За кардиохирургијата во Македонија, за младите специјализанти, за можностите во Македонија за развој на кардиохирургијата и професионален напредок, но пред сѐ за односот кон пациентите, но и односот кон младите лекари, зборува еден од најмладите специјализанти по кардиохирургија во Македонија, д-р Горазд Коњановски, дел од тимот на клиничката болница „Жан Митрев“.
Вие сте еден од најмладите специјализанти по кардиохирургија во Македонија, што ве привлече кон ова поле од медицинска пракса?
Д-р Коњановски: Интересот кон кардиохирургијата го добив уште пред да знам што значи кардиохирургија. Колку и да звучи тоа неверојатно, сепак, случка од детството ми ја одреди денешната професија. Кога имав околу 7-8 години, мојот дедо, инаку офталмолог по професија, се оперираше во тогашната болница „Филип Втори“. Беше направена операција аортокоронарен бајпас од страна на д-р Жан Митрев и после таа операција живееше уште долги 16 години. Кога се врати дома после операција, донесе видеокасета со натпис „1000 операции на отворено срце во Република Македонија”. Од тој ден додека сите другарчиња гледаа цртани филмови, јас ја гледав таа касета, ги гледав тие операции и иако не разбирав ништо јас го гледав само тоа. Уште во тие години, во тие моменти, сум зборувал и сум кажувал дека кога ќе пораснам сакам да бидам доктор за срце како д-р Митрев. И тоа така остана врежано во мене, нејасно се разви љубовта и интересот кон кардиохирургијата и никогаш не замре. Кога бев осмо одделение имав огромна желба да се видам со д-р Митрев, и тоа се случи, ми се оствари таа желба, нѐ прими и му кажав дека еден ден сакам да бидам како него и го прашав за совет што треба да направам за да бидам како вас, а на тоа ми одговори: „Учи и слушај си го срцето“. Јас тоа го направив, не се откажав од желбата во ниту еден момент, па еве денес го живеам мојот сон. Сега сум специјализант по кардиохирургија под менторство на академик д-р Жан Митрев при клиничката болница „Жан Митрев“.
Како гледате на кардиохирургијата? Што е потребно да се направи за кардиохирургијата да се развива и во Македонија?
Д-р Коњановски: Кардиохирургијата е гранка за која се зборува во медицинските кругови дека е во изумирање, а без неа всушност ништо не може. Ние секојдневно се среќаваме со разни случаи каде оперативниот третман е неминовен. Точно дека интервентната кардиологија е во подем, но е далеку од тоа да може да го замени оперативниот третман. Сме имале доста случаи каде сме морале итно да реагираме поради одредени интервентни постапки или слично. Затоа, иако навидум изгледа поедноставно, или помалку опасно, некогаш оперативниот третман е далеку посигурен и помалку ризичен отколку интервентниот пристап. Ова го кажувам бидејќи пациентот е секогаш на прво место. Кога се работи за вакви сериозни работи треба широка опсервација и неминовна е консултацијата со кардиохирург.
За нецели две години, јас лично имам околу 650 асистенции на кардиоваскуларни операции. Тоа е скоро 10 пати повеќе од предвидениот програм во курикулумите по кардиохирургија на универзитетите ширум светот. Таквата динамика на работа, како и благодарение на врвното менторство ми овозможија да учам и извршувам стручни работи кои се предвидени во понапредните години од специјализацијата
Во Македонија кардиохирургијата се развива интензивно во последните 20 години. Нашата клиника одигра клучна улога во поставувањето на темелите во кардиохирургијата и тие напори се препознаени, почитувани и вреднувани и надвор од границите на нашата држава. Дефинитивно, ние како држава имаме врвна, светски призната, кардиоспецијализирана здравствена институција и се надевам дека во иднина здравствениот систем во нашата држава уште посилно ќе ги користи можностите за развој на оваа гранка преку научната и едукативна сила која може да ја понудиме.
Праксата како специјализант по кардиохирургија ја започнавте во клиниката „Жан Митрев“, какви се можностите за развој, надградување и професионален напредок во ова окружување?
Д-р Коњановски: Да, точно. Праксата ја започнав токму во оваа болница во еден многу тежок период за сите нас, за време на екот на КОВИД пандемијата. После година дена ја добив и специјализацијата. Но, квалитетот и успехот во животот бараат жртва. Од многу млади колеги ќе слушнете дека тука е многу строго, дека е тешко, дека се работи долго и слично. И тоа е така, бидејќи тука работат врвни професионалци, со огромна посветеност и емпатија кон пациентите па така и самото опкружување е доста захтевно и филтер кој ги пропушта само најдобрите и најпосветените кадри да работаат во оваа здравствена институција. А пропо на тоа, професионалниот развиток и надградувањето се неминовни.
Сте биле дел и од јавно и од приватно здравство, дали можете да направите разлика? Какви се можностите за напредок во кардиохирургијата во јавното, а какви во приватното здравство?
Д-р Коњановски: Разликите за жал се дијаметрални. Зборувам општо за здравството. Во народот постои една стигма дека посигурно е кога одиш во приватно здравство. И за жал, тоа е така. Причините се многубројни, проблемот е мултифакторијален. Професионалци секако дека има, голем дел од нив биле и мои професори од кои сум учел. Како да недостасува вистински концепт, услови за работа и дисциплина за развој на државното здравство, а јас мислам дека стабилно државно здравство е клучно за градењето на здравствената слика во една држава. Јас немам искуство со работа во државната кардиохирургија, но можам да зборувам за она што се случува кај нас. За нецели две години, јас лично имам околу 650 асистенции на кардиоваскуларни операции. Тоа е скоро 10 пати повеќе од предвидениот програм во курикулумите по кардиохирургија на универзитетите ширум светот. Таквата динамика на работа, како и благодарение на врвното менторство ми овозможија да учам и извршувам стручни работи кои се предвидени во понапредните години од специјализацијата. Како клиника напоредно работиме и на проект каде се вклучени повеќе европски универзитети и професори од Европа за развивање на вештачка интелигенција во кардиохирургијата.
Мора младите лекари да бидат почитувани од здравствените власти, нивниот труд да биде вреднуван и да добијат вистинска шанса да го работат она што го сакаат. Ете, зарем не се скромни барањата на младите лекари за да останат да работат и творат во својата држава. Токму затоа јас останав во Македонија, бидејќи во клиниката во која работам јас тоа го добив
Во болницата, на ниво на научен клуб постојано се одржуваат предавања при што се разгледуваат најновите протоколи за работа и трендови во медицината. Редовно се одржуваат и едукативни работилници. Исто така, организираме и конгреси кои се значајни за нашиот едукативен развој. Активно учествуваме во објавување на научни трудови. Тоа мислам дека кажува се.
Kакви се можностите за напредок на младите специјализанти во Македонија, што е потребно за да останете да работите тука во Македонија?
Д-р Коњановски: Пред се треба да си ја сакате државата и да сакате вашиот труд да го вложите тука. Во медицината ако на прво место не ви е пациентот или ако ја немате таа емпатија кон него, сте ја згрешиле професијата. Генерално за напредок на младите специјализанти, зборувам пред се за во јавното здравство бидејќи таму се присутни во најголем број, и таму мора многу работи да се променат од корен. Мора младите лекари да бидат почитувани од здравствените власти, нивниот труд да биде вреднуван и да добијат вистинска шанса да го работат она што го сакаат. Ете, зарем не се скромни барањата на младите лекари за да останат да работат и творат во својата држава. Токму затоа јас останав во Македонија, бидејќи во клиниката во која работам јас тоа го добив.
Колку состојбата со обвинувањата кон клиниката и целиот притисок влијае врз вас и вашата работа?
Д-р Коњановски: Па видете, нема човек кој неправдата не го боли. Ние знаеме како и низ што се поминавме за време на тој период од цели две години. Ние знаеме како молеа луѓето за кревет плус. Ние знаеме што значи за две недели да бидеш дури седум пати дежурен по 24 часа во натчовечки услови со маски, одела и да дишеш под визир. Ние знаеме и како успевавме да ги извршуваме и операциите без да ги одложуваме пациентите во тие услови кога никој друг не оперираше. Па така, сега кога гледаш дел од тие пациенти на кои животот си им го спасил дека те обвинуваат, секако дека влијае и не ти е сеедно.
Во другите земји постојат декларации за заштита од одговорност на здравствените работници што дејствувале во вонредни услови како пандемија и слично. Со сите последни случувања кај нас со барање лекарска одговорност, што мислите за ова, дали е потребно?
Д-р Коњановски: За време на пандемијата владееше агонија на светско ниво. Секојдневно борбата беше огромна за да се избориш како лекар со болест која е непозната. Протоколите за работа се менуваа од ден за ден, немаше стандардизирање на работите, не се знаеше што е, а што не е правилно, па затоа од претходни искуства се пробуваше на секаков начин да се помогне на пациентите. Од таму сметам дека таква одлука е неминовна и оправдана да се донесе и кај нас.
