Пишува: Д-р спец. субспецијалист Татјана Баевска Вучковиќ
Педијатар – пулмолог во поликлиника Букурешт – ЈЗУ Здравствен Дом Скопје
Атопија е генетска предиспозиција за создавање на антиген специфични ИгЕ антитела и претставува комплексна состојба којашто е резултат на интерреакција на гените и фактори од надворешната средина.
Според СЗО, алергиските заболувања кај децата во последните години бележат значителен пораст и опфаќаат околу 30-35% од децата. Тие претставуваат мајорна причина за заболувања кај децата.
Алергените од животната средина може да бидат од надворешна средина- интермитентна (времена,повремена) изложеност од поленски зрнца во зависност од сезоната, полен на дрва, треви и плевел и спори на мувла, како и од внатрешна средина-континуирана( целогодишна) изложеност од дерматофаги од домашна прашина, епител од животинско потекло, спори на мувла и лебарки, глодари, разни остатоци(храна, растенија и друго).
Фактори кои може да предизвикаат или да го изменат алергискиот одговор се – дозата на алергенот, времето на изложеност и истовремена изложеност на друг алерген.
Алергиската сензибилизација е израз на клиничка алергија која е резултат на комплексна интерреакција на животната средина и генетските фактори. Дишните патишта постојано се изложени на честици кои содржат протеини од билошко потекло, кои се способни да потикнат создавање на имуноглобулин Е(ИгЕ) антитела и да предизвикаат алергиска реакција. Клинички одговор на аероалергени- алергени од животна средина се манифестира како алергиски ринитис или астма, а понекогаш се присутни и двете состојби.
Алергиската сезона, т.е ”сезона на полен”-зависи од видот на растенијата и географска локација, но генерално го следи редоследот на дрва, треви и плевел. Во тек на сезона на полен кај децата може да има присуство на симптоми на кашлица и суво грло, кои се слични на симптоми како кај КОВИД-19, но тригерирани од полен на дрва и трева!
Последователно на актуелната состојба родителите имаат грижа но иако симпомите се слични, сепак постојат одредени разлики кои се клучни во однос на дијагнозата.
КОВИД-19 предизвикува системски одговор, како покачена температура,болки во телото, треска, суво болно грло, слабост-малаксаност и респираторна симптоматологија како кашлица, болка во градите и отежнато дишење! При алергија симптомите се повеќе локални лоцирани околу очи, нос и грло но без температура
Алергиите предизвикуваат чешање и солзење на очи, свраб на нос и носна секреција, кивање и чешање во грло! Чешање вообичаено не е симптом на КОВИД-19!
КОВИД-19 не се манифестира со носна секреција, кивање и чешање на очи! Тоа би значело детето дека може да има симптоми на алергија, настинка или некоја друго заболување
Атопичните деца може да имаат и астма како хронична инфламаторна состојба која се манифестира со визинг,кашлица и отежнато дишење! При КОВИД-19 вообичаено отсуствува визинг што е дифренцијално дијагностички симптом во однос на алергиската астма.
Алергиските заболувања се дијагностицираат како интегрална анализа на детална анамнеза( податоци од пациент), историја на болеста, физикален преглед и клинички иследувања. Со потврдена дијагноза на респираторно алергиско заболување предизвикано од аероалерген согласно клиничка манифестација на таргет орган, се започнува со соодветен фармаколошки третман. Третманот вклучува превенција на појава на симптоми или менаџирање на симптомите. Тука спаѓаат:
- Антихистаминици-кои го блокираат хистаминот кој се ослободува при експозиција на тригер фактор-алерген
- Инхалирачки кортикостероиди- кои ја редуцираат носната инфламација и хроничната бронхијална хиперреактивност
- Системски кортикостероиди
- Кратко и долго делувачки бронходилататори, антилеукотриени, антихоленергици
Децата покрај симптоми на сезонски алергиски заболувања, може да имаат дополнително вирусен или бактериски инфект. Имено при хронична назална конгестија олеснето е населување на вируси или бактерии, кои би предизвикале други симптоми кои би немале одговор на алергиската терапија, соглсано кое би била неопходна проверка или посета кај матичен педијатар. Во тек на актуелната состојба се препорачува виртуелна посета.
Согласно актуелната пандемија секако е важно за родителите чии деца имаат астма, дека нема потврдено сознание дека КОВИД-19 може да биде тригер за егзарцебација на астма. Исто така нема потврдено и јасно дефиниран доказ дека пациенти со астма се под поголем ризик за заразување со КОВИД-19.
Во тек на КОВИД-19 пандемијата, European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI) изготви 6 препораки за менаџмент на деца со алергии и/или имунодефициенција, базирани на медицина на докази и актуелни факти.
ФАКТИ И ПРЕПОРАКИ
ДЕЦАТА СЕ ПОД ПОМАЛ РИЗИК ОД ИНФЕКЦИЈА СО КОВИД-19 И ОНИЕ КОИ СЕ ИНФИЦИАНИ ВОГЛАВНО СЕ АСИМПТОМАТСКИ ИЛИ СО ПОБЛАГА КЛИНИЧКА СЛИКА, НО СЕПАК МОЖЕ ДА СЕ ПРЕНЕСУВАЧИ НА ВИРУСОТ
Прва препорака – Одржување на хигиена и социјална дистанца со кои се минимизира можност за инфекција
Втора препорака – Во тек на сезонски алергии, деца со астма задолжително да ја спроведуваат и одржуваат контрола на астмата, во спротивно неконтролирана астма може да биде ризик за развој на потешка клиника со КОВИД-19
Трета препорака – Иницијални симптоми на сезонска алергија може да наликуваат на настинка, но и на КОВИД-19, според кое е потребна добра обработка со потврда или исклучување на КОВИД-19
Четврта препорака – ја опфаќа препораката на “Global Initiative for Asthma”(GINA) која препорачува редовно континуирана употреба на сите препишани медикаменти за контрола на астма, но да се исклучат од употреба небулајзерите! Пациентите да користат МДИ- метродозни инхалери со спејсери. Препораката се должи на факти кои се базираат на зголемен ризик на дисеминација на вирусот како помеѓу пациентите така и помеѓу здравствените работници од здравствените установи.
Петта препорака – Според актуелниот протокол за контрола на алергии на дишни патишта кај деца кои примаат АИТ може да се под поголем ризик за инфекција, некои нови информации може да доведат до промена во протоколите според кое пулмоалерголозите треба да бидат флексибилни и да се во тек со сите актуелни препораки
Шеста препорака – се однесува на деца со имунодефициенција кои се во ризична група на пациенти за инфекција и развој на тешка клиничка слика задолжително родителите со нивните деца мораат да ги почитуваат сите препораки со кои се намалува ризикот за инфекција.
Како заклучок може да се сумира дека иако имаат слични симпоти алергиите на дишните патишта со КОВИД-19 инфекција, сепак постојат одредени клинички разлики, кои со добра анамнеза и соодветни иследувања може да се докаже или исклучи КОВИД-19 инфекција.
Иницијалните симпотми на сезонски алергии потребно е да имаат фармаколошки третман. Астма кај децата како водечко хронично заболување кое со медикаменти може успешно да се контролира потребно е контиунурано да се спроведува. Задолжително почитување на мерки и препорака за хигиена и социјална дистанца како можност за намален ризик за инфекција со КОВИД-19.
