Пишува: Д-р Златко Пендовски
Уролог-хирург
И покрај тоа што расте здравствената култура кога станува збор за машкото здравје, прегледите кај уролог се уште се табу тема. Во нашата средина, жените се подисциплинирани кога станува збор за навиката да се вршат контроли и испитувања кај гинеколозите. Многу е значајно, и мажите, особено оние во понапредна возраст, да одат на редовни уролошки прегледи и контроли за рано откривање на низа заболувања. Меѓу нив е и бенигната хиперплазија на простатата – БХП, меѓу луѓето позната како зголемена или задебелена простата.
БХП е немалигно заболување кое се појавува поради прекумерно растење на клетките на простатата.
Како што се развива хиперплазијата, така и уретрата, т.е. цевката низ која излегува мочта од мочниот меур, постепено се стеснува, што доведува до многу симптоми. Простатата е мала жлезда, колку костен, тешка околу 20 грама, која како прстен ја опкружува уретрата. Нејзината нормална функција зависи од машките полови хормони, особено од тестостеронот. Се уште не постои целосно објаснување за настанокот на БХП.
Одредена улога играат машките хормони, но не е докажано дали го стимулираат зголемувањето на простата или само овозможуваат добри услови за тоа. Одредено влијание за бенигна хиперплазија имаат и генетските фактори. Исто така постои објаснување дека размножувањето на клетките на простатата во одреден животен период го надминува нивното изумирање, така што простатата постепено се зголемува. Зголемувањето на простатата долго време може да остане без симптоми.
При систематски прегледи на повозрасни пациенти многу често се открива дека имаат БХП, многу повеќе отколку што би се очекувало ако се заклучува според симптомите на кои се жалат.
Развитокот на симптомите може да биде многу постепен. Како што туморот навлегува во мочната цевка, така празнењето на мочниот меур е отежнато, што бара појака контракција на неговите мускули за да дојде до негово празнење. Тоа функционира некое време, при што мочниот меур добива задебелен ѕид за успешно да го компензира зголемениот напор. На крајот мускулатурата ја губи способноста да ја потиснува мочта низ стеснетиот канал. Мочниот меур не може да се исполни во целост и тогаш се јавуваат најголем број симптоми.
Најкарактеристични симптоми во почетната фаза се зачестено и отежнато мокрење, забавено мокрење, чекање на млазот на мочта, особено при првото мокрење наутро, истенчување на млазот на мочта, прекини во млазот (прекинување на млазот во текот на празнењето на мочниот меур). Карактеристични симптоми се и ненадејни нагони за мокрење (империозна микција), кога болниот одеднаш добива нагон за мокрење и мора да мокри иако мочниот меур не му е полн. Ако го совлада тој нагон, може да издржи подолго време без мокрење.
Кај одреден број мажи се случува неволно капење на мочта по завршување на мокрењето. Еден од карактеристичните симптоми е и мокрењето ноќе. Болните стануваат повеќе пати во текот на ноќта, два до три пати, а некогаш и повеќе. На крај од мокрењето често имаат впечаток дека не го испразниле мочниот меур во целост. Постојат и други симптоми како што се болки за време на мокрењето, појава на крв во мочта, целосно престанување на мокрењето, неконтролирано истекување на мочта итн.
Дијагнозата на БХП за специјалистите по урологија е рутинска работа. По разговорот со болниот урологот ја прегледува простатата со прст преку ректумот – аналниот отвор, затоа што таа лежи многу близу до дебелото црево, па сите промени и зголемувањето може лесно да се напипаат.
Прегледот со ехотомограф дава многу добра слика за големината на простатата, нејзината структура, можната малигна промена, инфекциите, како и на последиците на аденом, како што се задебелување на ѕидот на мочниот меур, заостанување на поголемо количество мочка по мокрењето, проширување на каналните системи на бубрезите како и на состојбата на бубрезите и другите стомачни органи. Може да се направи и анализа на мочта, која открива присуство на крв или инфекција. Уринокултурата се прави во случај на постоење на инфекција, која е почеста кај аденомот на простатата. Анализата на крвта ја покажува состојбата на бубрезите, а постои и специфичен антиген – ПСА, кој служи за рано откривање на карцином на простатата.
ЛЕКУВАЊЕ
Операцијата со т.н. зелен ласер кај мажи со бенигна промена на простатата, со помош на кој урологот-хирург врши вапоразација (се топи ткиво од простатата и тоа испарува) се смета за најпогодна кај поголем дел од пациентите. Нејзината предност е што пациентот многу кратко време лежи во болница, за разлика од тоа кога се употребуваат други методи. Кога се оперира простатата со класична метода – простатектомија, во болница се лежи петнаесетина дена. Кога се прави трансуретрална ресекција се останува околу пет дена. Кога се прави операција со зелен ласер најчесто се лежи една вечер и еден ден се носи уринарен катетар. Загубата на крв е минимална, а сето тоа е многу полесно за пациентот. Во исто време и ефектите се поголеми.
