Д-р Ви­о­ле­та Хри­сто­ва-Ја­ниќ: Промените на црниот дроб предизвикани од ал­ко­хо­лот се манифестираат во замастување, алкохолен хепатитис и цироза

Пишува: Д-р Виолета Христова-Јаниќ

Интернист-гастроентерохепатолог

Алкохолот е најголемиот непријател на црниот дроб, кој може да доведе и до негово комплетно уништување, како и на целиот човечки организам. Не постои клетка во организмот врз која не влијае овој отров. Долготрајното и прекумерно пиење алкохол е една од главните причини за развој на болест на црниот дроб. Иако алкохолот е директен отров за црниот дроб, алкохолен хепатитисис и цироза не се развиваат кај сите пациенти што го консумираат. Објаснувањето за ова е дека за оштетување на црниот дроб влијаат повеќе фактори: полот, исхраната, генетичките фактори, колку време се пие и колку се пие.

ФАКТОРИ

Полот е важен фактор, бидејќи жените се поосетливи и на помали количества алкохол и почесто имаат тенденција за влошување на болеста. Наследните фактори играат важна улога, пред се, во брзината на елиминација на алкохолот од организмот, зависен од ензимите. Исхраната влијае така што протеинскиот недостиг ги потенцира отровните влијанија и својства на алкохолот. До одреден степен, квалитетна храна може да го зaштити црниот дроб.

НАЈРИЗИЧНИ КАТЕГОРИИ

Ризикот од црнодробна болест е поголем кај згоени алкохоличари и пушачи. Кај алкохоличари со вирус на хепатитис Ц оштетувањето на црниот дроб се јавува и со пиење помалку алкохол. Алкохолот не може да се складира во организмот, туку се преработува во црниот дроб преку ензими. Тие ензими, преку преработка на алкохолот, доведуваат до создавање на токсичните протеини, кои предизвикуваат изумирање на црнодробната клетка.

ТРИ ФОРМИ НА ЗАБОЛУВАЊЕ

Промените предизвикани од алкохол може да се манифестираат преку три форми: замастување на црниот дроб, алкохолен хепатитис и цироза на црниот дроб (трајно оштетување).

• ЗА­МА­СТУ­ВА­ЊЕ

Замастувањето се смета за почетна промена на болеста без трајни оштетувања. Замастен црн дроб има ме кај повеќе од 90% од пациентите што подолг период пиеле алкохол. Тоа е најчест облик на алкохолна болест и вообичаено е без симптоми или, пак, се манифестира со замор или тапа болка под десниот ребрен лак. Доколку пациентот продолжи да пие, замастувањето може да премине во цироза. Замастениот црн дроб може да биде реверзибилна појава по апстиненција од алкохол, односно по прекин на внесувањето алкохол, црниот дроб може да се врати во нормална состојба за неколку недели.

• АЛ­КО­ХО­ЛЕН ХЕ­ПА­ТИТИС

Овој хепатитис претставува влошување на болеста, која се јавува при пиење големо количество алкохол или при повторно пиење по апстиненција. Прогнозата за овој хепатитис е сериозна, а процентот на смртност висок. Симптомите се: слабост, треска, гадење, повраќање, пролив, понекогаш пожолтување на кожата и лигавици, температура, течност во стомакот (асцит), а може да настане и црнодробна или бубрежна слабост. Половина од овие пациенти веќе имаат цироза, а кај преостанатите може да се развие.

• ЦИ­РО­ЗА

Таа е трајно оштетување на црниот дроб, при што тој се смалува, се создава сврзно ткиво (лузни) и ја губи функцијата. Цирозата од алкохол не се разликува од цироза од друга причина. Заболувањето може да биде без симптоми или да се јават симптоми како компликација од цирозата: собирање течност во стомакот, крвавење од проширени крвни садови на хранопроводот, мозочни или бубрежни, невролошки, кардиоваскуларни, респираторни и хематолошки нарушувања. Како и кај сите цирози, така и кај оваа, има зголемен ризик за развој на карцином на црниот дроб.

Кол­ка­во ко­ли­чес­тво ал­ко­хол пре­диз­ви­ку­ва ци­ро­за

Секојдневното пиење алкохол е многу поопасно од повременото. Колку време е потребно за да се развие црнодробна болест зависи од тоа колку се пие. На пример, 10 грама етанол или чист алкохол има во 330 милилитри пиво или 100 милилитри вино. Црнодробна болест кај мажите ќе се појави со земање повеќе од 60-80 грама етанол дневно во период од околу 8-10 години, додека кај жените со примање 20-40 грама етанол на ден. Внесувањето на повеќе од 160 грама етанол дневно дава 25 пати поголем ризик за развој на цироза. Со пиење на само 20-50 грама етанол на ден кај пациенти со хепатитис Ц се зголемува ризикот за појава на цироза. Приближно цироза ќе се развие ако се пие по околу еден литар вино на ден во текот на 20 години.

Од прег­лед до трансп­лан­та­ци­ја

Ла­бо­ра­то­ри­ски кај па­ци­ен­тот мо­же да има по­ка­че­ни вред­но­сти на цр­но­дроб­ни­те ен­зи­ми (АСТ, АЛТ, ГГТ). При по­на­пред­на­то оште­ту­ва­ње има на­ма­ле­ни вред­но­сти на албумини, на­ру­шу­ва­ње во згрут­чу­ва­ње­то на кр­вта, по­ка­че­ни вред­но­сти на билирубини, сла­бо­крв­ност… Кол­ку е оште­тен цр­ни­от дроб мо­же да се про­це­ни со ехотомографски пег­лед. Ле­ку­ва­ње­то е ап­сти­нен­ци­ја од ал­ко­хол и ја­де­ње со­од­вет­на висококалорична ис­хра­на. Одре­де­ни ле­ко­ви го по­до­бру­ва­ат пре­жи­ву­ва­ње­то на пациентите со ал­ко­хо­лен хе­па­титис и ци­ро­за, а исто­вре­ме­но и влија­ат на спре­чу­ва­ње на компликациите. Трансп­лан­та­ци­ја на црн дроб се пра­ви са­мо по ап­сти­нен­ци­ја, би­дејќи па­ци­ен­ти­те многу лес­но пак му се вра­ќа­ат на ал­ко­хо­лот.