Пишува: Александра Тимковска/aleksandra@panacea.mk
До одржувањето на VI Конгрес на микробиолози остана уште навистина малку и поголемиот дел од работите веќе се прецизирани, што точно се случува во моментов или всушност што уште преостанува да се сработи?
Проф. д-р Пановски: Подготовките се при крај: програмата за Конгресот е поставена на интернет страницата од 18.5.2018. Истиот ден се предадени апстрактите за обработка и печатење во Книгата за апстракти. Програмата за Симпозиумот “Emerging Infections” е поставена на страницата на Конгресот на 30.4. а пред десетина дена беа предадени и апстрактите од симпозиумот за печатење во Книгата на апстракти. Мојата понатамошна работа како претседател на Научниот одбор е деновиве да ги испратам до модераторите апстрактите од сесиите во кои тие се вклучени за да се подготват за дискусија и водење на сесиите. Сега се работи на организација на патувања на гостите, сместување и други значајни технички детали, особено проблемот со финансирањетo, но тоа е во доменот надлежностите на организациониот одбор.
Конгресот и самата програма се одлична можност да се слушнат врвни предавања, дебати и интерактивни дискусии од страна на врвни стручњаци од земјава и пошироко, колку и кои се предавачи, воедно и учесници, ќе бидат дел од него?
Проф. д-р Пановски: Вкупно имаме пријавени 177 трудови, од кои 51 на Симпозиумот и 126 на Конгресот. Од тоа 90 се усни презентации (3 пленарни, 41 поканет предавач и 46 кратки презентации од по 10 минути). 87 трудови ќе бидат презентирани во постер-сесиите, како Е-постер, со по пет слајдови во траење од 5 минути. Новина е што за првпат на микробиолошки конгрес постерите фактички ќе бидат кратки усни презентации. Се надеваме дека на овој начин и тие ќе го добијат заслуженото внимание, бидејќи наше искуство е дека кога „висеа“ по половина ден на ѕид за добар дел од нив никој ништо не праша, ниту коментираше. Учествуваат предавачи од 17 земји. Поканетите предавачи се врвот во микробиологијата и паразитологијата во Европа. Тоа се научници, пред се, од земјите на ЕУ и Велика Британија. Според бројот на учесници, ова не е најмасовен конгрес на микробиолозите до сега, но според квалитетот, без конкуренција ова е највиското ниво на стручен состанок, не само од областа на медицинската микробиологија, туку воопшто од медицината и природните науки кој ќе се случи оваа година во земјава. Поименично ќе ги споменам само тројцата пленарни предавачи: Жан Клод Магунуера, светски познат вирусолог, еден од директорите во Пастеровиот Институт во Париз, потоа Јан Кларк од Велика Британија, експерт за хламидиски инфекции и Едардо Поцио од Рим, познат паразитолог. Свои предавања и обраќања ќе имаат претседателот на Федерацијата на европските микробиолошки друштва (ФЕМС), Бауке Одега од Холандија, и претседателката на УИМС, здружение кое е пандан на ФЕМС, но на светско ниво, Елиора Рон од Израел, како и нашиот стар пријател, академик Ангел Галабов, вирусолог, претседател на Балканското микробиолошко друштво од Софија. Инаку, од Македонија се пријавени 89 трудови, потоа следува Турција со 37, Србија со 11, Бугарија со 6, Хрватска и Словенија со по 5, Албанија и Косово по 4, Франција, Италија и Велика Британија со по две итн. Во однос на минатите пет конгреси, интересно е дека многу е намален бројот на учесници од Србија и Бугарија, но доминираат гостите од Турција. Едноставно, последниве години, Турција доминира на конгресите на Балканот, очигледно дека оваа голема земја која е во економска експанзија и на овој начин се наметнува во регионот. Тие лесно наоѓаат спонзори или универзитетите им ги плаѓаат сите трошоци. За споредба, од Грција имаме еден предавач кој доаѓа на наша покана.
Очекувам најквалитетен конгрес досега и по содржина и во однос на техничката поддршка, конгрес за кој долги години ќе се сеќаваме
Како главни теми се наведени – медицинска бактериологија, вирусологија, паразитологија, микологија, антимикробни средства и антимикробна резистенција, болнички инфекции и нивна контрола, ветеринарна микробиологија и зоонози, биотехнологија и индустриска микробиологија, лабораториски методи и нови технологии во микробиологијата, имунологија на инфекции и вакцини, микробиологија и безбедност на храна, еколошка микробиологија, наномикробиологија… во која насока уште би одело проширувањето на знаењата од областа на микробиологијата?
Проф. д-р Пановски: Во последниве години молекуларните методи во микробиологијата полека, но сигурно стануваат рутински методи, особено во развиените земји. Тие методи ќе стануваат се поевтини и подостапни, а дијагнозата ќе се поствува во рок не од денови, како со класичната микробиологија, туку во минути. Во експанзија се и испитувањата на микробиомот, односно улогата и значењето на бактериите кои се нормални жители на и во нашето тело. Многу состојби и нарушувања на човековото здравје се резултат на промените во микробиомот. Затоа толку внимание се посветува на пробиотиците (консумирање на бактерии како лекови). Резистенцијата на бактериите, па и на вирусите и протозоите кон антимикробни средства уште децении ќе биде предмет на конгресите и симпозиумите. За жал, нови антибиотици практично нема веќе 25 годиини. На овој конгрес има само еден симпозиум за промоција на антибиотик кој е пронајден пред 20 години, но досега не се употребувал масовно кај нас. На првиот конгрес во 1997 година имаше по 3 комерцијални презентации дневно за антибиотици. Сега тие антибиотици или веќе не дејствуваат или се доволни промовирани за да се споменуваат. Свесни дека нема да има интерес од спонзори за промоција на лекови ( нови антибиотици нема, а новите антивирусни лекови се прескапи за широка употреба во Македонија), конкуриравме за ФЕМС грант од 10 000 евра и го добивме. Сепак, ќе има стручни презентации за антивирусни средства кој го лекуваат хепатитот Ц со над 95 % успех. Инаку, овие кои денска се користат во Македонија со околу 50 % успешност во лекување на хепатитот Ц ги покрива државата. Лекувањето на еден пациент чини околу 5 000 евра. Новите лекови кои лекуваат над 95 % се дваесет до триесет пати поскапи!!! Нешто што очекувам да биде револуција во иднина е човекот да ги приспособи вирусите за свои потреби. Да ги користиме вирусите како лек против бактериски инфекции и да ги користиме вирусите како средство кое селективно ќе ги уништи само малигните клетки, а при тоа нема воопшто да ги оштети нашите здрави клетки. На пример ХИВ ги уништува селективно само Т4 лимфоцитите. Ако произведеме вирус кој селективно се размножува и лизира само малигни клетки? Експериментите на животни, а и кај луѓе ветуваат дека ова е можно.
Како претседател на научниот одбор, кои се вашите лични очекувања од Конресот?
Проф. д-р Пановски: Како што реков претходно, очекувам најквалитетен конгрес досега и по содржина и во однос на техничката поддршка, конгрес за кој долги години ќе се сеќаваме.
За крај, со оглед на тоа дека ова веќе ви е 6 конгрес, колку и на кој начин организирањето на овие настани досега се покажало како корисно за сите оние кои се дел или инволвирани во областа на микробиологијата или медицината воопшто?
Проф. д-р Пановски: На 4 од 6 конгреси сум бил претседател на Научниот одбор. Факт е дека преку интернетот може да научиме многу повеќе отколку при посета на конгреси. Сепак, личното запознавање многу значи. Сите еминентни научници кои прифатија да дојдат во Македонија, дел од нив и на сопствен трошок, го прават тоа поради личните познанства со наши стручњаци со кои се запознале на семинари, конгреси или работилници или биле учители на наши млади докторанти. Специфика на балканските конгреси е ниската котизација и многу богат социјален живот и забава. Европските конгреси се со висока котизација, обично премногу масовни и многу комерцијални за да можат луѓето меѓусебно да се спријателат. На пример, таму нема свечена вечера. Пријателствата кои се случуваат на нашите конгреси траат и се паметат доживотно. Замислете како го доживува еден врвен европски или американски научник, кој инаку видел се на светот, нашето оро, во кое игра со луѓе кои првпат ги сретнал, а се однесуваат кон него со толку насмевки и топлина. Тоа е наше и треба да си го чуваме. Конечно, ако сакате некаде да ве поканат, треба и вие еднаш во 4 години да поканите некого. Лично, многу сум се усовршил во организациска смисла со подготовката на овие конгреси. Инаку, не поддржувам групни посети на конгреси на други континетни, на оддалеченост од 10 000 километри, каде една група од петмина ќе потроши средства колку што ние со тешка мака сега собираме да организираме конгрес. Ефектот од нашиот конгрес е најмалку 100 пати поголем, а остварен со исти пари. За жал, некои фирми преферираат финансиски да поддржат прекуокеански конгресни патувања, отколку организирање на меѓународен конгрес тука во земјава. Да не го заборавиме и ефектот врз домашниот туризам и економија и афирмација на нашата земја со организирање на вакви настани.
На крајот сакам да ја истакнам одличната соработка со проф. д-р Ана Кафтанџиева, претседател на Организациониот одбор, со д-р Билјана Какараскоска-Боцеска, генрален секретар на Конгресот, со проф. д-р Васо Талески, кој инаку е висок функционер во ФЕМС и кој помогна во добивањето на ФЕМС грантот. На сите мои колеги кои ги искористија своите познанства и поканија врвни имиња за предавачи, на агенцијата Глобал Нет Адвертајзинг за професионалниот однос и конечно Вам за ова интервју.
