Оваа синтетичка прехранбена боја мора да се отстрани од сите намирници до 2027 година и од сите лекови до 2028 година поради здравствени проблеми
Што е заедничко за овошните парчиња, парчињата сланина и прскалките со виножито? Сите тие се направени со синтетичка боја за храна наречена црвена боја 3 – барем засега. Но, во следните две години тоа ќе се промени.
Администрацијата за храна и лекови на САД (ФДА) ја започна 2025 година со издавање забрана за црвена боја 3, поврзувајќи ја оваа вообичаена прехранбена боја со ракот во не-човечки студии. Тоа е исто така поврзано со проблеми во однесувањето кај некои деца.
Но, ако студиите сè уште не покажале дека црвената боја 3 предизвикува рак кај луѓето, тогаш зошто FDA би ја забранила? Одлично прашање. Како што објаснува самата ФДА, американскиот закон „забранува овластување од ФДА за додаток на храна или адитив за боја доколку е откриено дека предизвикува рак кај луѓето или животните“.
Сега, ФДА вели дека црвената боја 3 мора да се отстрани од сите намирници до почетокот на 2027 година. Исто така, таа е состојка во некои лекови, а производителите на лекови сега имаат рок до јануари 2028 година да ја отстранат од нивните производи.
Иако Американците можеби ќе бидат шокирани кога дознаа за оваа забрана, тоа не е ништо ново за Европејците, каде што црвената боја 3 е забранета од 1994 година (иако тоа прави исклучок за црешите мараскино). Исто така е забрането во Австралија и Нов Зеланд.
Што е црвена боја 3?
Технички наречена еритрозин, црвената боја 3 е синтетичка (вештачка) прехранбена боја која дава светло црвена боја на некои видови ултра-обработена храна и пијалоци. Се појавува на етикетите на состојките како:
Црвено 3
FD&C Црвен бр. 3
FD&C Red 3
Црвената боја 3 е различна од црвената боја 40, слична прехранбена боја која не е забранета во САД (освен во Калифорнија). Можно е производителите на храна да почнат да ја користат наместо црвената боја 3 – но црвената боја 40 е поврзана со многу исти здравствени проблеми како црвената боја 3, па затоа не е нужно поздрава алтернатива.
Како црвената боја 3 може да биде штетна за вашето здравје
Како и повеќето други синтетички прехранбени бои, црвената боја 3 е направена од нафта, што истражувањето го поврзува со ракот во нечовечки студии.
„Досега, ниту една човечка студија не го покажала ова“, вели регистрираната диететичарка Бет Червони, РД, ЛД. „Но, постојат силни докази дека има својства што предизвикуваат рак врз основа на нафтата од која е направена“.
Црвената боја 3, исто така, е поврзана со можни проблеми во однесувањето кај децата. Повторно, студиите за луѓе се ограничени. Но, во 2021 година, Калифорниската агенција за заштита на животната средина издаде здравствена проценка во која се вели дека нејзиниот преглед на достапните студии покажал дека синтетичките бои за храна се поврзани со „негативни невробихејвиорални ефекти“ кај децата кои се чувствителни на нив. Овие ефекти вклучуваат:
Хиперактивност
Невнимание
Немир
И ФДА веќе некое време внимаваше на црвената боја 3. Во 1990 година, ја забрани употребата на црвената боја 3 во козметиката (како кармини) и лековите што се нанесуваат на кожата (како мастите). Но, беа потребни уште 35 години за да се забрани од храна и други лекови.
Во 2010 година, Европската управа за безбедност на храната ја преиспита својата забрана за црвена боја 3, но поради сите овие причини, агенцијата одлучи да ја задржи забраната. Нејзиниот извештај за повторна евалуација вели дека луѓето не треба да имаат повеќе од ,1 милиграми на килограм телесна тежина на ден (mg/kg телесна тежина/ден).
Ако не сте точно сигурни што значи таа статистика, еве ја суштината: црвената боја 3 се смета за безбедна само во многу, многу мали количини, ако воопшто.
Храна која содржи црвена боја 3
Работната група за животна средина на САД, која води база на податоци за загриженоста на состојките во различни видови храна, наведува повеќе од 3.000 намирници кои се направени со црвена боја 3. Вклучува некои (но не сите) брендови и видови:
Бонбони, како лижавчиња, бонбони пченка, желе грав и прскалки со виножито
Мешавини за колачи
Житарици
Гума за џвакање
Замрзнување
Овошен сок и овошен коктел
Виршли и колбаси
Сладолед
Имитација на парчиња сланина и производи што ги вклучуваат, како конзервиран печен грав
Мараскино цреши
Имитација на месо, како веганска сланина и колбаси
Спортски пијалоци
Млеко со вкус на јагода, хранливи шејкови и протеински прашоци
Исто така, се наоѓа во некои лекови без рецепт, вклучувајќи (но не ограничувајќи се на):
Ацетаминофен, лек против болки без рецепт
Сирупи за кашлица
Флуоксетин, антидепресив
Габапентин, кој ја третира нервната болка и помага во спречување на напади
Витамини за џвакање
Омепразол, кој третира хроничен рефлукс на киселина и сродни состојби
Фентермин, потиснувач на апетит на рецепт
Vyvanse®, лек за АДХД
Како отстранувањето на бојата ќе влијае на храната?
Можеме да ве слушнеме како прашувате: Дали оваа забрана ќе го промени вкусот на одредени видови храна? Одговорот е не. Црвената боја 3 е светло обоена, но без вкус, што значи дека нејзината единствена работа е да ја прави храната светло црвена.
„Се користи за да се направи храната поубава, така што потрошувачите се чувствуваат дека она што го купуваат е малку поапетитно“, појаснува Червони, „но тоа не е засилувач на вкусот и воопшто нема хранлива вредност“.
Единственото нешто што може да се промени е начинот на кој храната изгледа без неа. Бидејќи црвената боја 3 и дава на храната светла, црешаво-црвена нијанса, храната што ја отстранува од списокот со состојки може да изгледа подосадна и помалку живописна.
Но, Czerwony предупредува дека кога вашата храна изгледа поинаку, вашиот мозок може да биде измамен да мисли дека има различен вкус, исто така.
„Црвената боја 3 прави некои од нашите јадења да изгледаат естетски попријатни, а кога нешто изгледа добро, автоматски мислиме дека ќе има подобар вкус“, објаснува таа. „Кога бојата е отстранета и храната не изгледа исто, потрошувачите може да веруваат дека ниту тие нема да имаат ист вкус – но тоа е лажна приказна“.
Алтернативи кои треба да се бараат
Не сите јадења со црвена нијанса се направени со црвена боја 3. Но, скоро сите спакувани и преработени јадења се направени со некој вид на боја, а многу синтетички бои се под лупа за потенцијално негативни влијанија врз здравјето. (Калифорнија забрани шест бои во храната што се служи во државните училишта: сина 1, сина 2, зелена 3, црвена 40, жолта 5 и жолта 6.)
Сепак, многу храна ја добива својата боја од природни бои, наместо од синтетички. Еве неколку примери на алтернативи за боја кои се сметаат за безбедни:
Антоцијаните, кои доаѓаат од сина и виолетова растителна храна, им даваат нијанса на сините пченкарни чипсови и сините пијалоци.
Цвекло во прав доаѓа од цвекло и може да даде црвеникава боја на храната.
Хлорофилот, пигмент од растително потекло, понекогаш се користи за да направи храната со вкус на нане и лимета да изгледа зелено.
Спирулината е вид на алги што се користи за боење на некои зелени или сини намирници.
Куркумата, популарен зачин за загревање, дава жолта боја на некои видови сенф, кисели краставички и сирење.
Најдобар начин да се избегне црвената боја 3 и другите синтетички бои, вели Червони, е да се придржувате до конзумирање на целосна, необработена храна секогаш кога можете.
„Веќе знаеме дека ултра-обработената храна не е добра за нашето здравје“, вели таа. „Како диететичар, секогаш ги охрабрувам луѓето да јадат целосна, препознатлива храна – колку помалку преработена храна, толку подобро.
Таа продолжува со последниот збор за здравите навики во исхраната: „Ако можете да направите повеќе од вашата храна од нула, на крајот ќе ја немате таа преработена храна. И тогаш, инхерентно ќе ја избегнете црвената боја 3“.
Инаку, црвената боја 3 е забранета во козметиката во ЕУ уште од 1994 година, а во 2011 година е забранета и во храната. Така што, оваа боја не е дозволена да се користи во храна и козметика во ЕУ.
Сепак, треба да се напомене дека Црвена боја 3 сè уште е дозволена во САД во одредени количини. Затоа, ако купувате козметика или храна од САД, постои можност тие да содржат Црвена боја 3.
Еве неколку дополнителни информации:
-
Црвена боја 3 е синтетичка боја која се користи за давање црвена боја на храна, козметика и лекови.
-
Некои студии покажале дека Црвена боја 3 може да биде поврзана со рак кај животните и проблеми во однесувањето кај децата.
-
ЕУ има построги правила за употреба на бои за храна отколку САД.
