Кога Кина, на 31. декември 2019 година на Светската здравствена организација (СЗО) и го пријави првиот случај на зараза со коронавирусот, тој е опишан како инфекција со таинствена нова варијанта на воспаление на белите дробови. Немаше ниту име.
За две недели, кинеските научници секвенционираа геном на вирусот. За три недели, направени се првите тестови кои СЗО подоцна ги дистрибуираше низ светот. Нешто повеќе од 11 месеци, откако вирусот беше пријавен во СЗО, првите луѓе ја примија вакцината против коронавирусот, SARS-CoV-2.
- Станува збор за најбрзо развиена вакцина во историјата.
Брзината со која учевме за овој коронавирус е невидена, а научниците велат дека за вирусот знаеме многу. Но, по една година и над 81 милион заразени и над 1,7 милиони починати во светот, постојат уште многу работи што не ги знаеме за КОВИД-19.
Не знаеме некои основни работи, како која е почетната точка на вирусот, а не ги знаеме ниту одговорите на покомплексните прашања, како оние што сите си ги поставуваме – како ќе заврши оваа пандемија?
“Научивме баш многу, но кога асе работи за разбирањето на клучните детали, мораме да поминеме долг пат“, вели Маурен Феран, професорка по биологија на Институтот за технологија Рочестер. “Виролозите и вработените во јавното здравство ќе се занимаваат со овој вирус уште децении“.
КАДЕ СЕ ПОЈАВИ ВИРУСОТ?
Обидите да се одговори на ова прашање ги попречуваше конфузијата и теориите на заговор. На почетокот изгледаше како вирусот да е поврзан со пазар во кинескиот град Вухан на кој се продавале животни, меѓутоа студија од јануари оваа година, објавена во списанието The Lancet откри дека една третина од првозаразените не биле директно поврзани со тој пазар.
Некои студии открија докази дека вирусот во САД и Европа циркулирал уште во декември 2019, односно повеќе месеци пред што се мислело. Кинеските државни медиуми пласираа сторија дека вирусот потекнал надвор од Кина.
Иако професорот по микробиологија на Националниот универзитет на Австралија, Питер Колигнон вели дека многу е извесно дека вирусот циркулирал во Америка и во делови на Европа пред да бидат поставени првите дијагнози, нема црвсти докази дека вирусот потекнал надвор од Кина. СЗО планира да истражи дали е можно коронавирусот да кружел над Кина пред во декемвери да бидат пријавени првите случаи на зараза.
- Но, постојат неколку работи околу кои научниците се согласуваат.
SARS-CoV-2 е коронавирус, а коронавирусите се група на вируси чии геномни се составени од рибонуклеинска киселина. Таквите вируси кај човекот предизвикуваат инфекции на дишните патишта, кои може да бидат благи, но и смртоносни. Поблагии болести што ги предизвикуваат коронавирусите вклучуваат настинка. Во поопасните болести што ги предизивкуваат таквите вируси се вбројуваат тепкиот акутен респираторен синдром (САРС), МЕРС и КОВИД-19.
Некои студии велат дека веројатни носители на болеста биле лилјаците, животни кои се веќе докажани како носители на други видови на коронавируси. Повеќето научници се уште сметаат дека преносот на вирусот од животни на човек се случил во Кина, оти таму се идентификувани први случаи на инфекцијата.
Не се знае каде се случило првото пренесување од животни на човек и далу вирусот пред пренесувањето на човек престојувал во други животни.
ЗОШТО КОВИД-19 НЕКОИ ЛУЃЕ ГИ ПОГАЃА ПОИНАКУ ОД ОСТАНАТИТЕ?
Кога прв е идентификуван, КОВИД-19 е третиран како болест на респираторниот систем. Како минуваа месеците, станало јасно дека болеста е покомплексна и дека ја следат разни симптоми.
Голем број на луѓе го изгубија осетот за мирис. Некои повраќале, имале пролив, некои воочиле дека прстите на рацете и нозете им ја промениле бојата. Некои почувствувале пад на когнитивните способности, а кај некои дошло до оштетување на мозокот.
Знаеме дека оние кои ќе се опоравт од КОВИД-19 може да чувствуваат долготрајни последици од заболувањето, како анксиозност, хроничен замор и оштетување на мозокот. Студија, која во август е објавена во списанието British Medical Journal открила дека околу 10 проценти од луѓето, последиците од КОВИД-19 ги чувствувале повеќе од 12 недели.
Научниците не знаат колку долго заболените ќе ги чувствуваат последициѕе, е не можат да објаснат зошто болеста некои лица ги погаѓа посилно од другите.
КОГА ЌЕ ЗАВРШИ ПАНДЕМИЈАТА?
Многу голем број се потпираат во вакцините, но тие не се брзинско решение кое се посакува. Ќе треба повеќе од една година да се вакцинира поголем процент од светската популација, што е еден од предусловите да се спречи ширењето.
