хронична уртикарија останува непознат.
Клинички знаци и симптоми
Означените црвени зони како изжураност со коприва некогаш имаат блед центар, може да се појават поединечно или во групи како кластери, а може да ја менуваат формата и локацијата за неколку часа. Тие може да се само неколку милиметри големи, но да бидат и со големина на чинија за вечера, може и да чешаат или печат и да предзвикаат на сензации на печење со топлина.
При развој на ангиоедем се појавува оток, затегнатост и оток околу очите, усните, рацете, нозете, гениталиите и грлото. Во потешки случаи отокот на грлото може да предизвика проблеми со дишењето и дури да доведе до губење на свеста. Ретко, сепак кај пациенти со ангиоедем и уртикарија може да се развие и анафилактичен шок. Знаците на анафилактичниот шок вклучуваат потешкотии со дишење, пад на крвниот притисок, вртоглавица и пореметување на свеста.
Дијагноза
Во најголем број случаи дијагнозата на уртикаријата може да се постави дури само со преглед и поглед на кожата. Но за да се открие причината потребна е детална анализа на медицинската историја на детето, евалуација на последната експозиција на алергени и евалуација на дневните стресогени фактори.
Ако кај детето се појави хронична уртикарија, најдобро е да се провери и анализира дневната активност на детето како што се информации за тоа што детето јаде, пие и каде кожните промени најчесто се јавуваат. Дополнителните лабораториски иследувања, како што се крвните тестови, алерголошките иследувања и иследувања на основното заболување како што се, на пример, иследувањата за тироидна болест или хепатитис, се неопходни за да се дефинира основната причина за појавата на уртикаријата.
За проверка на физичките уртикаријални прмени, потребно е да се постави мраз на кожата на детето и да се поврати реакцијата на кожата. Алтернативно може да се постави вреќичка со песок или друг потежок предмет на кожата за да се види дали притисокот ќе предизвикува појава на уртики.
Третман
Во најголем број случаи лесните и средните уртики не бараат посебен третман. Тие ќе исчезнат сами. Ако се најде основниот тригер фактор, основата на третманот е истиот да се одбегнува. Во други случаи потребен е третман со антихистаминици за да се блокира ослободувањето на хистамин. Кај хроничната уртикарија може да се даде неседативна медикаментозна антихистаминска прескрипција секој ден.
Интересно е дека не секое дете реагира еднакво на терапијата, поради што потребна е блиска соработка со педијатриски алерголог и имунолог за да се најде вистинската терапија за детето. Ако основниот антихистаминик нема доволно добар ефект, потребно е да се предложи посилен антихистаминик или друг лек или комбинација на лекови. Во ретки случаи лекарот мора да препише стероидна таблета или инјекција за лекување на хроничната уртикарија. Ова обично се прави само за краток период од 5 дена до 2 недели, пред се, за да се спречат негативните ефекти на стероидите.
Во случај на итност
Ангиоедемот и анафилактичниот шок се ретки, но ако се појават бараат ургентна медицинска нега и терапија. Децата кои имаат тешка форма на алергиска реакција имаат потреба да примат инјекција на епинефрин за превенција на алеригиски атаци кои имаат живото-загрозувачки ефект. Ако вашето дете е во зона на висок ризик, тогаш вашиот педијатар треба да ве научи како да на вашето дете му аплицирате инјекција во случај на појава на тешка алергиска реакција.
