Пишува: Александра Тимковска/aleksandra@panacea.mk
На новата работна позиција сте релативно кратко време, како се снајдовте, што се успеавте да направите за овој период и што е она што допрва ќе следува?
Хасани: Добро го кажавте ова – времето е релативно за да може да се направи некоја промена во здравствените институции и воопшто во системот, треба повеќе време, а тоа време јас досега го немав суфицитарно за да можат промените да бидат видливи. Меѓутоа невидливи промени и тековни промени има многу, и се надевам дека во многу скоро време ќе бидат транспарентни, како и целиот труд којшто е направен во овој период. На оваа функција сум од некаде септември 2017 година, тоа значи дека сум веќе повеќе од половина година и во текот на овој период се потрудив да направам доста работи и во организациски и од аспект на зголемување на буџетот на нашата клиника, но и од аспект на зголемување на кадарот во нашата клиника, вклучително со една цел да се зголеми квалитетот на услугата што ја даваме што е една од најважните работи, излезен параметар за општото население. Ако се навратиме на сите детали можеме да кажеме дека од 2017 година во месеците кога раководам со клиниката за доброто на институцијата сум менаџирал со 15 јавни набавки од коишто денеска ги гледаме резултатите на тој труд којшто е вложен во она што е изменаџирано. Во моментов Клиниката за ортопедски болести поседува енормен број на импланти, кои досега беа историски и последните години откако се сеќаваме ги немало. Се работи за отприлика 700 имплатни и поранешното ограничување, односно оправдување дека немаме импланти за да се стават кај пациентите веќе го немаме како аргумент на Ортопедија. Тоа значи дека се трудиме на овој начин да ја намалиме листата на чекање која беше со години и години дискутирана и проблематична на Клиниката за ортопедски болести. Фокусот, исто така, е ставен во реновирањето и реконструкцијата на оперативниот блок и оперативните сали на Клиниката за ортопедски болести, којшто ќе ни биде како голем придонес кон зголемување на квалитетот на услугите во нашата клиника. Во моментов се работи активно, но привршуваме со административните зафати би се рекло, во процедурите да ги запазиме сите законски постапки за да можеме после тоа да продолжиме со работа и оперативниот блок да се пушти во употреба. Во меѓувреме ние се организираме тие оперативни интервенции да се извршуваат во операционите сали на Клиниката за трауматологија. Врз основа на статистичките податоци кои моментално ги поседуваме немаме застој, односно немаме големо намалување на бројот на операциите, односно оперативните интервенции на Клиниката за ортопедски болести. Ако може да резимираме во однос на ова прашање, во моментов се ставаат 40 до 45 импланти во текот на еден месец што е за 20 проценти повеќе од претходно.
Во моментов Клиниката за ортопедски болести поседува енормен број на импланти, кои досега беа историски и последните години откако се сеќаваме ги немало. Се работи за отприлика 70 имплатни и поранешното ограничување, односно оправдување дека ги немаме за да се стават кај пациентите веќе не постои како аргумент, вели Хасани
Рековте дека работите и на тоа да се зголеми екипата, со колкав тим всушност располагате во моментов?
Хасани: Во 2017 го реализиравме конкурсот кога е примен еден доктор и 10 медицински сестри на неопределено време, во меѓувреме од Министерството за финансии добивме дозвола за вработување на уште 13 лица, медицински и немедицински персонал, на определено време. Истовремено до Министерството за здравство имаме поднесено барање за 2018 и одобрено ни е вработување на 20 сестри, 10 лекари и друг медицински персонал. Меѓутоа тоа ќе биде еден голем инфлукс на вработување во 2018 со којшто очекуваме да ги подмириме тие неопходни потреби за наше нормално функционирање. Инаку, бројките изгледаат можеби дека се големи, особено кога се зборува за 20 сестри, но треба да се има предвид дека вкупниот број на вработени на нашите четири клиники кои ги водам е околу 470. Процентуално тоа е минимален број на вработувања, иако можеби изгледа многу.
Да се навратиме уште еднаш на активностите и она што ќе се случува во периодот којшто следува, што всушност има приоритет и што следно ќе биде преземено?
Хасани: Привршуваме со административните процедури за операциониот блок за Клиниката за ортопедски болести, во преговори сме со надлежните институции во однос на зголемување на буџетот за имплементирање на нови, иновативни методи и купување на нова опрема, исто така, бараме интензивно спонзорства и од донации и од надлежните министерства и владата да ни помогнат во однос на реновирање и реконструирање на сите оддели под наша надлежност и тоа мислам, всушност очекувам дека ќе биде реалност до крајот на годината. Моментално сме блокирани со градежните работи на Клиниката за ортопедски болести на коишто им дадовме топ приоритет. После тоа почнуваме со реновирање и реконструкција на интензивното лекување на трауматологија.
За трауматологијата се вели дека е машка професија, а и впрочем припадниците на посилниот пол се доминантни на одделите кои се поврзани со оваа гранка?
Хасани: Реално трауматологијата има посебни побарувања во однос на квалитетот што го нуди една личност, освен интелектуалните капацитети и способности, односно тој научен ум што го има личноста која се занимава со оваа проблематика, потребни се и физички капацитети коишто се предуслов за да може на некој начин да ја работи анблок целата трауматологија. Не сум фаворит на тоа дека сите силни мажи би требало да бидат на трауматологија, напротив. Трауматологијата не е клиника за столарство, туку е клиника за коскено-зглобниот систем и таму на највисоко ниво се поставени и дискутирани сите случаи еден по еден, значи освен физичкиот капацитет и способност треба да се има и интелектуални капацитети. Факт е дека кај многу жени овој првиот дел недостига, меѓутоа имаме многу успешни жени коишто се трауматолози и ортопеди и во Република Македонија и во светот. Спецификата на работата е во тоа што 24 часа треба да се нуди тешка физичко-интелектуална работа со изложување на организмот на голем стрес и нормално и зрачење коешто сепак може да ги „оштети“ жените и затоа се одбегнува како професија.
Навистина сакаме да нема пациенти, да не бидам погрешно сфатен, па и да бидам платен по пациент сакам да ги нема, но едноставно мора да има ред, вели Хасани
Кога станува збор за Ургентниот центар ние, луѓето, судејќи според ТВ-сериите, филмовите… имаме сосема поразлични очекувања од она што се случува во реалноста – таа, за жал, е сосема поинаква…
Хасани: Секогаш ми го поставуваат ова прашање затоа морам да го елаборирам ова на следниов начин – тријажата на пациентите во Ургентниот центар го прави докторот којшто е таму. Има пациенти кои спаѓаат во црвената зона и над нив треба веднаш да се преземат активности, и затоа тие пациенти секогаш имаат приоритет, и затоа тие пациенти никогаш не чекаат, и затоа со таквите пациенти персоналот секогаш максимално се ангажира. Веројатно, запоставувајќи ги, повеќе или помалку, останатите пациенти коишто доаѓаат во Ургентниот центар со некоја мака, којашто за нив реално е најголема во животот, меѓутоа во однос на медицинските критериуми таа мака не спаѓа во редот на итноста како оние кои спаѓаат во црвената зона. Затоа во Ургентниот центар немаме термини за пациентите и ги прифаќаме сите пациенти во текот на 24 часа. Треба да се има предвид дека персоналот кој е таму е изложен на флуктуација на фреквенцијата на пациенти, а тоа значи дека некогаш нема пациенти воопшто цел ден, ама некогаш за еден час ќе се соберат 20 и повеќе и навистина излегува дека некој треба малку повеќе да почека. Вториот момент кој е многу важен и сакам да го напоменам е дека во Ургентниот центар чекаат и во Америка и секаде низ светот, дури ако гледаме временски таму пациентите кои не спаѓаат во овој прв ред на итност чекаат повеќе отколку кај нас. Третиот момент кој е, исто така, многу важен е дека ниту еден пациент не се враќа од Ургентниот центар, без разлика дали е за таму или не. Сепак, штом решил да дојде тука во најмала рака треба да се види за што се работи и да се препрати во друга установа или да се прегледа и да се испрати дома или, пак, да се прими во болница. Значи, сето ова треба да се има предвид кога се критикува Ургентниот центар. Имајќи го предвид фактот дека и инфраструктурно имаме технички проблем и дека тој Ургентен центар снабдува голем број пациенти и на државно ниво, тогаш уште повеќе се комплицираат работите. Значи, немаме просторни услови за да можеме да функционираме како што треба. Друга работа е тоа дека долго време бараме решение за компјутерот кој е во Ургентниот центар а е стар и застарен и е надвор во употреба, нам ни требаат добри дијагностички апарати за да може се брзо да се направи. Сега за една повреда на шака пациентот треба да оди на Рендген институт и таму два часа да чека за резултати и да се врати после три часа за една банална повреда. Нам ни треба функционален апарат кој ќе функционира 24 часа и само за итни случаи и тоа веќе го преговараме со надлежните министерства и колегите од Рендген институтот. Четврта работа која треба да се сфати е дека во Ургентниот центар сме во транзиционен период, па ние до пред скоро време немавме специјализација по ургентна медицина, сите вработени коишто се тука се со неадекватна специјализација, односно се или хирурзи, или ортопеди, или трауматолози, или анестезиолози, а тие во својата едукација не се подготвени да се грижат и соочат со се затоа постојано имаат на повик други специјалисти, од други области. Тоа значи дека ако доаѓа пациент со повреда на глава или на граден кош тој доктор што е во Ургентниот центар треба да го викне колегата кој е неврохирург или торакален хирург, бидејќи сме посебни правни субјекти потешко се мобилизираат хирурзите од другите установи и сето тоа го прави тешко функционирањето и покрај преголемите напори.
На рударите кога влегуваат во рудник им велат – среќно, на докторите кога одат на дежурство, особено на оние кои се поврзани со хирургијата, им посакуваат мирно дежурство…
Во здравството најтешко е да се валоризира трудот на персоналот којшто работи, појаснува Хасани
Хасани: Реално е така. Системот на исплата на докторите во РМ е прилично стар, а докторите се плаќаат се уште на ’урамниловка’. Сите доктори земаат иста плата, секое дежурство е исто и затоа дали ќе има работа или ќе нема ние ја земаме истата плата. Веројатно, би било поинакво мислењето и логиката кога евентуално би се сменил концептот, односно би се плаќало по учинок. Најтешко е да се валоризира трудот во здравството, најлесно е во чевларската индустрија затоа што точно се знае кој од вработените колку чевли ќе произведе за еден ден или за еден час. Во здравството најтешко е да се валоризира трудот на персоналот којшто работи, затоа што има многу компоненти кои влијаат на валоризацијата на трудот, без да го поминеме тој процес на валоризација на трудот вклучувајќи ги сите компоненти, и бројот на операции, и комплексноста на операции, и компликации после операции – и тоа влегува во валоризација на трудот… Не е исто за еден доктор кој оперира и има помалку компликации и еден доктор кој нема. И установата каде што работи и комплексноста на работата, во смисла на едукација и здравствено-научна работа. Не е исто да работиш во терцијарна установа каква што раководам или во една локална болница каде што се прават минимален број зафати. Ние земаме иста плата и оттука потекнува она зошто посакуваме да нема пациенти. Исто земаме без разлика дали ќе има или нема пациенти. Кога би било обратно, да се плати по пациент или по вредност тогаш сигурно, не дека би се радувале на пациенти, туку би се затрчале повеќе да работиме околу пациентот. Имавме еден период кога го воведуваме ученикот и јас се сеќавам, во другите установи не кај нас, се случуваше тие професори кои никогаш во животот не влегле во операциона сала, да почнат да доаѓаат на операции и да оперираат. Навистина сакаме да нема пациенти, да не бидам погрешно сфатен, па и да бидам платен по пациент сакам да ги нема, но едноставно мора да има ред.
Мораме да направиме бариера меѓу емоциите во текот интервенциите, а и после тоа, вели Хасани
Бидејќи влегувате во сала, а тоа не е едноставна работа, потребна е концентрација, физичка подготвеност… како се релаксирате, каде и како црпите енергија? Навистина, како еден доктор успева да ја задржи енергијата и концентрацијата за следниот ден да влезе во сала и таму да остане можеби во следните 20 часа?
Хасани: Тоа е рутинска работа, односно се до моментот додека не помине во рутина нема квалитет на услуга. Значи, тоа што ние го правиме секојдневно тоа ни дозволува во моментот кога ќе завршиме со оперативната интервенција да се исклучиме на некој начин емоционално заради тоа што негативните емоции можат и секогаш доведуваат до лоши резултати. Зборувам за професионализам, сметам дека тој е врзан со отсуство на емоции. На пример, кај еден претседател на држава или пратеник кога држат говор не смее да има емоции бидејќи тоа им е професија, а секоја емоција којашто ќе се појави ќе биде врзана со полош говор. Така е и кај нас, секоја емоција која ќе се појави на операција ќе биде врзана со полош исход, евентуално со продолжување на времето на операција. Тоа е долгорочен тренинг, ние се соживуваме со крвта и со тоа фактички живееме. Како што би рекол мојот почитуван професор Савески – еден хирург е најдобар во петок, а полош во понеделник наутро. Мораме да направиме бариера меѓу емоциите во текот интервенциите, а и после тоа, тоа е единствениот начин на кој можеме да се релаксираме од тој стрес кој свесно или несвесно го апсорбираме. Другата работа којашто, исто така, е многу важна е дека секој човек си наоѓа начин како да се релаксира, многу малку од хирурзите немаат хоби, сите имаат некое хоби. Мене, на пример, хоби ми е возењето велосипед. И третата работа, спокојството во семејството и мирот во семејството, децата и сопругата придонесуваат многу кон смирување на стресните ситуации и стресот воопшто на што сум им благодарен.
