Пишува: Доц. д-р Снежана Ивиќ-Колевска
Микробиолог
Подготовката на пациентите за земањe примерок за микробиолошко испитување е од посебно значење, бидејќи може значајно да влијае на резултатите од испитувањето.
Сите примероци треба да се земаат пред започнување на терапијата со антибиотици или неколку дена (најмалку 48 часа) по прекинот на терапијата.
БРИС ОД ГРЛО (фаринкс) треба да се зема наутро, пред миење на забите или пред земање на храна и вода. Доколку мора да се земе во текот на денот, потребно е да поминат барем 2 часа од последното јадење и пиење.
БРИС ОД НОС треба да се зема пред примена на терапијата со антибиотици и барем 3-4 часа од последното прочистување или издувување на носот. Најдобро би било замикробиолошки преглед да се собере секрет од носот, особено ако е густ и обоен, бидејќи тоа е својствено за бактериска инфекција, за разлика од провидниот и водникав секрет кој обично ја прати вирусната инфекција. При земањето брис од грло и од нос кај деца, родителите треба да го држат детето во скут, едната рака да се стави преку двете негови раце, а другата рака да му ја стават на чело и така да се придржува главата додека стручното лице му зема брис.
ИСКАШЛУВАЊЕ (спутум) – искашлување примерок за микробиолошка анализа е најдобро да се зема наутро, пред земање на храна или пред чистење на устата со дезинфекциски средства и, секако, пред започнување на терапија со антибиотици. Устата претходно се плакне со обична вода, која се плука, а потоа пациентот искашлува длабоко во стерилен сад. Паралелно со анализата на спутумот треба да се направи и брис на усната шуплина.
БРИС ОД КОЊУКТИВА за бактериолошка анализа е најдобро да се зема наутро, пред утринска тоалета, со навлажнување на брис-стапче во стерилен физиолошки раствор со движење од латерално конмедијално по должината на внатрешната страна од долниот капак. Брис од коњуктива за испитување присуство на хламидија се зема исто така наутро, пред утринска тоалета, со суво брис-стапче со поагресивни движења од латерално кон медијално по должината на внатрешната страна од долниот капак, за да се земе епителен слој на капакот како би се изолирале хламидиите кое се наоѓаат во него.
УРИНОКУЛТУРА е најчестата анализа во микробиологијата. Подготовката за давање урина за уринокултура е особено значајна кај жените и малите деца. Потребно е миење на надворешните гениталии со млака вода и сапун, така што млазот оди од напред кон назад. Потоа кожата треба да се исуши, без мачкање на какви било кремови. Подготовката за давање урина за уринокултура кај мажите исто така подразбира миење на гениталиите со млака вода и сапун. Особено внимание треба да се обрати кај децата, да се врати кожата на препуциумот и потоа да се измие. Бидејќи првиот млаз од урината практично ги мие бактериите од кожата и бактериската флора од уретрата, во стерилен сад се зема исклучиво средниотмлаз, при што е доволно чашата да се наполни до една третинаоднејзиниот волумен. Кај децата исто така е пожелно да се обезбедат услови даможат дамократ директновостерилниот сад, но ако тоа не е можно, треба да се измијат надворешните гениталии, да се стави ќесичка и да се контролира кога детето мокрело. Ќесичката може да биде залепена најмногу 15 минути. Доколку за тоа време детето не уринира, ќесичката треба да се замени со нова. Кога детето ќе измокри урина во ќесичката, доколку е тоа можно да се направи во домашни услови, треба веднаш да се префрли во стерилен сад определен за уринокултура и во што пократок рок (2 часа) да се достави до микробиолошката лабораторија за анализа.
Најдобро е примерокот од урина да се зема наутро, бидејќи пациентот во текот на ноќта не уринира пред да ја даде урината.
Со оглед на тоа дека урината е добра хранлива подлога за развој на бактерии, треба што побрзо да се достави во лабораторија или да се чува во фрижидер додека да се однесе во лабораторија. Доколку хигиената на гениталиите не е добро извршена или ако урината стоела долго време на собна температура, во културата ќе се појават голем број мешани бактерии од кожната, вагиналната или од цревната флора. Доколку пациентот во текот на ноќта повеќе пати уринирал и доколку не се поминати повеќе од 4 часа од последното уринирање, бројот на изолираните бактерии во урината може да биде помал од реалниот или доколку се работи за мал број бактерии може и да не бидат изолирани.
За испитување на присуство на хламидија, микоплазма или уреаплазма во урината, потребно е да се даде првиот млаз, односно првиот утрински млаз кој обично ги собира епителните клетки на уретрата во кои се наоѓаат овие микроорганизми. Ова најмногу се однесува на мажите, бидејќи кај жените за изолација на овие микроорганизми се зема цервикален брис. При сомнеж на уретритис, било да е предизвикан од бактерии, хламидија, микоплазма или уреаплазма, се зема уретрален брис и тоа наутро пред мокрењето, а ако тоа не еможно, тогаш кога било во текот на денот, но така што помеѓу последното мокрење и земањето на брисот да поминат најмалку 2 часа.
ВАГИНАЛНИ И ЦЕРВИКАЛНИ БРИСЕВИ – Пациентката не треба да има сексуални односи 24 часа пред земањето на брисевите. Овие брисеви ги зема стручно, компетентно лице (гинеколог).
СПЕРМОГРАМ – За спермограм анализа е неопходна апстиненција во траење од 3 до 5 дена. Примерокот од сперма се дава во лабораторија или се носи во лабораторија во специјални транспортни куфери на 37 степени Целзиусови во рок од 20 минути.
СПЕРМОКУЛТУРА – За спермокултура, пациентот пред давање на примерок од сперма треба да уринира. Поради точноста на толкување на наодите, најсоодветно е истовремено да се земат за микробиолошка анализа урина, брис од уретра и спермокултура.
БРИС ОД РАНА е најдобро да се земе пред и по преврската (хируршка обработка на раната) за да се добие податокот за длабочината на постојната инфекција.
МАТЕРИЈАЛ ФЕЦЕС за бактериолошко испитување се доставува во микробиолошка лабораторија во стерилен сад, во што пократок временски период, не подолг од два часа. Доколку не може да се достави во овој временски период во лабораторијата, примерокот треба да се транспортира во фрижидер.
ПЕРИАНАЛЕН ЦЕЛОФАНСКИ БРИС – Тоалета се прави навечер пред спиење. Материјалот се зема наутро, по будењето, пред тоалета и мокрење, со помош на 5 до7 сантиметри долга и проѕирна леплива лента (селотејп) која внимателно се лепи на аналните набори, а потоа се залепува на предметно стакленце, без да се допрат рабовите и без меурчиња од воздух. Истата постапка е пожелно да се повтори три последователни утра и да се однесе во лабораторијата како три различни примероци.
