Пишува: Доц. д-р Весна Петреска-Дуковска
ОРЛ-хирург
Болестите на носот и параназалните синуси сочинуваат голем процент на случаи во практиката на докторот оториноларинголог. Најчести болести на носот и на синусите, се акутното и хронично воспаление, алергиските промени на носната лигавица (алергиски ринитис), хипертрофија на носните школки, ендоназалната полипоза, крвавење, девијација и деформација на назалниот септум.
-
Кои се предностите на ендоскопските интервенции (со помош на оптички инструменти без да се прави класичен оперативен рез), како и кога се применуваат.
Стандардни дијагностички методи претставуваат предната и задната риноскопија, ендоскопија на носната шуплина и особено компјутеризирана томографија (КТ), која денеска поставува стандарди во пристапот кон болестите на носот и на синусите. Не треба да заборавиме дека не постои успешен хируршки третман без добра дијагноза. На овој начин, јасно се одредува статусот на мукозата која претставува појдовна точка на можен патолошки процес (во форма на инфекција, полипоза, деформитети, вродени аномалии, бенигни или малигни израстоци, крвавење, секрети и сл.).
КОГА СЕ ПРИМЕНУВА?
Функционалната ендоскопска хирургија има примена во операциите на носната преграда кога има отстапување или девијација на изобличен дел од носната преграда со минимална мукозна инцизија,заедно со ласерска ендоскопска редукција на хипертрофираните носни школки со што се овозможува брзо излекување на пациентот со краткорочно задржување во болница по операцијата. Најголема примена оваа минимално инвазивна метода има во оперативниот третман на носно-синусната полипоза. Полипите се меки, бенигни формации кои се формираат од мукозата, а како последица на инфламаторниот, воспалителен процес. Постои очигледна врска помеѓу формирање на полипозата и разни хронични респираторни болести (астма), аспирин нетолеранција и нестероидни инфламаторни лекови – НСАИЛ, цистична фиброза, синдром на цилијарна дискинезија, хроничен алергиски и неалергиски синуситис, алергиски и габичен синуситис.
Симптоми на назална полипоза се затнат нос и тешкотии при дишењето преку нос (една или двете страни), зголемена секреција од носот, делумно или целосно губење на чувството за мирис, ‘рчење, повремени главоболки и чести синусни инфекции. Проблемите се влошуваат во периоди на алергиски иритации или инфекција на горните дишни патишта. Болката и повремена појава на сукрвичав секрет или чиста крв значи сомневање дека не станува збор за полипоза, односно за тумор во регионот на носната шуплина или околните анатомски структури.
ПРЕДНОСТИ
Класичниот хируршки зафат за отстранување полипи низ носот (polypectomia) под контрола на окото во повеќето случаи доведува до подобрување на симптомите, бидејќи процентот на релапс (повторување) е исклучително висок, но не претставува целосно решавање на проблемот.
Ендоскопската хирургија ни овозможува да се обезбеди комплетна визуелизација на внатрешноста на носната шуплина, пристап до сите носни синуси со минимална инвазивност. Процентот на повторување на назална полипоза е значително понизок, болничкиот престој се скратува на 24 часа. Важноста на функционалната ендоскопска синусна хирургија, во прилог на споменатите можности за сите делови на носот и на параназалните синуси со минимална хируршка интервенција зафаќа широк дијапазон на болести во кои овој метод се уште е неспоредлив.
Мукоцели се бенигни израстоци кои се јавуваат како резултат на затнување на синусните отвори и оневозможена дренажа и нивно празнење. Нивното потекло е најчесто поврзано со алергии, хронични воспаленија, повреда и некои хируршки зафати. Содржината во рамките на овие структури е главно стерилна, но можат да бидат инфицирани, а потоа се развива гнојна инфекција. Нејзиниот раст може да изврши притисок врз ѕидовите на синусните коски и во некои случаи да доведе до нивно уништување и експанзија на околните структури.
Ендоскопската хирургија овозможува со трансназален пристап отстранување на овие промени и обезбедување добра вентилација на синусите, што е предуслов за брзо закрепнување.
Исто така, туѓите тела локализирани во носот и во параназалните синуси спаѓаат во рамките на опсегот на овој метод. Туѓите тела во носот и во синусите кај децата обично се делови од играчки, пластични монисти, нокти, навртки, мешункаст зеленчук, жито и пченка, сончоглед, додека, пак, кај возрасните обично се ринолити (туѓи тела предизвикани од таложење на калциумови и магнезиумови соли околу туѓото тело), делови на забни инпланти или стоматолошки алатки кои за време на интервенциите случајно влегле во максиларниот синус.
Функционалната ендоскопска хирургија на носот и на синусите е метод на избор и во други, донекаде не толку чести патолошки состојби, како што се тумори (првенствено дијагностика и биопсија со хистопатолошка верификација), хоанална атрезија, декомпресија на орбитата и оптичкиот нерв, ликвор фистула, меникоенцефалокели, хирургија и компликации од затнати солзни жлезди и нивните изводни канали.
Хирургијата (FESS) се врши со помош на оптички инструменти кои се максимално приспособени за изведување на овие операции. Се користат и новите технологии како ласери, шејвери, кои со својата минимална инвазивност овозможуваат комплетно излекување на пациентот со минимална траума.
Важно е да се потврди дека со ендоскопскиот трансназален пристап се овозможува третман на болестите на носот и на параназалните синуси и до оние нивни структури кои во ерата пред да се користат ендоскопи и специфични инструменти не беа достапни. Со соодветна предоперативна подготовка, добра анестезија, контрола на крвниот притисок за време на операцијата, прецизен и добро едуциран кадар за работа, крвавењето е минимизирано, а губењето крв е сведено на минимум. По интервенцијата, третиот постоперативен ден се отстрануваат назалните тампони и пациентот се враќа на нормалните животни активности. Контролите на локалниот наод се задолжителни и се спроведуваат ендоскопски во интервали утврдени од хирургот.
