Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска/katerina@panacea.mk
Во ек на сезоната на летни одмори и во време кога се среќаваме со огромни температурни разлики и промена на временските услови, голем дел од популацијата се соочува со здравствени проблеми, главоболки, покачен крвен притисок, зголемен ризик од одредени состојби, а најмногу на удар се лицата кои имаат кардиоваскуларни проблеми и пациенти со дијагностицирани кардиоваскуларни болести. Кои се препораките за заштита од променливото време, колкава треба да биде температурната разлика помеѓу надворешната температура и онаа во климатизираните простории, може ли срцето навистина да прсне или тоа е само мит – на овие и други слични прашања одговор побаравме од д-р Жарко Христовски, специјалист интервентен кардиолог.
Д-р Христовски како влијаат високите температури и воопшто временските промени врз здравјето на срцето? На што треба особено да внимаваат срцевите болни, кај кои има зголемен ризик од инфаркт, аритмија и други состојби?
Д-р Христовски: Особено кај метереопатите и пациентите кои се со дијагностицирани срцеви болести или болести на циркулацијата се јавува еден проблем, кој е врзан многу повеќе со променливото време, отколку со топлото време. Објективно гледано, летото и сувата топлина благопријатно делува на пациентите со кардиоваскуларни болести и не претставува некој сериозен проблем. Тие што имаат покачен крвен притисок, во суштина, се многу задоволни во летниот период, кога имаат помалку проблеми за разлика од зимскиот.
Проблемот реално се појавува кај метереопатите при промена на атмосферскиот притисок. Не случајно е снимен филмот „Пред дождот“… Значи, при падот на атмосферскиот притисок нагло се менува тонусот на крвните садови, се менува крвниот притисок и кај луѓето кои се поизразени метеоропати, кај одреден процент од нив, зависи дали се под терапија или не, имаат појава на покачен крвен притисок, а еден дел од нив – понизок крвен притисок.
Дефинитивно летниот одмор е благодат, а изложувањето на сонце е потребно заради витаминот Д, соодветна калцификација на коските, секако, треба да се изложуваме на сонце, но во време кога сонцето паѓа под кос агол, а не директно и да ги следиме препораките на ТВ за УВ индексот
Кои се Вашите препораки за луѓето кои имаат кардиоваскуларни проблеми и пациентите со дијагностицирани кардиоваскуларни болести?
Д-р Христовски: Да избегнуваат нагли промени на времето, да избегнуваат големи промени во климатизирани простории… Можеби сте забележале или сретнале дека луѓето кога излегуваат од климатизирана просторија наеднаш се придржуваат, може да колабираат, тоа е при нагли промени на температурите кога сакајќи да постигне еден баланс нашето тело прави нагла промена на тонусот на крвните садови. Разликата помеѓу климатизирана просторија и надвор треба да биде не поголема од 4-5 степени. Во овој период при нагла промена на влошување на времето луѓето, исто така, се жалат и на главоболки, а многу луѓе имаат покачен крвен притисок.
Сезона е на годишни одмори, многу луѓе летуваат покрај езеро, море. Со сонцето треба внимателно да се постапува и да се избегнуваат големи изложувања…
Д-р Христовски: Јас, како човек, а не како доктор, ќе кажам дека во последните години ми се појавува алергија на кожата, иако никогаш досега во претходните педесет и кусур години не сум имал алергија на сонце. Сите знаеме дека во Нов Зеланд и Австралија луѓето се бањаат со костими за капење кои покриваат голем дел од телото, баш поради тие озонски дупки, веројатно, се намалува заштитата на озонската обвивка и се повеќе тие УВА и УВБ зраци придонесуваат ракот на кожата да стане се позастапен како проблем, што значи дека, веројатно, заштитата на озонската обвивка која претходно постоела, ние сме ја уништиле.
Како треба да се помине летниот одмор? Дефинитивно летниот одмор е благодат, а изложувањето на сонце е потребно заради витаминот Д, соодветна калцификација на коските, секако, треба да се изложуваме на сонце, но во време кога сонцето паѓа под кос агол, а не директно и да ги следиме препораките на ТВ за УВ индексот.
Проблемот реално се појавува кај метереопатите при промена на атмосферскиот притисок. Значи, при падот на атмосферскиот притисок нагло се менува тонусот на крвните садови, се менува крвниот притисок и кај луѓето кои се поизразени метеоропати, кај одреден процент од нив, зависи дали се под терапија или не, имаат појава на покачен крвен притисок, а еден дел од нив – понизок крвен притисок
Дали луѓето со кардиоваскуларни проблеми имаат ограничувања во однос на капењето?
Д-р Христовски: Што се однесува до кардиоваскуларното здравје, дефинитивно не е паметно, а и сите знаеме или сме слушнале дека некој нагло починал при скокање во вода, но не починале сите од скршен врат… Еден дел од нив се од нагла вазоконстрикција при прегреано тело кога ќе влезете наеднаш во вода, кога ќе скокнете. Значи, треба пополека да му се даде шанса на организмот да ја прераспредели крвта затоа што наглото повлекување на циркулацијата кон централниот дел, што настанува при нагла промена на температурата во минус, може да доведе до буквално прскање на срцето! Тоа не е само мит.
Постои и можност од мозочен удар заради големото изложување на сонце, пред се, поради промените коишто настануваат во тонусот на крвните садови и тоа дефинитивно ја зголемува инциденцата. Не може да ја пронајдеме правата закономерност кога се појавуваат нападите и кога доаѓаат пациентите во здравствените установи, односно кога е поголема инциденцата на инфаркт, но оваа промена е дефинитивно поголема во зимскиот, отколку во летниот период.
Битен дел од одржување на кардиоваскуларното здравје е земањето на терапијата. На што треба да се обрне особено внимание во однос на ова прашање?
Д-р Христовски: Редовно земање на терапија. Ќе бидам малку поконкретен, бидејќи се работи за огромен стереотип. Што значи тоа? Редовното земање на терапија значи дека има потреба од консултации. Многу често имаме потреба за луѓе кои имаат покачен крвен притисок да ги коригираме дозите на лекови во лето, во минус, а не во плус. И тоа значи дека при нестабилност на крвниот притисок, којшто дефинитивно претставува 95 отсто есенцијална хипертензија, што преведено на македонски значи: не знаеме од што е, не ја знаеме причината, и во принцип, треба да ја најдеме комбинацијата и дозите на лекови кои го држат притисокот стабилен, бидејќи кај луѓето со хипертензија кога ќе го регулирате добро притисокот, тие стануват практично со еднаков ризик како и луѓето кои немаат хипертензија.
Апсолутно не е никаков грев да имате второ мислење за одредена работа, поготово ако се работи за здравјето тоа не би смеело да претставува табу тема
Тоа подразбира дека редовните сезонски контроли кај луѓето кои имаат проблем со крвниот притисок се облигаторни, што значи дека сезонската корекција на дозата, количината и лековите треба апсолутно да се почитува. Со други зборови, некаде во доцна пролет и доцна есен најчесто добар дел од луѓето, некаде 80-90 отсто имаат потреба од мали корекции на дозите.
Чинам дека малкумина од пациентите го знаат и практикуваат ова за кое говорите?
Д-р Христовски: Јас, пак, чинам дека и добар дел од здравствените работници забораваат да го објаснат. Значи, реално, грешката не е само кај пациентите, некогаш е грешката во онаа рутина која белите мантили ја спроведуваат секодневно и си одат по еден терк. Добрата едукација на пациентот како треба да се однесува отприлика е и генератор на успешно лекување. Тоа подразбира дека ќе го прилагодите начинот на комуникација према пациентот, ќе ги објасните причините поради коишто има потреба да се лекува, ќе ги објасните моментите коишто подразбираат индикација да се јави на доктор, кога треба да се јави и што е оној знак што треба да го почитува, и веќе имате многу подобар одговор од пациентот и во однос на редовните контроли, и во однос на она како треба да се лекува одредена состојба.
Некогаш апсолутно проблемите не се решавани од белите мантили, туку се креирани од нив и тоа е реално во сите здравствени системи. Но каде е добрата страна? Не само вашата страница, во едукацијата на моите пациенти и јас им кажувам дека и кога ќе се преселите во многу подобро развиен здравствен систем, подобро преживуваат пациентите кои се подобро едуцирани. Значи, оној пациент кој си води грижа за сопственото здравје прави одреден притисок кој својот матичен доктор и обично живее подобро и поквалитетно во однос на своето здравје.
Но обично докторите се лутат кога го консултираме д-р Гугл?!
Д-р Христовски: Да, малку подосадниот пациент може да изгуби кај својот доктор, меѓутоа апсолутно не е никаков грев да имате второ мислење за одредена работа, поготово ако се работи за здравјето тоа не би смеело да претставува табу тема.
