Интервју со д-р Зоран Јовановски: Кога и зошто се прави ла­па­ра­скоп­ско отстранување на матката?

Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk

Во одре­де­ни слу­чаи ги­не­ко­ло­гот мо­же да со­ве­ту­ва опе­ра­ти­вен за­фат – хи­сте­ре­кто­ми­ја и тој да се из­ве­де ла­па­ро­скоп­ски, со ми­кро­ре­зо­ви на те­ло­то на­ме­сто кла­сич­ни­те опе­ра­тив­ни. Д-р Зо­ран Јо­ва­нов­ски, ги­не­ко­лог, об­јас­ну­ва што всуш­ност зна­чи оваа опе­ра­ци­ја, ко­га и зо­што се из­би­ра и кои се пред­но­сти­те за па­ци­ен­тка­та.

Што е лапароскопска субтотална хистеректомија?

Д-р Јовановски:  Хистеркетомија е оперативен зафат при кој се отстранува матката, а лапароскопско изведување на операцијата значи дека се прави со неколку мали отвори на стомачниот ѕид. Субтотална значи отстранување на телото на матката, додека грлото на матката се остава. Јајчниците и тубите може да се отстранат или не, во зависност од причината за операција. Овој тип операција има одредени предности пред класичниот начин на операција.

Во кои случаи се изведува и во кои случаи не е соодветен овој тип операција?

Д-р Јовановски: Медицинските индикации се исти како и за класичната абдоминална хистеректомија и ги опфаќаат сите бенигни болести на матката. Овој тип операција не е соодветен кај пациентки со големи миоми, оние кои имаат претходни оперативни зафати со претпоставени сраснувања во малата карлица, инфекции, тешки случаи на ендометриоза и оние кои имаат одредени промени (малигни и премалигни болести) на грлото на матката и ендометриум (лигавица на матка). Овие состојби бараат класичен тип операција. Исто така, кај пациентки кај кои има спуштање на матката (пролапс), препорачана операција е вагиналната хистеректомија.

Дали треба да се задржи грлото на матката?

Д-р Јовановски:  Ако се направи лапароскопска субтотална хистеректомија и се остави грлото на матка, тогаш има мал ризик од спуштање на вагината во иднина и нормална статика на карлично дно. Предност над класичната операција е што заздравувањето по лапароскопската операција е многу побрзо. Менструалниот циклус престанува, но пациентката треба да продолжи со редовни цитолошки прегледи (ПАП-тест). Ако се задржат јајчниците, кај некои пациентки понекогаш се јавуваат оскудни крвавења секој месец во период на претходните менструални циклуси.

Треба ли да се задржат јајчниците?

Д-р Јовановски:  Кај помлади пациентки, кај кои нема промени на јајчниците, се советува нивно оставање. Тоа значи дека хормонскиот циклус ќе биде присутен и можеби ќе има симптоми на предменструален синдром без менструално крвавење, кои ќе бидат слични како и пред операцијата. Доколку поради одредени болести се отстранат јајчниците, некои пациентки понатаму имаат потреба од хормон како надомест на терапија.

Како се изведува операцијата?

Д-р Јовановски: Лапароскопската субтотална хистеректомија се изведува низ 4 мали резови на кожата на стомачниот ѕид со одделни тенки инструменти што се внесуваат во стомачната шуплина во која претходно се внесува гас (јаглероден диоксид), кој овозможува подобра визуелизација на стомачните органи. Крвните садови и лигаментите на матката се коагулираат и пресекуваат, а потоа со електрокоагулациска јамка се одвојува телото на матката од грлото на матката. По одвојувањето на телото на матката и евентуално јајчниците и тубите, тие се отстрануваат низ еден од резовите со посебен инструмент – морселатор.

Кои се бенефитите од лапароскопската субтотална хистеректомија?

Д-р Јовановски: Вообичаено е многу помала постоперативната болка со побрзо заздравување и побрзо враќање на секојдневните активности. Одредени пациентки може да си одат дома истиот ден по операцијата, но повеќето си одат дома наредниот ден. Пациентките се враќаат на секојдневните активности многу побрзо отколку при класична операција, а ризикот од тромбоза е многу помал, како и постоперативните инфекции кои се многу ретки при лапароскопските операции.

Какви ризици постојат при лапароскопска субтотална хистеректомија?

Д-р Јовановски: Како и при сите операции и тука постојат одредени ризици, но тие се многу ретки. Постои ризик од крвавење и повреда на други органи при што можеби ќе има потреба од продолжување на операцијата по класичен пат.

Каков тип анестезија се користи при вакви операции?

Д-р Јовановски: Лапароскопските операции се изведуваат со општа анестезија.

Што треба да очекува пациентката по операцијата?

Д-р Јовановски: По будење од анестезијата некои пациентки имаат болки во пределот на рамената (последица од гасот што се користи при операцијата за ширење на стомачната шуплина). Во мочниот меур е поставен катетер, а некои пациентки може да имаат поставено и дрен за контрола на крвавењето. Ако е се в ред, ако нема крвавење и ако пациентката е добро по операцијата, уринарниот катетер и дренот може да се извадат по 12 часа од операцијата. Против болка се даваат одредени лекови, а пациентката може да се раздвижи и да зема течности неколку часа по операцијата. По излегување од болница, кај некои пациентки може да има оскудно генитално крвавење во траење од неколку дена. Конците од малите резови се вадат седмиот ден по операцијата.

Колку долго трае заздравувањето по ваков тип операција?

Д-р Јовановски: Тоа е различно во зависност од претходната физичка кондиција и од некои придружни заболувања. Генерално, тој период е краток и враќањето на претходните активности (домашни работи, возење, сексуални односи и враќање на работа) е во период помеѓу една и четири недели.