Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Носните полипи се состојба која може да се јави кај било кој човек, иако се почести кај возрасните во споредба со децата. За тоа кои се причините за нивно настанување, какви се симптомите и тегобите по кои едно лице може да препознае дека има полипи во носот, начинот на лекување и нивното дијагностицирање, разговаравме со д-р Ана Тримоска-Радевска, оториноларинголог – хирург во Општата болница “8-ми Септември“ во Скопје.
Што се всушност носните полипи и зошто се појавуваат? Постои ли посебна група пациенти кај кои се јавуваат?
Д-р Тримоска-Радевска: Полипите се меки , растресити , неканцерогени израстоци, кои се појавуваат од лигавицата на носните шуплини и на параназалните синуси. Најчесто се јавуваат како резултат на хронично воспаление , но можат да бидат и асоцирани со алергии, астма, сензитивност према лекарстава или некое имунолошко нарушување. Може да афектираат секого, но почести се кај возрасните. Лекарствата може да помогнат во намалување на полипите, но хируршкиот третман најчесто е неопходен. Сепак и покрај хируршкото отстранување, носните полипи можно е повторно да се јават.
Кои се симптомите по кои еден човек може да препознае дека има полипи во носот?
Д-р Тримоска-Радевска: Додека се мали полипите, може и да не се забележат и да не предизвикуваат проблеми. Но, нивното зголемување и размножување доведува до појава на тегоби, а најчести се :
- Секреција од носот и постназално слевање на секрет
- Затнатост и тешкотии во дишење на нос
- Намален осет за мирис
- Чувство на полност во главата, лицева болка и главоболка
- ‘Рчење при спиење, престанок на дишењето при спиење (апнеа во спиење )
Поради тоа што анатомски синусите се граничат со некои важни структури како очите и мозокот, една посериозна синусна инфекција, може да доведе до воспаление на очите- кое се манифестира со оток, намален и заматен вид. Или најсериозната можна компликација- инфекција на мозочните структури- со главни симптоми- зголемена температура, изразена главоболка, вкочанетост на вратот. Доколку ги забележите овие симптоми, не одложувајте, веднаш јавете се на лекар!!!
Кои се причините поради кои се јавуваат носните полипи?
Д-р Тримоска-Радевска: Се уште медицината и науката не открила што е тоа што ги причинува полипите, но познато е дека тоа воспление предизвикува задршка на течност во лигавицата и на тој начин тие се формираат. Постојат и докази дека кај тие луѓе со полипи постои некаков тип на различен имунен одговор и производство на специфичен тип имунолошки маркери, што кај пациентите без полипи ги нема.
Постојат ли одредени ризик фактори кога се во прашање носните полипи?
Д-р Тримоска-Радевска: Секоја состојба која тригерира хронична инфекција во носните ходници или синусите може да го зголеми ризикот од појава на полипи. Но , најчесто асоцирани состојби се:
- Астма
- Сензитивност према аспирин и други нестероидни противовоспалителни средства
- Алергични состојби
- Цистична фиброза- генетско заболување кое резултира со продукција на густ секрет во дишните патишта
Какви сè компликации може да се појават поради постоењето и нелекувањето на носните полипи?
Д-р Тримоска-Радевска: Компликациите главно се однесуваат на блокирање на носните и синусните патишта и тие можат да го вклучат следново:
- Опструктивна апнеа во спиење (престанок на дишењето за време на спиење )
- Влошување на епизодите на астма
- Синусни инфекции
- Поради тоа што анатомски синусите се граничат со некои важни структури како очите и мозокот, една посериозна синусна инфекција, може да доведе до воспаление на очите- кое се манифестира со оток, намален и заматен вид. Или најсериозната можна компликација – инфекција на мозочните структури – со главни симптоми – зголемена температура, изразена главоболка, вкочанетост на вратот. Доколку ги забележите овие симптоми , не одложувајте, веднаш јавете се на лекар!!!
Постои ли некаква превенција за нив?
Д-р Тримоска-Радевска: Би можеле да превземете некои мерки со кои ќе спречите појава на полипи или повторна појава на полипите после веќе направената операција, а тие се:
- Контрола на алергијата и астмата- користење на лекарства, кои докторот ви ги препишал
- Избегнувајте иритирачки фактори , како алергени, цигарен дим, хемиски испарувачи
- Овлажувач на воздухот – доколку воздухот во домот е сув користете овлажнувач
- Носна иригација или лаважа- користете солени раствори или иригатори, со тоа ги навлажнувате носните патишта и помагате да носната лиавица да биде исчистена од бројните иританси: алергени, бактерии, вируси.
Како се поставува дијагнозата на носни полипи?
Д-р Тримоска-Радевска: Дијагнозата се поставува на основа на вашите симптомите што ги имате, а потоа следува преглед. Понекогаш полипите се гледаат само со користење на обичен осветлен инструмент. Но, најдобро е прегледот да биде комплетиран со:
- Ендоскопски преглед – тоа е тенка цевка со камера на предниот дел, кој му овозможува на вашиот доктор да ги испита сите структури во носните празнини.
- Радиолошки испитувања- CT, компјутерска томографија, со неа докторот може најточно да види каде се лоцирани полипите во носот и да изврши преглед и на најдлабоките параназални синуси, евентуало да исклучи други состојби , евентуално бенигни или малигни тумори
- Тест за алергија– кожен prick тест
- Тест за цистична фиброза – доколку се работи за дете кај кое се дијагностицирани носни полипи, задолжително е да се направи тест за цистична фиброза
Што вклучува терапијата и лекувањето на полипите?
Д-р Тримоска-Радевска: Третманот на носните полипи е огромен предизвик и треба да биде насочен кон лекување на болеста, на симтомите, како и отстранување на тригер фактирите.
Лекарствата може да помогнат до намалување на полипите,а некогаш и нивно исчезнување, а тие се :
- Локални кортикостероиди. Тие се со незначајна системска ресорпција и можат да се земаат долгорочно.
- Системски кортикостероиди– тоа се лекарства, кои веднаш доведуваат до подобрување на симптомите, но се со странични дејства и нивната употреба треба да е комлетно контролирана од страна на лекар.
- Други лекарства– се главно лекарства кои ја контролираат алергијата или антибиотици за лекување на настанатата инфекција, како и капки и спрееви за нос, за подобрување на дреажата и отстранување на секретот.
Што кога ваквиот тип на терапија со лекарства не помага, постои ли друга алтернатива за решавање на проблемот?
Д-р Тримоска-Радевска: Доколку терапијата со лекарства не помогне во намалувањето или елиминирањето на полипите , потребна е ендоскопска хирургија за отстранување на полипите и решавање на проблемите со синусите. Таа се изведува најчесто во општа анестезија. Хирургот со помош на ендоскоп (тенка цевка со камера) може да продре и до најдлабокопоставените синуси и со нежни иснтрументи преку носот ги отстранува комплетно полипите. Ги отвара и чисти синусите, со што ја подобрува нивната функција и овозможува да во иднина лекарствата (кортикостероиди во форма на спреј) допрат до нормалната лигавица на носот и синусите и на тој начин биде спречено нивното повторно формирање. На таков начин на носот и синусите им се овозможува нормална физиологија – да го филтрираат воздухот, климатизираат (затоплуваат или ладат ), навлажнуваат и така подготвен да се спроведе до долните дишни патишта – белите дробови.
