Пишува: Доц. д-р Весна Петреска-Дуковска
оториноларинголог
Детето ’рчи додека спие, престанува да дише на периоди, му се спие во текот на денот, нема концентрација, премногу јаде, брзо се заморува, раздразливо е, вознемирено е, се поти повеќе од вообичаено. Сите овие знаци укажуваат дека детето има синдром на слип апнеа. Може да ја дијагностицираат оториноларинголозите, по група анализи.
ШТО Е СЛИП АПНЕА?
За да објасниме што е слип апнеа, најдобро е прво да објасниме што се апнеа и хипопнеа.
- Апнеа е пауза на дишење во текот на спиењето. Се дефинира како отсуство или значително намалување (повеќе од 70 отсто) на протокот на воздух од носот и устата, кое трае најмалку 10 секунди.
- Хипопнеа, пак, е намалување на ороназалниот проток (низ нос и уста) на воздух или намалување на амплитудата на торакоабдоминалното движење за повеќе од 30 отсто за период подолг од 10 секунди (плитко или површно дишење). Придружена е со намалување на кислородната заситеност од 4 отсто или повеќе во организмот. Повеќето од прекините на дишење траат од 10 до 30 секунди, но понекогаш може да траат до 1 минута или подолго.
’Рчењето претставува звук за време на спиењето што произлегува од треперењето на меките ткива на горниот респираторен тракт при дишењето. Тоа е состојба во која главно место има звучниот феномен (но не секогаш степенот или интензитетот на ’рчењето е соодветен на детската слип апнеa). А опструктивната ноќна апнеа или сплип апнеа (OSA, OSAS) е синдром што се карактеризира со повторувачки апнеи, хипопнеи и ’рчење, кои го нарушуваат нормалното спиење и предизвикуваат сонливост и замор кај децата.
ПОСЛЕДИЦИ
Сите релевантни испитувања покажуваат и нагласуваат нарушен психомоторен развој кај децата што боледуваат од слип апнеа. Кај овие деца дишењето е површно и доведува до намалено ниво на кислород во крвта, забрзано работење на срцето и слаб интелектуален и физички развој. Овие деца, заостануваат во развојот во однос на другите.
Заболувањето е релативно често, кај 3 отсто од вкупната детска популација, а поради можноста од соодветно лекување, потребно е најпрвин родителите, па потоа матичните лекари, да ја распознаат оваа болест. Постојат многу контроверзии за соодветната дијагноза и третман на педијатрискиот синдром на опструктивната ноќна апнеа. Од аспект на педијатриската оториноларингологија, ’рчењето и опструктивниот синдром слип апнеа кај децата имаат многу заеднички карактеристики и се тесно поврзани помеѓу себе.
Денес Американската академија за педијатрија препорачува клинички скрининг-протокол кај сите деца со овој синдром.
ТРЕТМАН
Податоците за ’рчењето кај децата во текот на ноќта, периодите на апнеа и хипопнеа, немирното спиење, раздразливоста, проблемите во однесувањето, прекумерно јадење, лекарот ги добива од родителот. Оториноларингологот прави и клиничкиот преглед, кој опфаќа неколку методи и анализи.
Тие се орофарингоскопија, фиберназофарингоскопија, риноманометрија, а понекогаш снимка со компјутерски томограф или магнетна резонанса и златниот стандард за дијагностика на слип апнеа – полисомнографија.
Полисомнографот е апарат што овозможува софистицирано следење на сите параметри во текот на редовното спиење во текот на ноќта кај децата. Веродостојноста на податоците што ги дал родителот заедно со клиничкиот преглед и резултатите од задолжителниот полисомнографски тест се сметаат доволни параметри за клиничкиот заклучок за решавањето на горноопструктивниот синдром кај децата. Врз основа на добиените резултати од евалуацијата на секој педијатриски пациент се смета дека најчесто аденонотонзилотомија (парцијалната редукција на палатаиналните тонзили, т.е. крајници со ласер) претставува метод на избор во решавање на горноопструктивниот синдром кај децата. Предноста на оваа оперативна метода е што го зачувува имунолошки активното тонзиларно ткиво (ткивото на крајниците), односно оперативно се отстранува делот од нив што прави опструкција, а останува дел што продолжува да ја врши нивната имунолошка функција.
Контролните полисомнографски тестови ја потврдуваат успешноста на применетата оперативна метода и излекувањето на горнореспираторниот опструктивен синдром кај децата.
