Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска/katerina@panacea.mk
„Карциномот на тестис најчесто не дава никакви симптоми, освен тврда грутка. Ова е карцином којшто многу рано почнува да метастазира. Примарно место на метастазирање, примарни жлезди коишто ја дренираат лимфата од тестисите се жлездите во ретроперитониум, околу аорта и вена кава, околу најголемите два крвни сада во човековото тело“, објаснува д-р Александар Мицковски, специјалист уролог – хирург. Загрижувачка е статистиката, оваа опака болест напаѓа млади мажи, кои се во полно здравје, во полн животен елан, на возраст помеѓу 18 и 35 години. Токму затоа од особена важност е самопрегледот, како и одењето на рутински прегледи еднаш годишно каде што ќе се направи ултразвук на тестисите.
Рекорден е порастот на бројот на заболени од карцином на тестиси. Како се манифестира, кои се симптомите на болеста?
Д-р Мицковски: Најчест симптом е напипување, најчесто на самопреглед, на тврда грутка. Тестисите по состав имаат гумозна конзистенција, ако се напипа каква било структура потврда од тоа, особено ограничена како јазол или како грутка, тогаш е задолжително што побрзо да се јават кај уролог и да се почнат сите испитувања кои за оваа проблематика одат исклучително брзо. Се работи за млади мажи кои се во полно здравје, во полн животен елан и треба дијагнозата да се постави што побрзо.
Ретко се манифестираат со други симптоми како болка, ретко се манифестираат и со симптоми како инфекција, иако сме виделе, со создавање на реактивен излив околу тестисот или некогаш и со акутна болка, меѓутоа тоа е поретко. Најчесто карциномот на тестис не дава никакви симптоми, освен тврда грутка.
На почетокот беше проблематично и да ги научиме мажите прво самите да се прегледуваат. Ги советувавме еднаш месечно, после бањање да се самопрегледуваат, да ги напипаат двата тестиса, како жените своите дојки. И тоа е доволно, а ако има промена да дојдат на доктор. Уште подобро е и да одат на рутински прегледи еднаш годишно кадешто ќе се направи ултразвук на тестисите. Многу е тешко на ултразвук на тестиси, бидејќи се работи за мали структури и релативно површни, да се превиди некоја промена. Скоро е невозможно со современата ехо дијагностика, колор доплер, ултразвук на тестиси да се промаши каква било, па дури и најпочетна промена од 5 мм до 1 см и да се фати во таа рана фаза.
Што откако ќе се дијагностицира болеста, како се одвива понатамошниот третман?
Д-р Мицковски: Откако првично ќе се постави сомнение за тумор се прават лабораториски испитувања, односно постојат три туморски маркети коишто можат, но и не мора да бидат покачени кај карцином на тестиси. Се работи за алфа фетопротеин (AFP), бета HCG и LDH, тоа се специфични маркери, чиешто покачување силно асоцира на карцином на тестисите. Меѓутоа, може да постои карцином, а да нема покачување, ако се фати во многу рана фаза.
После операцијата многу често следи хемо или радиотерапија, Меѓутоа дозирањето на таа терапија е многу различно во случаите кога има и кога нема метастази. Затоа е мандаторно да се направи компјутер и мандаторно е пред да се оди на хируршка интервенција да се изврши замрзнување на сперма
Многу е битно што поитно се спроведе целокупната дијагностика, обично задолжително е пред операција да се направи компјутер на абдомен и ретроперитониум на стомакот за да се види присуството или отсуството на зголемени лимфни јазли. Зошто? Затоа што ова е карцином којшто многу рано почнува да метастазира. Примарно место на метастазирање, примарни жлезди коишто ја дренираат лимфата од тестисите се жлездите во ретроперитониум, околу аорта и вена кава, околу најголемите два крвни сада во човековото тело. И тоа се гледа на компјутер, дали има или нема метастази.
После операцијата многу често следи хемо или радиотерапија, па дури и кај карциномите во рана фаза. Меѓутоа дозирањето на таа терапија е многу различно во случаите кога има и кога нема метастази. Значи, колку циклуси и со која фрекфенција ќе одат истите, зависи од тоа во кој стадиум е карциномот на тестиси. Затоа е мандаторно да се направи тој компјутер и мандаторно е пред да се оди на хируршка интервенција да се изврши замрзнување на сперма. Затоа што во голем процент тие се излекуваат, процентот е над 95 отсто, меѓутоа потоа се јавуваат проблеми ако нема сперма. Самиот факт дека едниот тестис е отстранет, имало хируршка интервенција, па следело хемо или радиотерапија, ја намалува плодноста. Може да дојде до комплетно отсуство на сперматозоиди и тогаш ако нема сперма се јавува проблем со плодноста.
Загрижувачка е статистиката, според која оваа болест, пред се, ги напаѓа младите мажи…
Д-р Мицковски: Според литературата, во 99 отсто од случаите се јавува кај мажи помеѓу 18 и 35 години.
Кога станува збор за карциноми превенција не постои бидејќи не е позната причината за нивната појава, сепак дали постои ризична група на мажи во однос на развој на карцином на тестиси?
Д-р Мицковски: Поголем ризик за развој на карцином на тестис, односно најголем, докажан со студии, е неспуштен тестис. Значи, оние пациенти кои страдале или страдаат од неспуштен тестис, кој не се спуштил на време, носат и до 10 пати поголем ризик од појава на карцином на тестиси. Во ризичната група спаѓа и популација којашто е изложена на зрачење од каков било облик, што на Балканов и не е чудо и затоа и расте бројката на заболени. Како и во целиот свет, но особено во ова подрачје има зголемена фреквенција на машка неплодност и карцином на тестис.
Најчесто карциномот на тестис не дава никакви симптоми, освен тврда грутка
Превенција не постои, па оттука редовните прегледи се особено битни.
Д-р Мицковски: Точно така. Само редовен преглед и самопреглед, ништо друго.
Се „плашат“ ли се уште македонските мажи од посета на уролог?
Д-р Мицковски: Полека се менува свеста. Во изминатиов период успеавме преку повеќе гостувања на медиумите и обиди да се подигне самосвеста кај нашите пациенти, да влијаеме на тоа да доаѓаат на доктор кога ќе напипаат каква било промена. Порано имавме случаи млади мажи со такви промени да чекаат со месеци, да не кажам и со години, пред да се јават на уролог. Сме оперирале огромни тумори на тестиси со големина на цитрон, портокал.
Кој е најмладиот пациент кого сте го оперирале од карцином на тестис?
Д-р Мицковски: Најмладиот пациент, за среќа излекуван, имаше 21 година.
