Проф. Д-р Горан Тешовиќ, инфектолог на Клиниката за инфективни болести во Загреб, кој се смета за водечки стручњак за имунизација во Хрватска, одговара на најчестите прашања за вакцинирањето против КОВИД-19.
- Може ли да се вакцинираат лица кои имаат некое воспаление или болест или треба да се чека лицето комплетно да оздрави?
Акутна инфекциска болест, односно покачена телесна температура, е привремена контраиндикација за примена на било која вакцина, па така и за вакцината против КОВИД-19. Значи, треба да се почека лицето да оздрави, за да може да се вакцинира.
- Смее ли да се мешаат различни видови вакцина, на пример првата доза од едн вид, а втората доза од друг вид вакцина?
Во овој момент не е предвидено “мешање“ на вакцините. Моменталната препорака е лицето да се вакцинира со две дози од истата вакцина. Постои можност ова моментална препорака во иднина да се смени, односно да биде дозволено исто лице да се вакцинира до две различни вакцини. Оваа препорака се однесува на вакцинирањето ротив КОВИД-19. Што се однесува до имунизацијата против други болести, “мешањето“ вакцини е дозволено, односно исто лице може да се вакцинира со различни вакцини против некоја болест.
- Кои се алергиите или алергиските реакции кои лицето претходно ги имало како пречка за вакцинација?
Ниту една алергиска реакција, освен претходни алергии на конкретна вакцина или некоја од нејзините состојки, не претставува контраиндикација. Претходна алергиска реакција на други алергени налага дополнителна претпазливост, но тоа никако не значи дека лицата со алергии во анамнезата, не смеат да се вакцинираат.
- Кои нуспојави се очекувани?
По примање на вакцината против КОВИД-19 очекувани се локални нуспојави во форма на локализирана болка на местото на аплицирањето, оток на местото на апликацијата или црвенило. Значајно помал број вакцинирани лица ќе имаат системски нуспојави во форма на краткотрајно зголемена телесна температура, појава на осип, чувство на исцрпеност, замор, главоболки. Слични несакани ефекти се јавуваат и по примена на останати вакцини.
- Ако се јават било какви нуспојави (дури и оние неочекувани), треба ли да се прими втората доза или се советува да се почека, да се откаже или пак можеби да се премине на друг вид вакцина?
Нуспојава по првата доза не значи дека вакцината не може да се примени и во втора доза. Исклучок е анафилактичка реакција на првата доза, по која се прекинува од понатамошна вакцинација. Со оглед дека засега нема препорака за примена на друга вакцина откако во првата доза е користена вакцина на која имунизираното лице развило тешка реакција, така што во овој момент тоа не се препорачува.
- Дали некои од досега достапните вакцини се подобри? Односно дали се во предност оние кои добиваат, на пример, вакцина на Фајзер, која штити 95%, во однос на оние кои ќе добијат вакцина на Оксфорд Астра Зенека, за која се наведува дека штити до 70%?
Во овој момент, се чини дека вакцините на Фајзер и Модерна имаат подеднаква заштита. За конечните резултати за заштитноста на останатите вакцини постојат различни податоци, но сите вакцини кои се актуелни во клиничката пракса се високозаштитни вакцини.
- Дали можеби за некои групи луѓе подобар избор е мРНА вакцината, а за некои аденовирусната или е сеедно кој вид вакцина кој ќе ја прими?
Нема податоци дека некои од вакцините се подобри за одредени групи на луѓе. Според тоа, актуелно тврдиме дека е сеедно која вакцина ќе ја примите.
- Постојат ли препораки за однесување пред вакцинацијата, треба ли нешто посебно да се внимава – на пример, нешто да не се консумира пред вакцинацијата или да не се вакцинира додека се земаат одредени лекови и слично?
Нема специфични препораки. Што се однесува до препораката за консумирање, односно за неконсумирање на алкохолни пијалоци непосредно пред и неколку недели по вакцинирањето, тоа произлегува од фактот дека луѓето кои редовно консумираат алкохол имаат пониско ниво на клеточен имунитет, што може да влијае на крајниот успех на вакцинацијата кај ваквите лица.
