Од 22 до 28 јануари се одбележува Европската недела за борба против рак на грлото на матката, во рамки на глобалната кампања за превенција од рак на грлото на матката, која годинава се одвива под слоганот „Намалете го ризикот“. Целта е подигнување на свеста кај жените за начините на превенција од оваа болест, која од година во година забележува се поголем број на новозаболени.
Дијагноза
Ракот на грлото на матката најчесто се дијагностицира кај помлади жени. Инвазивниот карцином на грлото на матката се смета за болест која може да се излечи, но поради нередовните гинеколошки прегледи, неадекватни терапии и неодговорност на пациентките, ова малигно заболување бележи значителна стапка на смртност. Поради тоа што има долг преинванзивен период, после ракот на дојка, тој е втор најчест карцином кај жените помлади од 35 години. Во повеќе од 99 проценти од случаите, како причинител за рак на грлото на матката се смета Хуман папилома вирус (ХПВ). Инфекцијата претставува најголем фактор на ризик за развој на инвазивен рак на грлото на матката.
Симптоми
Ракот на грлото на матката во раните фази е без јасни симптоми. Крвавењето помеѓу редовните месечни циклуси или крвавењето по сексуален однос и/или дамки може да бидат рани знаци на рак на грлото на матката, но повеќето жени немаат симптоми. Ракот на грлото на матката се открива преку ПАП тест и лекарски преглед.
Ракот на грлото на матката може да се спречи со вакцинација и со скрининг
Откако жената ќе стане сексуално активна, редовните гинеколошки прегледи мора да се изведуваат најмалку еднаш годишно заедно со ПАП тест. Болката е почесто присутна во напредните фази на болеста.
Превенција
Американските здруженија за рак советуваат почеток на секундарната превенција во првите три години од стапување во сексуални односи. Скринингот се прави со класичен цитолошки брис по Папаниколау, кој се повторува на секои две до три години кај жени постари од 30 години, ако наодите на претходните примероци се уредни. Се препорачува и ХПВ тестирање на секои три години ако претходните ХПВ и цитолошки наоди биле уредни.
Во Европа на секој половина час умира по една жена од рак на грлото на матката
Третман
Раните претканцерозни промени може да се лекуваат на лесен начин, со отстранување на абнормалните клетки со помош на ласер, замрзнување (криотерапија), хируршка операција. Во напредните случаи за некои жени е оптимално решение конизација, па дури и хистеректомија (хируршко отстранување на матката). Во напредната фаза на рак начинот на лекување зависи од возраста на пациентката и општата здравствена состојба. Ако инвазивниот карцином е мал и ограничен на матката, грлото на матката, горниот дел од вагината и некои околни ткива се отстрануваат. Јајниците може да се отстранат во зависност од возраста на пациентот. Ако туморот се проширил и на други делови од телото, на некои пациентки им се препорачува радиотерапија како форма на лекување по операцијата. Ракот во напредните фази е ризик за општата здравствена состојба, па затоа пациентката може да биде подложена на комбинација на зрачење и хемотерапија.
НАПОМЕНА: Рано откриениот рак на грлото на матката може да се излечи. Ако не се дијагностицира и не се лекува во рана фаза на болеста, ракот може да се прошири во лимфните јазли и блиските органи, со што се намалува можноста за лекување. „Ракот на грлото на матката тешко се лекува ако се дијагностицира во доцна или поодмината фаза. Меѓутоа, ако се фати рано, болеста може да биде многу ефикасно третирана. Тоа е причината поради која скринингот е толку важен“, вели д-р Ким Лохлун, онколог во болницата „Netcare Olivedale“.
Фактори за развој на рак на грлото на матката:
- инфекција со Хуман папилома вирус (ХПВ),
- ран почеток на сексуалниот живот,
- честа промена на сексуалниот партнер, односно промискуитет,
- лоша генитална хигиена,
- понизок социоекономски статус,
- инфекција со генитален херпес или кламидија и хронични инфекции.
