Болеста на зависност од опиоиди всушност представува хронична болест која може да предизвика големи здраствени, социјални и економски проблеми. Опиоидите се психотропни супстанции кои дејствуваат на нервниот систем и создаваат чувство на задоволство и ослободување од болка.

Некои опиоиди се препишуваат легално за третман на хронична и сериозна болка (оксикодон, бупренорфин, трамадол, метадон, морфин…). Некои други како хероинот се нелегални.

Во последниот свој извештај „World Drug Report” 2018 год., UNODC (Канцеларијата на обединетите нации за дроги), нагласува дека околу 275 милиони луѓе во светот (5,6 % од глобалната популација), на возраст од 15-64 години употребиле дрога најмалку еднаш за време на 2016 година. Опиоидите продолжуваат да бидат најголемата причина за смрт (76 % од леталитет кој се поврзува со злоупотреба на дрога). Повеќе од половина живеат со хепатитис Ц, а еден од осуммина живее со ХИВ вирус. Според СЗО околу 450 000 луѓе починале како резултат на употреба на дрога во 2015 година, а од нив 167 750 како резултат на „overdose”. Останатите починале како резултат на ХИВ и хепатитис Ц инфекција.

Препорака за справување со овој проблем

Особено треба да се обрне внимание на превентивните програми, кои треба да се активни на теренот преку едукации во училишта, заземање на поголем простор преку медиуми и едукација не само на младата популација, туку општо и на целата популација за штетните последици од злоупотреба на психотропни супстанции. Лицата коишто веќе имаат болест на зависност не треба да се маргинализираат, напротив нивната состојба треба да се прифати како хронична болест која треба да се третира, потребно е што побрзо да се ресоцијализираат. Да не заборавиме дека главно се работи за млада популација, (во репродуктивна фаза), популација која создала потомство зад себе.

Третман

Третманот треба да биде мултидисциплинарен и индивидуален пристап за секој пациент. Нашата секојдневна работа е многу тесно поврзана со колегите психијатри, психолози кои имаат многу важна улога во третманот на овие пациенти. Но, сепак треба да се напомене дека во секојдневниот третман се вклучуваат и други специјалисти во зависност од здраствената состојба на пациентот и евентуално штетните последици кои се појавиле заради употреба на ПАС (психоактивни супстанции). Супститути кои се користат  во нашата држава за третман на овие пацинети се метадон и бупренорфин. Голем дел од пациентите се третираат во Центрите за третман и лекување на болести на зависност. Во склоп на Универзитетската клиника Токсикологија е и одделот за детоксификација кој учествува во третманот на пациентите со болести на зависност. Од јули месец 2010 година се одвива Владината програма за третман на опиоидната зависност со супститутот бупренорфин.

Работата на Токсикологија при третман на пациентите кои употребуваат ПАС

Медицинскиот персонал на Клиниката работи 24 часа. Во текот на својата секојдневна работа ги прифаќа пациентите кај кои се појавиле несакани ефекти од употребените ПАС, овозможува клинички иследувања и третман кај пациентите кои имаат соматски потешкотии како резултат на долготрајна апликација на дроги, спроведува брзи детоксификации, учествува во третманот на опиоидната зависност со бупренорфин, во склоп на одделот за детоксификација работи и советувалиште, каде може пациент или член од семејството да добие совет. Но, потенцирам, нашата работа е многу тесно поврзана со Токсиколошката лабораторија во која се реализира детекција на ПАС, има добра и тесна соработка со психијатри, психолози, како и другите специјалности кои се неопходни во целосниот третман на овие пациенти.

Предизвикот во светот е и наш предизвик, а тоа е појавата на нови дроги и адекватно справување со новите состојби, будно следење на научните достигнувања во развиените држави за евентуално нов пристап, третман, развивање на токсиколошката лабораторија која ќе помогне во разјаснување на многу нејасни состојби, збогатување на палетата на лекови кои можат да помогнат во третманот на пациентите кои употребуваат психотропни супстанции. Целта е, секако, зачувување на секој еден млад живот и создавање  на едно здраво општество со помалку социјални и економски проблеми.