Телесната температура зависи од рамнотежата помеѓу создавањето топлина во ткивата (особено во црниот дроб и мускулите) и загубата на топлина од периферијата на телото. Вообичаено и нормално е телесната температура во текот на денот малку да се зголемува и намалува во текот на денот, односно да варира. Во рамките на нашиот биолошки дневен ритам, температурата расте од најниски вредности во раните утрински часови до највисоки во доцните попладневни часови. Разликата меѓу утринската температура и температурата измерена во доцните попладневни часови обично изнесува 0,3°C, а најмногу околу 0,6°C.
- Нормална телесна температура
Нормалната телесна температура кај здраво лице се движи од 36°C до 37°C, измерена на површината на кожата. Малите деца може да имаат незначително повисока нормална телесна температура од возрасните, а и кај нив таа може малку да се зголеми поради стрес, физички напор или во топла средина.
Со нашата телесна температура управува центарот за регулација во мозокот, поточно во жлездата наречена хипоталамус. Ја зголемува пренасочувањето на крвта од површината кон внатрешноста на телото, со што се намалува губењето на телесната топлина преку кожата и екстремитетите. Кога по некое време хипоталамусниот термостат ќе се врати на нормално ниво, телото ја елиминира прекумерната топлина така што ја пренасочува крвта назад кон кожата и нејзино потење.
Малите деца имаат недоволно развиен, а постарите луѓе ослабен терморегулаторен центар и тој кај нив не секогаш функционира беспрекорно.
Од друга страна, изложеноста на студ, прекумерната употреба на алкохол и злоупотреба на дрога, како и некои болести, како што се болестите на тироидната жлезда, надбубрежните жлезди, бубрезите, црниот дроб и мозокот, може да предизвикаат појава на прениска телесна температура, пониска од 36°C. Во овој случај, нашата кожа е ладна и бледа, а телото трепери бидејќи се обидува да ја подигне температурата со работа на мускулите.
- Зошто се зголемува температурата?
Многу болести, како симптом, имаат покачена телесна температура односно треска. Причината за акутна треска кај возрасните, претходно здрави луѓе, најчесто е заразна болест, односно акутна инфекција на респираторниот, дигестивниот, генитоуринарниот систем или инфекција на кожата.
Кај малите деца треба да се истакнат и други причини, како реакција на вакцина, дехидрација на организмот, никнување на заби.
Покачувањето на телесната температура над 37°C е знак дека нашето тело се бори и всушност се смета за заштитен одговор на инфекција или повреда, бидејќи зголемената температура ги зајакнува одбранбените механизми на нашето тело.
- Последици од покачена температура
Умерена, минлива покачена телесна температура што ги придружува повеќето акутни болести здрави возрасни лица добро ја поднесуваат. Меѓутоа, изразено покачената температура (41°C и повеќе) може да предизвика оштетувања. На таа температура, доаѓа до разградување на белковините во клетките што резултира со функција на клетките, а на крајот и на многу органи. Кај возрасни лица кои имаа срцева или белодробна слабост, покачената телесна температура може да доведе до зголемување на потребата за кислород, а кај пациенти со деменција, може да ја влоши менталната состојба. Кај здрави деца, покачената телесна температура може да предизвика фебрилни конвулзии.
- Лекување
Благо покачената телесна температура не е потребно да се лекува. За олеснување на непријатноста, се советува ослободување од вишокот облека и туширање со млака вода. Намалувањето на покачената телесна температура е неопходно кога ќе достигне вредности од 38°C измерена под пазувите или 38,5°C измерена ректално. Во случај на силна главоболка, вкочанет врат, осип, тахикардија, промена на менталната состојба и температура над 40°C, болниот се упатува на болничко лекување.
Лековите кои се користат за намалување на покачената телесна температура се нарекуваат антипиретици и се достапни во форма на таблети, сирупи и ректални супозитории.
При изборот на лек за намалување на температурата може да ви помогне и фармацевт, соодветно на тоа дали боледувате од некои хронични болести, дали земате некои други лекови, дали имате почувствителен желудник, дали сте биле во контакт со заразени лица, дали неодамна сте патувале во ендемско подрачје…
