Пишува Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Коронарната или исхемична болест на срцето се карактеризира со поголеми или помали атеросклеротски наслаги и стеснувања внатре во шуплините на срцевите (коронарни) артерии кои доведуваат до намалување или целосен прекин на прокрвеност на одредени делови на срцевиот мускул. За лекарот, исхемијата е знак дека со пациентот нешто се случува и дека треба да се отпочне лекување. Начинот на лекување зависи од причината, а најчесто тоа е стеснување на крвните садови, односно атеросклероза, која доведува до развој на кардиоваскуларни болести – водечка причина за смртност во современиот свет.
За тоа што претставува обаа болест, зошто Македонија е земја со висок ризик и за тоа што треба да се превземе во насока на превенција на кардиоваскуларните болести, разговаравме со кардиологот, д-р Дејан Ковачевиќ.
Што претставува исхемичната болест на срцето?
Д-р Ковачевиќ: Проблемот на атеросклероза е нешто што е многу често застапено. Ние сме територија каде што тие болести се повеќе застапени, генетскиот код ни е лош и начинот и стилот на живеење за жал е на многу ниско ниво во однос на квалитетот на живеење и исхрана. Она што е најмодерно во европскиот свет на кардиологијата во моментов, и годинава тоа е и мотото на кардиолозите, е дека превенцијата е главниот момент во лекувањето на кардиоваскуларните болести. Лекувањето на атерсклерозата со дополнителни болести – покачени маснотии во крв, регулирање на крвниот притисок, намалување на телесната тежина, престанок на пушење, е воведување на здрава исхрана која по новите стандарди вклучува многу зеленчук, храна која што е извор на здрави маснотии и кои треба да се вклучени во изградбата, а не во таложењето. Главна диета е физичката работа, така да онаа храна што ќе ја искористите во текот на денот, треба и да се потроши како што треба.
Исхемичната болест може да биде исхемија во сите регии – мозочна, срцева, периферна.
Болеста на атеросклероза и стеснувањето на крвниот сад може секаде да се случи. Она што најчесто се случува е исхемичната болест на срцето, односно доживувањето на инфаркт и последиците од инфарктот. Исто така е и исхемичната болест на мозокот која што е многу честа кај нас, односно доживување на мозочен удар заради тромбоемболија, но може некогаш да биде и состојба по стеснување на крвните садови, кој ја носат крвта кон мозокот.
Со што се карактеризира оваа состојба?
Д-р Ковачевиќ: Во однос на коронарната болест имаме малку “многу“ наука во тој дел. Имаме состојба во која што се вели активна болест – каде пациентот е симптоматски и неактивна болест – а, тоа значи дека пациентот иако има атеросклероза и стеснување на крвните садови, но во моментот тој е асимптоматски. Барањето на ризичните групи, тоа се луѓе кои во семејството имаат коронарна болест, лица кои имаат дијабетес, хипертензија и тие треба да си прават почести здравствени прегледи и контроли кои што ќе бидат во консултација со кардиолог, не само со матичен лекар. Од оваа година, излезе еден дел, каде што светската медицина вели не треба пет пати да го прегледува кардиолог пациентот, туку треба да го прегледа онолку пати колку што му е потребно на пациентот. Значи при секоја промена треба да се направи контрола. Може еднаш во годината да се види, но секој пациент е посебен и треба да се прегледува толку колку што нему лично му е потребно.
При стеснувањето на крвните садови, доаѓа до проблем на недостаток на крв во одредено ткиво кое што нема доволно исхрана, нема доволно кислород и тоа доведува до симптоми. Симптомите на кардијалната болест може да бидат различни.
Она што укажува дека имаат пациентите проблем, освен болките во градите, проблем може да биде и тоа да пациентот одеднаш да не може да ги заврши своите активности, чувство дека нема доволно воздух додека работи, може да дојде до неправилна срцева работа поради лоша исхрана на срцето… Тоа се различни типови на симптоми кои може да ги доживеат пред да добијат инфаркт.
Некои симптоми на инфарктот се мешаат со други состојби. Како да препознае пациентот дека станува збор за инфаркт?
Д-р Ковачевиќ: Она што е правило е да при болка во градите или во стомакот е да се направи ЕКГ, кое е директна метода која што ќе ви помогне да одлучите во моментот дали има акутен настан. Но, ако на ЕКГ нема промени, а пациентот има болка, понатаму мора да се испита. Испитувањата може да бидат неинвазивни или инвазивни. Неинвазивните се оние кои водат до инвазивни испитувања. Неинвазивните се од ехокардиографски прегледи, правење на стрес тестови, земањето на лабораторија со проверка на ензими и други работи. Неинвазни техники постојат и кога не знаеме ако пациентот претходно е опериран бај пас и се сомневаме дека нешто не е во ред со тоа, па се прават компјутерски сликања, компјутер на крвните садови за да се види дали се е во ред со графтовите. Но, кога ќе имаме пациент кој има позитивен наод и се сомневаме дека има стеснување на крвните садови сепак златен стандар е коронарографијата и проверката на крвните садови. Понатаму, може пациентот да биде подложен на интервенција, која може да биде кардиолошки интервентна – стентирање, но може да биде и бај пас хирургија – односно оперативно хируршко менување на она што како проблем го има пациентот.
Ризик фактори се познати и главно луѓето се свесни кои се тие, сепак и натаму исхемичната болест е главна причина за смрт кај општата популација. Зошто е тоа така?
Д-р Ковачевиќ: Ние сме реон, односно целиот Балкан е реон кој според европската кардиологија спаѓа во групата на високоризични жители во светот. Зошто? Нашиот генетски код, наследството што го имаме од нашите родители не става во една повисока ризична група на која ние не можеме да влијаеме. Но, можеме да влијаеме на се друго понатаму што во животот го правиме. Не можеме да избереме дали ќе бидеме машки или женски пол, бидејќи мажите порано страдаат од оваа болест заради самиот пол, кај жените се јавува малку подоцна. Не можеме да влијаеме на тоа дали ќе имаме 20 или 60 години. Но, на се друго може да влијаеме за да една приказна во животот која може да трае просечно 90 години, да не заврши на 50 или 60.
Кога еден човек треба да дојде и да направи преглед на срцето?
Д-р Ковачевиќ: Прегледот на срце се прави превентивно, сите пациенти кои што одат кај своите лекари си прават преглед кој што го опфаќаат и срцето. Специфични прегледи, откако ќе го ислуша лекарот и ќе каже дека се е во ред со него – е ЕКГ. Тоа укажува како ни работи срцето и дали е се во ред. Следното во тој преглед што се прави сигурно е мерењето на крвниот притисок. Тие се две работи кои што може да се направт во секоја амбуланта. Следниот момент е правење на лабораторија, проверка на липидниот статус и ризикот според маснотиите во крвта што ги има пациентот. Следствено на нив, лекарот одредува колкав е ризикот, односно потребата од превентивен третман со лекови за одредена проблематика со маснотиите во крвта, за да се спречи понатаму развојот на атеросклероза.
