Пишува: Александра Стојановска/saska@panacea.mk
Многу мал дел од мажите во земјава отворено и јасно ги изнесуваат своите тегоби, а повеќето слабо ги дефинираат. Дел од отежнатата комуникација се должи на фактот што пациентот за време на уролошкиот преглед чувствува нелагодност, во страв, но и често ги негира своите симптоми обидувајќи се да задржи подобра слика за својата дотогаш здрава индивидуа.
Зошто е тоа така, и дали причината за се поголемиот број на случаи на карциноми на урогениталниот тракт кој се откриваат во напреднат стадиум е токму во немањето здравствена култура, разговараме со д-р Зоран Крстаноски, уролог од Македонија, кој веќе години работи и живее во Словен Градец, во Словенија.
Честа ли е појавата на карциноми на урогениталниот тракт кај мажите?
Д-р Крстаноски: Во секојдневната работа во уролошката амбуланта се среќавам со голем број на различни пациенти, со секакви дијагнози. Најчест карцином, во овој тракт е секако ракот на простата, но како најподмолен и без симптоми се смета дека е ракот на мочниот меур. На 10. место се наоѓа карциномот на бубрег. Но, поради подмолноста, често пати ракот на бешика се смета дека е ниско ризичен и ако не се следи правовремено пациентот, карциномот може за брзо време да еволуира во агресивен, односно во доцен и напреднат стадиум за лекување.
Точен ли е впечатокот дека во Македонија, за разлика во земјата каде работите, мажите не одат навреме на прегледи, барем кога станува збор за испитувања на урогениталниот тракт?
Д-р Крстаноски: Тоа е апсолутно точно. За илустрација ќе ви кажам дека во Словенија, ако сметаме дека сме исти по површина и по број на жители, годишно има околу 1.500 ново откриени карциноми на простата, од кој што се оперираат 800-1000. Во Македонија, многу е пониска инциденцата на откривање, и тоа не поради уролозите, туку тоа е прашање на здравствена култура.
Кога еден маж треба да појде на уролог, во насока на превенција на карциноми на овој систем за кој зборуваме? Што подразбира всушност превенцијата?
Д-р Крстаноски: Доколку мажот нема претходни семејни ризици, тогаш на уролог треба да се јави по 45. година од животот. Тоа значи да барем еднаш во годината направи уролошки преглед. Станува збор за физикален преглед со задолжителен дигиторектален преглед на простата, преглед на ПСА и нормални лабораториски наоди со ултразвук. Јас велам дека човек дури и да е здрав, треба еднаш годишно да си направи ултразвук на абдомен, бидејќи е неагресивна метода, не чини многу, а може да спаси живот и да превенира многу здравствени состојби.
Која е главната причина за појавата на оние најчести заболувања на овој тракт како што е пореметување на мокрењето, па до најлошите како тумор на тестити, рак на простата?
Д-р Крстаноски: Главна прилина е неквалитетниот начин на живот. Простата почнува да се зголемува по 40. година од животот и тогаш промените се најзачестени. Долготрајното седење, прекумерното консумирање алкохол, зачинета храна и недоволната физичка активност допринесуваат за се почести тегоби со мокрењето, како и бенигно зголемување на простата. Ако маж се почесто трпи да не оди во тоалет, тогаш доаѓа до слабеење на работата на бубрезите, а некогаш и до неуринирање.
Кои се симптомите кои алармираат дека маж треба да направи уролошки преглед?
Д-р Крстаноски: Тоа може да бидат некои од следниве симптоми: ургентно мокрење, односно чувство дека мора итно да мокрите, што најчесто е последица на уринарни инфекции. Потоа, зачестено мокрење, кое може да е знак за зголелена простата, како и неволно мокрење кое се јавува нагло и изненадно и болно мокрење. Сериозна појава е која бара итно јавување на лекар е крв во урината. Помош од уролог се бара и при неплодност, како и при еректилна дисфункција.
Како е да се работи во Словенија споредбено со Македонија?
Д-р Крстаноски: Видете, главен момент се парите. Во Словенија парите, односно буџетот на здравствениот фонд е многу, многу поголем од Македонија. Таму, на два милиони жители буџетот изнесува три милијарди евра, а тука е едвај една милијарда. Тоа значи дека во Словенија се обезбедни 1.500 евра по глава на жител здравствено осигурување. Тоа е главната разлика. Инаку, струлноста и професионалноста на лекарите е иста. Нормално е услугите да се подостапни, кога има повеќе кадар, повеќе опрема и се останато што подразбира едно современо лекување.
