Пишува:
Александра Стојановска
saska@panacea.mk
Од идната година, Хрватска почнува со програма за трансплантација на бели дробови, а експерти од нашата земја веќе се во преговори за испраќање на македонски пациенти во Загреб за пресадување на бели дробови, без разлика што Македонија не е земја членка на Евротрансплант.
За тоа што претставува оваа трансплантација, кои се индикациите за ваквиот тип на хируршка интервенција, кога не може да се прави и колкав е процентот на преживување, разговаравме со д-р Феџа Џубур, пулмолог на Клиниката за белодробни болести Јордановац, која е составен дел од Клиничкиот болнички центар во Загреб.
Се прави ли во Хрватска трансплантација на бели дробови?
Д-р Џубур: Кај нас досега е направена само една трансплантација на бели дробови, тоа беше во 2001 година. Во тоа време потребата за ваков вид на трансплантација не беше многу голема, така што се откажавме од развојот на програма и за нас Клиниката АКХ во Виена ги правеше трансплантациите на бели дробови. Ние ја правевме само подготовката на болниот, и подоцна следење по извршената интеревнција, односно згрижување на евентуалните компликации. До сега се направени 28 трансплантации на бели дробови и две трансплантации на срце и бели дробови.
Сега кога потребата за трансплантација на бели дробови е многу поголема, односно тоа е четири пациенти на еден милион жители, што за Хрватска тоа е од 16 до 20 болни годишно и мораше да се развие сопствен трансплантациски програм, со оглед дека Виена се пребукира со пациенти и мораат да се ослободат од земјите, како нас, оти премногу им го преоптоваруваме нивниот трансплантациски програм. Наши хирурзи моментално се на едукација на Клиниката АКХ во Виена и се очекува во март – април идната година да отпочнеме самостојно да правиме трансплантација на бели дробови.
Кога еден пациент е кандидат за пресадување бели дробови, односно кои се индикациите за ваквиот тип на интеревнција?
Д-р Џубур: Трансплантацијата на бели дробови е форма на лекување која се спроведува на болни во терминална фаза на различни белодробни болести. Таа денес се применува како крајна терапевтска постапка во последна фаза од болеста при која со медикаментозна терапија не доаѓа до подобрување или стабилизирање на болеста. Пред да се земе трансплантацијата предвид, секако прво треба да се исклучат контраиндикациите и мора да се исцрпат сите можности за други конзервативни лекувања. Услов е и пациентите да се помлади од 60, односно 65 години. Најчесто, за жал кај нашата популација тоа се пациенти со ХОББ (хронична опструктивна белодробна болест) како последица на пушењето, зад тоа следи белодробна артериска хипертензија, цистична фиброза, бронхиектазии, интерстициски белодробни болести и уште некои ретки ентитети кои се среќаваат. Има голем број пушачи, а во развиените земји бројот на пушачи се намалува. Но и кај нас и кај вас, се уште е многу висок процентот на луѓе кои консумираат цигари. И затоа ХОББ е првата индикација за трансплантација.
Трансплантацијата на бели дробови е форма на лекување која се спроведува на болни во терминална фаза на различни белодробни болести.
Може ли да се изврши трансплантација, ако пациентот има рак на бели дробови?
Д-р Џубур: За жал, се уште не. Имаше некои обиди во 90. години, но микрометастазите и релапсот на болеста е тоа што всушност не одвлекува од таа идеја моментално. Дали развојот на имунологијата, имунонкологијата и генетската терапија ќе доведат до тоа, веројатно да, но во која иднина не знаеме. Карциномот се уште спаѓа во апсолутна контраиндикација за трансплантација не бели дробови.
Колку трае подготовката на пациентот пред трансплантацијата и само лекување, односно заздравување по интеревенцијата?
Д-р Џубур: Што се однесува само на обработката за трансплантација, таа трае околу еден, еден и половина месец, потоа еден до два месеци да се стави пациентот на листа, додека се реши комплетно административната постапка, и потоа е просекот на чекање на органот. Во Хрватска чекањето трае шест до девет месеци. Ако болниот е во лоша состојба ќе добие орган порано, а ако е стабилен може да чека и неколку години. Пациент кој најдолго чекал бели дробови е 2,5 години.
Што се однесува на преживувањето, во раниот периоперативен период е над 90%, петгодишното преживување е околу 70% во Хрватска, што е над стандардот на Виена и во светот, оти имаме помала група на пациенти и подобро ја контролираме во споредба со другите поголеми центри.
Како се става пациент на трансплантациска листа?
Д-р Џубур: Можеби најтешка одлука во целата трансплантациска постапка е навремено вметнување на трансплантациската листа. Болните стануваат кандидати за трансплантација во завршна фаза на болеста која доведува до изразено органичување на нормалното функционирање, и преживувањето се чини поочигледно со трансплантација, отколку без неа. Исто така, потребно е добро да се процени дали пациентот се уште е функциски во состојба да издржи така тежок зафат. Поради сето ова, денес се користат светски насоки според одредени индикации, за да се олесни одлуката за започнување на предтрансплантациска обработка.
