Пишува:Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Лицата кои немаат здравствении тегоби, анализи на крвта треба да прават најмалку еднаш годишно, додека оние кои имаат генетско оптоварување со болести, еднаш во шест месеци. Основните лабораториски анализи на крвта и урината даваат детален увид во здравствената состојба на пациентот, помагаат полесно да се поставии дијагноза и правилно да се насочи текот на лекувањето. Поради тоа, се практикуваат многу често при одење на лекар, дури и ако станува збор за рутински или систематски преглед. За тоа, колку се важни овие анализи, што се може да покажат и да спречат, објаснува специјалистот по медицинска биохемија, д-р Љубица Аџи-Андов од дијагностичката лабораторија “Рамус“ од Скопје.
Многу често себе си велиме дека би требало да извадиме крв и да испитаме нешто? Кога е всушност потребно да се направат превентивни анализи, макар и да немаме некои здравствени тегоби?
Д-р Аџи-Андов: Многу често луѓето се жртви на болести кои би можеле да се превенираат само доколку соодветен лабораториски тест бил направен во вистинско време. Затоа препорачливо е редовно да се прават превентини рутински лабораториски анализи кои овозможуваат утврдување на проблеми пред да се детектираат одредени симптоми. Сведоци сме на фактот кој укажува дека голем број од болестите се карактеризираат со неспецифични симптоми или се асимптоматски , како резултат на што се дијагностицираат во понапреден стадиум. Превентивните биохемиски анализи даваат објаснување за многу аспекти од здравјето и болеста и ве насочуваат доколку е неопходно да превземете дополнителни мерки и испитувања во насока да го подобрите вашето здравје, долговечност и благосостојба.
Кои се основните биохемиски анализи на крвта и што тие може да ни кажат?
Д-р Аџи-Андов: Најчести рутински биохемиски анализи кои даваат информации за општата здравствена состојба претставуваат испитување на комплетна крвна слика, седиментација (параметар кој укажува на воспалителна состојба), липиден статус (вкупен холестерол и триглицериди), глуциден статус, ензимски статус (AST и ALT), деградациони продукти (уреа и креатинин), серумско железо и уринарен статус. Комплетната крвна слика дава информации за бројот на белите крвни клетки-леукоцити, бројот на црвените крвни клетки-еритроцити, хемоглобин, хематокрит, среден корпускуларен хемоглобин, просечна концентрација на хемоглобин во еритроцитите, среден волумен на еритроцитите, број на тромбоцити како и просечна големина на тромбоцити во волумен крв. Таа претставува една од основните лабораториски анализи која може да покаже резултати суспектни за анемија, инфекции (бактериски или вирусни), автоимуни заболувања, миелопролиферативни болести, воспаленија, влијание на одредена терапија како и многу други состојби. Пореметување на метаболизмот на липидите се рефлектира со хипрлипидемија која е ризик фактор за голем број кардиоваскуларни заболувања, гликозата за поставување на дијагноза за дијабетес, следење на третман и скрининг, ензимите AST и ALT се асоцирани со воспаление или повреда на хепатоцитите, а нивоата на уреа и креатинин најчесто се испитуваат за следење на бубрежната функција. Лабораториските разултати му помагаат на лекарот клиничар во процесот на потврдување или отфрлање на работна дијагноза, односно во поставување на конечна дијагноза заедно со дополнителни испитувања, како и во следење на третман на одредени заболувања, скрининг и прогноза.
Што е она што го нуди резултатот од основното испитување на урината и зошто е важно и тоа превентивно да се прави?
Д-р Аџи-Андов: Како резултат на фактот што урината настанува како екскрет на регулаторната и екскреторна бубрежна функција секое пореметување во бубрежната функција резултира и со промени во физичко-хемискиот состав на урината и седиментот. Рутинскиот преглед на урината се состои од испитување на физички карактеристики на урината (боја, изглед, волумен, pH), хемиски преглед (шеќер, билирубин, уробилиноген, кетони, протеини, нитрити) и микроскопски преглед на уринарен седимент кој опфаќа (еритоцити, леукоцити, епителни клетки, кристали, слуз, бактерии, цилиндри). Освен за функцијата на бубрезите оваа основна рутинска лабораториска анализа дава информации и за генито-уринарниот систем и состојбата на метаболизмот.
Има ли некои правила кои треба да се почитуваат пред пациент да дојде да направи основни анализи и на крвта и на урината?
Д-р Аџи-Андов: Подготовката на пациентите пред земање на биолошки материјал е многу битна бидејќи во голем процент влијае на крајниот резултат. Постојат голем број на биолошки променливи фактори (исхрана, стрес, физичка активност) како и надворешни фактори кои директно не се поврзани со одредено заболување и доколку се отстранат во голема мера би допринеле за точноста на резултатите. Затоа за повеќето лабораториски испитувања на крв неопходно е земање на примерок наутро (на празен стомак) 12 часа по последниот оброк, пред вадењето на крв не се земаат лекови (во договор со лекар) и препарати кои би влијаеле на резултатите, по соодветна терапија вадење на крв треба да се направи по одреден период во кој е неопходно целиот лек да се елиминира од организмот, да се избегнува интензивна физичка активност, алкохол, пушење, стрес. Исто така за одредени поспецифични тестови потребно е посебна подготовка на пациентот за тестот која се однесува на посебен режим на исхрана, одредени временски интервали од денот во кои може да се земе примерокот итн.
За хемиски преглед на урина и седимент неопходно е да се земе првата утринска урина во хемиски чист сув сад и во најкраток можен рок (до 2 часа) или доколку се чува во фрижидер (до 4 часа) да се донесе во лабораторијата. За анализа на 24/часовна урина потребно е да се испие околу 1,5л вода и измокрената урината да се собира во чист сад. Првата утринска урина не треба да се собере, останатие порции да се собираат во текот на денот и ноќта како и порцијата од наредното утро со која се комплетира вашата 24 часовната урина.
Што значи навременото добивање на резултатите од ваквите биохемиски и останати анализи?
Д-р Аџи-Андов: Навремено добивање на резултатите од лабораториските иследување кои се добиваат со мултидисциплинарен пристап се од огромно значење како за пациентот така и за докторот во исклучување или потврдување на сомнеж за одредено заболување. Овозможуваат објективна проценка на состојбата, донесување на одлука од страна на лекарот клиничар за поставување на дијагноза зедно со резултати од други иследувања, процена за успешност на терапија, развој на несакани ефекти од терапија, природен тек на болеста како и информации за општата здравствена состојба.
Лабораторијата Рамус ги изработува резултатите во најкус можен временски рок зависно од типот на анализата, со можност за добивање на резултатите на е-маил, преку персонализиран достап на веб страна и лично земање на резултатот.
Како дел од тимот на дијагностичката лабораторија Рамус, што е она што се прави во неа?
Д-р Аџи-Андов: Дијагностичка лабораторија РАМУС нуди можност за спроведување на лабораториски тестови од различни области на медицината, меѓу кои:МАРКЕРИ ЗА АНЕМИЈА, хематолошки статус, хемостаза, глуциден статус, липиден статус, протеински статус, деградациони продукти, ензимски статус, електролитен статус, ИМУНОЛОШКИ СТАТУС И СПЕЦИФИЧНИ ПРОТЕИНИ, ХОРМОНИ, ТУМОРСКИ МАРКЕРИ, СРЦЕВИ БИОМАРКЕРИ, КОСКЕНИ МАРКЕРИ, МОНИТОРИРАЊЕ НА ЛЕКОВИ,СЕРОЛОШКИ АНАЛИЗИ, скрининг за злоупотреба на дроги и алергии.
Дијагностичка лабораторија РАМУС е технолошки опремена со најсовремена и сигурна опрема. Ние гарантираме висока точност на резултатите добиени со употреба на висококвалитетен медицински потрошен материјали и учество во реномирани национални системи за надворешна контрола.
Од кога постои лабораторијата во Скопје? Постои ли можност некои специфични анализи и испитувања да ги испраќате во странство?
Д-р Аџи-Андов: Кон крајот на 2018 година, раководството на СМДЛ Рамус, одлучува да ја прошири својата дејност и надвор од границите на Република Бугарија, со отпочнување на работа на дијагностичка лабораторија во Скопје, од јануари 2019 година. Одредени ретки и специфични анализи пациентите имаат можност да ги направат во лабораторија Рамус, преку испраќање на биолошкиот материјал во централната лабораторија во Република Бугарија, со примена на најсовремени клинички лабораториски тестови за остварување на сеопфатна дијагностика во насока на унапредување на човековото здравје. Ова е обезбедено со 24 часовен режим на работа, присуството на одлична база, современа опрема, широк спектар на извршени специјализирани медицински истражувања и медицинско-дијагностички тестови, подобрување на компетентенциите преку имплементација на програма за континуирана обука на персоналот, учества во национални и меѓународни форуми по специјалноста, извештаи од спроведени семинари и состаноци со персоналот на лабораторијата, како и сертификати за помината обука за работа со нова лабораториска апаратура.
