Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Многу родители не разликуваат мали сипаници (морбили) од овчите (варичела). Иако и двете состојби се акутни заразни болести, по многу нешта се разликуваат една од друга, како по начинот на избивање на исипот, така и по симптомите. За тоа, која е разликата на манифестирање, каков е третаманот на морбилите, како актуелна состојба во земјава и кои се компликациите кои може да се јават кај децата при зараза со морбили, разговараме со д-р Сани Бајрами, специјалист педијатар од Тетово.
Морбилите се актуелна тема последниве недели во земјава, пред се во делот на заштитата и вакцинацијата против нив. Но, пред да ве прашам за тоа, би сакала им кажете на читателите, со оглед дека постојат безброј такви ситуации кога луѓето велат дека прележале како деца сипаници, а воопшто не станува збор за морбили, туку за варичела, која е разликата помеѓу мали сипаници и овчи сипаници?
Д-р Бајрами: Кај малите сипаници – морбилите инкубацијата е 10 до 12 дена, Почетокот обично е проследен со висока температура, а кај детето може да се јави солзење на очите, кашлица и болка во грлото. Лицето на пацентот изгледа многу карактеристично – плачно и отечено. Во устата се наоѓаат специфични промени – “црвени точки“ и лекарите се многу важни за дијагностиката. По 4-5 дена, температурата се намалува, но тогаш нагло се зголемува и се појавува исип. Првите промени се најнапред зад ушите, на лицето, главата, а потоа на трупот и екстремитетите. Овој исип се шири од главата надолу и вирусот е предизвикан од групата paramyxovirus.
Исипот доаѓа во налети и излегува и до два дена. Кожата е мека и влажна, а по неа се слиени полиња на силно црвени макуло-папулозни исипи. Се повлекува полека по истиот редослед како што се појавил, а на кожата остануваат дамковни пигментации. Тоа е период кој трае седум дена.
Од друга страна, кај овчите сипаници или варичелата пред избивање на типичниот исип, детето неколку дена претходно е нерасположено, а некои деца имаат и зголемена телесна температура (но, не превисока), а некои деца ја минуваат оваа фаза на болеста и без температура. Има деца кај кои нема ваков вовед, па добиваат кожни манифестации на болеста, а пред тоа да се комплетно здрави. Прво се појавува мозолче, кое брзо набабрува и се исполнува со проѕирна течност. Потоа, бистрата течност се заматува, па изгледа жолтеникаво (пустула). Потоа пустулата пука и се формира краста, која по неколку дена се суши и паѓа. Типично е промените да се расфрлани по кожата, без никакво правило. Може да се појават секаде.
Се јавува силно чешање, па децата се чешаат и тоа ја влошува состојбата, бидејќи може да дојде до инфекција. Имено, бактериите кои нормално живеат на површината на кожата продираат во подлабоките слоеви и прават инфекција, која може да остави грди лузни.
Може ли симптомите на морбилите да варираат, односно покрај овие познатите, да се појават и некои неспецифични?
Д-р Бајрами: Како што реков морбилите се манифестираат се општа слабост, малаксалост, грозница и со промени на слузокожата на дишните патишта, како и со појава на исип по кожата. За оваа состојба тоа се симптомите, не постојат невообичани, единствено може да се раликуваат во интензитетот.
Колку се морбилите опасни, и кои се компликацците кои може да му се случат на едно дете или возрасно лице кога ќе се зарази со морбили?
Д-р Бајрами: Морбилите може да бидат многу сериозна болест, па покрај сериозните компликации како што се воспаление на белите дробови, воспаление на мозокот, може да доведе и до смртен исход. Во Македонија нема смртни случаи, но има две деца кои со компликации од морбили се хоспитализирани на Клиниката за инфективни болести во Скопје.
Вообичаено, најчести се компликациите кај деца помлади од пет години и возрасни над 20 години.
Лицата со пореметувања на имунитетот, како и оние кои поради одредено заболување примаат кортикостероиди и цитостатици, може да имаат исклучително тешка клиничка слика на морбили, проследена со тешки форми на воспаление на белите дробови и прогресивно воспаление на мозокот, што резултира со висока смртност.
Постои ли некаков протокол за третман на морбилите?
Д-р Бајрами: Како прво, постои алгоритам за постапување при сомневање за морбили. Кога ќе се дијагностициират, оние морбили во нормална форма се лекуваат дома. Во случај на контакт со инфицирано дете до три дена, а да не е вакцинирано истото дете, постои можност за пасивна превенција со ординирање на хуман хиперимун гамаглобулин. И секако, да нагласам дека единствено компликациите се лекуваат во болница.
Вие, како педијатар, сте во постојан контакт со децата и нивните родители. Каков е одекот на епидемијата на морбили, која факт е дека е резултат на нискиот процент на вакцинација во Македонија? Дали сте забележале можеби поголем број родители кои се јавуваат, кои бараат информации или кои ги носат децата на вакцинација?
Д-р Бајрами: Сите родители со кои сум во постојан контакт, но и останатите се многу загрижени. Показател на тоа е податокот, дека и при секоја минимална промена на кожата, кај нив се јавува сомнеж и бараат и доаѓаат по објаснување во педијатриските ординации со желба истовремено да дознаат и релевантни информации за МРП вакцинацијата и начинот на заштита на своето дете.
Што секој родител кој ќе се запраша треба или не треба да го вакцинира своето дете, треба да размисли пред да донесе конечна одлука?
Д-р Бајрами: Единствено со вакцинацијата акутните заразни болести на најдобар и најсигурен начин може да спречат. Мојата препорака е секако да се вакцинираат децата, бидејќи само на тој начин може да се превенира ширењето на болеста. Со одбивање или одложување на реализацијата на вакцинацијата, се ризикува децата да добијат заразна болест која може да доведе до сериозни компликации.
