Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Тој е пионер во областа на перитонеалната дијализа во светот и кадаверичната трансплантација на бубрези и е интернационален стручњак во делот на хроничната бубрежна болест. Во Индија тој е лекарот кој за прв пат извел симултана трансплантација на срце и на бубрег. Креатор е на водичите за добра медицинска пракса за хроничната бубрежна болест и за анемијата. Има направено преку 1 500 трансплантации на бубрег.
Меѓународно признатиот стручњак за телемедицина кај болните на дијализа и иноватор, кој за прв пат во светот дизајнира ајпад апликација за далечинско следење на болните на дијализа, д-р КС Најак беше дел од нефролошката елита на 36. Светски конгрес на Интернационалното здружение за прочистување на крвта во организација на Македонското здружение за нефрологија, дијализа, трансплантација и вештачки органи. Тој е нефролог кој раководи со Одделот за нефрологија во Декан болницата во Хајдерабат во Индија.
Преку проектот на д-р Најак пациентите од руралните краеви на Индија, преку таблет во својот дом сами прават филтрирање на крвта, односно си прават перитонеална дијализа.
Што претставува всушност телемедицината, што таа овозможува за пациентите?
Д-р КС Најак: Телемедицната е употреба на комуникациска технологија која може да вклучи широка лепеза на визуелни и аудио платформи кои дозволуваат испорака на медицинска помош на оддалеченост од услугите за здравствената заштита. Една од нејзините цели и најголемо ветување е способноста да се обезбеди висококвалитетена и пристапна заштита на оние поединци кои поради големата оддалеченост или од други причини, немаат пристап до тие бенефиции. Таквата технологија дозволува двонасочна и долготрајна комуникација меѓу пациентот и медицинскиот персонал на поголемо растојание со голема веродостојност и, исто така, овозможува пренос на комплексни податоци како што се медицинска евиденција, слики, аудио, видео и наоди од физичкиот преглед преку уреди како што се електронски стетоскопи, офталмоскопи и друго.
Во последните неколку децении, телемедицинските платформи станаа многу широко распространети и овозможуваат висококвалитетна и економична (исплатлива) грижа во различни области како што се кардиологијата, неврологијата, офталмологијата, дерматологијата, психијатријата, итната медицина и друго.
Како тоа функционира во делот на дијализата?
Д-р КС Најак: Оваа телемедицинска платформа се користи за поддршка на терапии на домашна дијализа, посебно перитонеална дијализа (ПД), која може да поддржува пациенти кои живеат во оддалечени области и истовремено да им помогне да одржат добро ниво на независност додека обезбедуваат добри резултати. Праксата нам ни покажува дека ПД е поприфатлива од хемодијализата (ХД) во повеќето делови на светот, особено во поразвиените земји како САД и во Европа каде што најчесто се вели дека хемодијализата е 1,40-1,50 пати поскапа од трошоците за ПД. Сепак, и покрај овие предности, ПД се уште е недоволно искористена. Тој недостаток на честа поддршка на медицински сестри, како што е при хемодијализата, помалата интеракција со нефрологот и ниското ниво на клинички надзор се покажаат како можни причини за недоволна примена на перитонеалната дијализа. Ние силно веруваме дека со добро дизајнирана телемедицинска платформа може да доведе до повисок процент на задоволство кај пациентот, подобра удобност и, на крајот, повисоко ниво на прифаќање на ПД како најпосакувана форма на бубрежно заменска терапија. Всушност, неколку студии веќе покажаа дека пациенти на перитонеална дијализа се подготвени да ја усвојат ваквата технологија, со верувањето дека тоа може да им помогне да се поедностави терапијата.
Како се спроведува ваквата перитонеална дијализа, зошто е таа поприфатлива за пациентите, но и за здравствениот систем?
Д-р КС Најак: Во Македонија колку што знам има околу 1 650 пациенти на хемодијализа која се спроведува во 25 центри за хемодијализа, но само еден спроведува домашна (перитонеална) дијализа. Знам дека кај вас на перитонеална дијализа се ставени 40-50 пациенти, за жал. Сметам дека ПД е многу погодна за планинска и земја со рурални и оддалечени делови и мислам дека добар третман е потребен за минимално чинење. Македонија е земја која има недостапни делови и парите се фактор. Комбинирајќи го сето ова, дури и да имате два или три центри за перитонеална дијализа не може да имате ваков тип на пациенти низ целата држава. Земјата е мала, но на некои пациенти им претставува проблем да стигнат до центрите за ПД и затоа не е одлучуваат за ваков тип на дијализа. Решението за тоа е телемедицината. Телемедицината што ние ја развивме е всушност еден софтвер кој го води пациентот како да ја направи перитонеалната дијализа.
Станува збор за водич во 30 чекори кој лесно го води болниот до почеток на дијализата.
Дури и нешто да не му е јасно, иако сето тоа е совршено прилагодено за секого, пациентот може да се врати назад, да провери и, секако, да се поврзе он-лајн или да се јави телефонски и да разговара со медицинскиот персонал во ПД центарот. Факт е дека на почетокот пациентите прават грешки. Перитонеалната дијализа може да се прави со или без машина. Факт е дека перитонеалната дијализа е многу поевтина од хемодијализата, и е подобра во делот на квалитетот на живот на пациентите. Многу помали ограничувања кога станува збор за храната, нема лични трошоци и не е врзан за болница. Некои лекари не ја сакаат ПД, но тоа е единствено поради нетренираноста и искуството во овој дел.
Македонија мора да ја развие перитонеалната дијализа, бидејќи, пред се, е многу поевтина и уште поважно е подобра за квалитетот на живот на пациентот.
Рестрикциите се помали, пациентот може да си оди на одмор и овој софтвер го овозможува тоа. Знаете, пациентите на хемодијализа, три пати неделно го гледаат лекарот и се чувствуваат заштитено. Она што е важно дека при користењето на оваа телемедицина лекарот е достапен и за овие пациенти, само преку екран. Ние во разговор со нашите пациенти утврдивме дека тоа чувство на сигурност е многу важно. Кога пациентот ќе сфати дека и при ваков тип на дијализа, медицинскиот тим нему му е достапен, верувајте дека веднаш ја прифаќаат и живеат навистина квалитетен живот.
Се е навистина многу едноставно. Пациентот се вклучува на апликацијата, прави фотографија на местото каде што е ставен катетарот, бидејќи сакаме да ја видиме. Тој додека ја прави дијализата е во комуникација со нас. За секој пациент постои посебно поле, кое долку пациентот се направи како што е поставено во водичот, кругот се бои во зелено. Штом нешто не е во ред, нам веднаш тоа ни сигнализира, се бои во црвено. Значи, вие со овој третман, може да бидете и на врвот на Монт Еверест и да направите дијализа. Се што ви треба е интернет врска.
