Пишува: Александра Стојановска
saska@panacea.mk
Скрининзите во бременоста се препорачуваат на сите бремени жени, не само поради нивното здравје, туку и поради здравјето на плодот. Д-р Афродита Стомнароска-Јованоски, гинеколог, објаснува што се може да се открие со овие прегледи, кога да се прават, кој треба да ги прави…
Скрининзи со ултразвук, познати како ЕХО, во бременоста на жената се прегледи што строго се препорачуваат од гинеколозите. Можете ли да ни објасните за какви прегледи станува збор?
Д-р Стомнароска-Јовановски: Целта на скринингот уште во рана бременост е преку комбинирани прегледи и тестови да се селектираат здравите од ризичните бремености или да се дијагностицираат вродени хромозомски или структурни аномалии на плодот.
Што покажуваат овие прегледи?
Д-р Стомнароска-Јовановски: Со нив се овозможуваат, доколку бидат детектирани во околу 90 отсто, некакви отстранувања од нормите, да се извршат дополнителни неинвазивни или инвазивни анализи или методи за потврдување на хромозомски аномалии на плодот како: Даунов синдром, Едвардов синдром, синдром на Патау, Тарнеров синдром, структурни аномалии, дефекти на невралната туба и др. Во некои неопходни случаи бременоста може да се прекине во ран период.
Кога се препорачува да се прават?
Д-р Стомнароска-Јовановски: Ехографски скрининг во 1. триместар претставува ултразвучно скенирање на анатомијата на плодот за вродени хромозомски и структурни аномалии на плодот во рана бременост – од 11 до 13+6 гестациска недела (г.н). Овој скрининг може да се комбинира со биохемиски скрининг за хромозомски аномалии во 1. триместар. Притоа, се испитуваат нивоата на два хормони (преку мајчината крв), слободен б-ХЦГ (b-HCG) и ПАПП-А (PAPP-A), кои имаат фетално и плацентарено потекло. Со овој тест се пресметува индивидуалниот ризик на пациентката, земајќи ги предвид нивоата на хормоните, возраста и оцените од ехографските маркери.
Фетална морфологија или скрининг во 2. триместар претставува ултразвучно прецизно скенирање на анатомијата на плодот (се прави од 15 до 23 г.н.) за да се исклучат или, пак, да се дијагностицираат вродени структурни аномалии кои е можно да се докажат со ехографски метод.
Исто така се проценуваат растот и развојот на плодот, постелката, папочната врвца,околуплодовата вода, матката, грлото на матката, аднексите. Се извршува и доплерова велосиметрија – мерење на крвотокот во различните крвни садови на плодот, папочната врвца и маточните артерии, со цел да се проценат состојбата на плодот, утероплацентарниот крвоток, плацентарно-феталниот крвоток и да се прогнозираат разни можни подоцнежни компликации во бременоста како прееклампсија, дијабетес, предвремено породување и сл. Овој скрининг исто така може да се комбинира со биохемиски скрининг во 2. триместар (15-20 г.н) со крвна анализа на нивото на б-ХЦГ (b-HCG), АФП-протеин (AFP) со потекло од плодот и естриол УЕ3 (UE3), при што се пресметува ризикот од Даунов синдром, Едвардов синдром и спина бифида. Во овој период се прави и фетална ехокардиографија – ултразвучна анализа на срцето на плодот со цел исклучување на вродени срцеви малформации.
Скрининг во 3. триместар (28-32 г.н) се прави за оцена на анатомијата на плодот, за да се исклучат аномалии кои се појавуваат во подоцнежниот период на бременоста, за растот и развојот на плодот, мајчино-фетален крвоток, состојба на плодот, потенцијални компликации пред или по породувањето, начинот на породување итн.
Што доколку скринингот покаже некаков сомнеж?
Д-р Стомнароска-Јовановски: За жал, не сите аномалии на плодот можат да се детектираат со помош на ехографскиот метод како на пример хромозомските аномалии, но сепак можат да бидат обсервирани. Од друга страна, пак, детекцијата на едно или повеќе отстранувања од нормата не значи дека плодот е болен. Тоа е само сигнализација за да направиме дополнителна инвазивна анализа како хорионбиопсија или амниоцентеза за отфрлање на веројатноста за хромозомска аномалија, или во поново време дополнителна анализа НИПТ (NIPT) – неинвазивен пренатален тест за кариотипизирање, кој се прави преку крвна анализа на мајката.
Што се е важно за да се направи успешен скрининг? Кои гинеколози ги изведуваат овие прегледи и дали треба да имаат посебна обука за тоа?
Д-р Стомнароска-Јовановски: За успешен скрининг се користи целиот арсенал од ултразвучни технологии – 2Д, 3Д, 4Д – ехографија, доплерова велосиметрија, при што целата анализа се документира во протокол „фетална морфологија“ и по желба во електронски запис. За сето ова се потребни високоспецијализирана едукација и технологија, тренинг, сертифицираност, а и како за се друго, волја и трпение.
Што им порачувате на бремените жени, зошто треба редовно да одат на прегледи?
Д-р Стомнароска-Јовановски: Овие скрининзи и прегледи се препорачуваат апсолутно на сите бремени пациентки независно од нивната возраст, се со цел што поголем процент откриени ризични бремености, откриени малформативни плодови, спроведени навремени консултации, како и навремени решенија за секоја бременост за нејзино продолжување со нормален исход докрај или навремено прекинување на истата. Нормалниот резултат, пак, од феталната морфологија не ги заменува рутинските прегледи при проследување на текот на целата бременост за други компликации, ризици и проблеми во бременоста.
