Дали косата може да ви побели во миг од страв?-урбана легенда или вистински процес во организмот

Идејата дека косата може да побелее „во миг“ поради силен страв или стрес е популарен мит, но научните докази укажуваат дека побелувањето на косата е многу побавен процес. Тоа не се случува веднаш, туку постепено со текот на времето како резултат на хроничен стрес или стареење. Сепак, постојат физички реакции што може да предизвикаат побрзо побелување на косата во одредени случаи.

Како стресот влијае на косата:

Научните истражувања покажуваат дека интензивниот стрес може да влијае врз меланоцитите – клетките кои произведуваат меланин, пигментот кој ѝ дава боја на косата. Еве како функционира процесот:

1. Реакција на стресот: Телото при силен стрес ослободува големи количества хормони, вклучувајќи адреналин и кортизол. Овие хормони го активираат автономниот нервен систем (особено симпатичкиот нервен систем) и можат да го влијаат на функционирањето на меланоцитите.

1. Исцрпување на матичните клетки на меланоцитите: Некои истражувања, како оние објавени во списанието Nature (2020), сугерираат дека интензивниот стрес може да предизвика трајно оштетување на матичните клетки на меланоцитите во фоликулите на косата. Ова оштетување ги намалува нивните можности за регенерација, што предизвикува намалено производство на меланин и како резултат – посветлување на косата.
2. Побелување со текот на времето: Иако стресот може да придонесе за побрзо побелување на косата, овој процес обично не се случува „во миг“. Побелувањето на косата е резултат на долготрајна акумулација на стрес или биолошки фактори, а не на краткорочен настан.

Медицинска состојба – „Alopecia Areata“:

Една медицинска состојба која може да создаде впечаток на „моментално“ побелување на косата е alopecia areata. Ова е автоимуна болест која предизвикува брзо опаѓање на пигментираната (темна) коса, при што остануваат само белите влакна. Оваа состојба може да изгледа како да косата нагло побелела, но всушност станува збор за опаѓање на обоената коса, а не за нејзино пребојување.

Идејата за „побелување од страв“ за краток временски период е претерана. Побелувањето на косата предизвикано од стрес се случува со текот на времето, а не моментално. Стресот и силните емоции можат да влијаат на пигментацијата на косата, но тоа е побавен процес.

Интензивниот страв и моменталниот стрес можат да предизвикаат низа физички и психолошки реакции во телото, бидејќи активираат „бори се или бегај“ (fight or flight) одговор кој има значителен ефект врз различни системи. Оваа реакција е дел од нашиот природен механизам за преживување, но во некои случаи може да предизвика здравствени проблеми. Еве неколку здравствени состојби што може да се појават како резултат на инстантен страв или стрес:

1. Срцеви проблеми

• Забрзано чукање на срцето (тахикардија): Интензивниот страв предизвикува срцето да чука побрзо за да обезбеди повеќе крв и кислород до мускулите, што подготвува за реакција на заканата. Ова може да доведе до краткотрајна тахикардија.
• Повишен крвен притисок: Краткотрајниот стрес го зголемува крвниот притисок поради ослободување на адреналин. Во случаи на хроничен или повторен стрес, може да дојде до долгорочни проблеми со висок притисок.
• Инфаркт или срцев удар: Во ретки случаи, екстремен страв може да предизвика срцев удар, особено кај луѓе со веќе постоечки срцеви проблеми. Ова се случува поради нагли промени во крвниот притисок и стеснување на крвните садови.

2. Паничен напад

• Симптоми: Моментален страв може да предизвика паничен напад, кој се манифестира со брзо чукање на срцето, тешкотии со дишењето, треперење, вртоглавица, потење и чувство на губење на контрола. Паничните напади можат да бидат многу интензивни, но обично се краткотрајни.
• Причина: Акутниот стрес активира огромни количества на адреналин и други стрес хормони, што ги предизвикува овие симптоми.

3. Тешкотии со дишењето

• Хипервентилација: Инстантен страв може да доведе до забрзано и плитко дишење (хипервентилација), што го намалува нивото на јаглерод диоксид во крвта и може да предизвика вртоглавица, слабост и трнење во екстремитетите.
• Бронхоспазам: Кај лица со астма или други респираторни проблеми, стресот може да предизвика бронхоспазам – стеснување на дишните патишта, што води до тешкотии со дишењето.

4. Гастроинтестинални проблеми

• Болки во стомакот: Интензивниот стрес може да предизвика наплив на крв во мускулите и да го намали протокот на крв до дигестивниот систем. Ова често предизвикува болка или непријатност во стомакот.
• Мачнина и повраќање: Некои луѓе доживуваат мачнина и дури повраќање како резултат на наглиот стрес, бидејќи стресот може да влијае на мускулите на желудникот и варењето.
• Дијареа или запек: Стресот ги нарушува нормалните контракции на дебелото црево, што може да доведе до дијареа или запек.

5. Главоболка и мигрена

• Стресот може да предизвика напнатост на мускулите, особено околу вратот и главата, што резултира со напната главоболка. Кај лица склони кон мигрена, стресот може да биде тригер за појава на мигренски напади.

6. Мускулна тензија и болки

• Мускулна напнатост: Стресот предизвикува контракција на мускулите како дел од подготовката на телото за „борба или бегство“. Оваа мускулна тензија може да доведе до болки во мускулите, особено во вратот, рамената и грбот.
• Тремор: Некои луѓе доживуваат тремор (трпење на рацете или нозете) при силен страв поради прекумерно активирање на нервниот систем.

7. Ослабен имунолошки систем

• Инстантен и хроничен стрес може да го ослаби имунолошкиот систем, зголемувајќи ја подложноста на инфекции. Стрес хормоните како кортизолот го потиснуваат одговорот на имунолошкиот систем, што го намалува капацитетот на телото за борба против патогени.

8. Синдром на „скршено срце“ (Такацубо кардиомиопатија)

• Ова е ретка, но сериозна состојба која може да се случи како одговор на екстремен емоционален стрес, вклучувајќи интензивен страв. Симптомите личат на срцев удар, но не постои блокада во артериите. Состојбата е предизвикана од привременото ослабување на срцевиот мускул поради ненадеен наплив на стрес хормони.

Заклучок:

Инстантен страв и моментален стрес активираат биолошки одговори кои можат да доведат до различни здравствени проблеми, како што се срцеви проблеми, тешкотии со дишењето, гастроинтестинални проблеми и мускулна напнатост. Додека некои од овие реакции се краткотрајни и минливи, повторен или интензивен стрес може да доведе до посериозни долгорочни здравствени компликации.