Пишува: Александра Стојановска / saska@panacea.mk
Симптомите на хемороидалната болест може да се сосема неспецифични како чешање, појава на секреција , болка па до сериозни крварења со значителен губиток на крв. Што се хеморидите, кои се причините за нивно појавување и кога еден пациент треба да се јави кај лекар по ова прашање, разговараме со доц. д-р Александар Митевски, општ и абдоминален хирург.
Докторе, што се всушност хемороиди?
Доц. д-р Митевски: Хемороидите претставуваат грст или грозд од крвни садови (артериски и венски) и растресито сврзно ткиво под епителот на аналниот канал. Претставуваат нормална анатомска структура, во форма на васкуларни хемороидални перничиња или јазли кои се присутни кај сите. Поделени се на надворешни и внатрешни во однос на аналниот канал. Надворешните се на ивицата на анусот со кожата, а внатрешните најчесто се три перничиња во внатрешноста над аналниот канал. Внатрешните хемороиди како нормална структура на аноректумот учествуваат во континенцијата-задршка на столицата и во одредување на конзистенцијата, односно чувството дали станува збор за гасови, течна или тврда столица.
Кога хемороидите претставуваат проблем?
Доц. д-р Митевски: Често се јавува конфузија во однос на терминот хемороиди бидејќи се употребува и за нормалната антомска формација, како и кога сакаме да кажеме дека има проблем, всушност кога станува збор за хемороидална болест. Проблемите се јавувааат кога ќе настане нивно зголемување, набабрување на крвните садови и пролабирање-излегување низ аналниот канал. Набабрувањето е предизвикано од проширување на крвните садови и постепено попуштање на сврзното ткиво со што започнува спуштањето низ аналниот канал и постепено пролабирање. Самото пролабирање доведува и спазам на аналните сфинктери што го зголемува воспалението на пролабираните јазли и болката. Тогаш се манифестира всушност хемороидалната болест.
Како се манифестираат хемороидите?
Доц. д-р Митевски: Симптомите на хемороидалната болест може да се сосема неспецифични како чешање, појава на секреција , болка па до сериозни крварења со значителен губиток на крв.
- Надворешните хемороиди најчесто се манифестираат како болна отеклина на самата ивица на анусот и кожата, што всушност претставува тромбозиран надворешен хемороидален јазол. Понекогаш се манифестира и со крварење при дефекација кое секогаш е незначително и спонтано поминува. По повлекување на отеклината останува најчесто кожен набор кој е поврзан со потешко одржување на хигиената и може да се манифестира со чешање, поретко болка и секреција на слуз.
- Внатрешните хемороиди знаат да не предизвикуваат никаков дискомфорт. Може да се манифестираат како крварење при дефекација- како капење на светлоцрвена крв или да има траги на хартијата при бришење. При зголемување на хемороидалните јазли може да се појави пролабирање од анусот кое може да е без симптоми или да е придружено со болка оток, инфламација и секреција на слуз или крварење. Пролабираните внатрешни хемороидални јазли може и да тромбозираат.
Во зависност од нивната големина, пролабирање и спонтано или мануелно репонирање-враќање во аналниот канал се градуираат во 4 степени.
Прв степен е кога има хемороидални јазли само во аналниот канал и може да се видат при преглед со инструмент аноскоп, понекогаш тие означуваат само нормална анатомска форма на хемороидалните јазли. Доколку се јави пролабирање низ аналниот канал и спонтано се враќаат- репонираат тогаш се втор степен. Трет степен претствуваат хемороидални јазли кои пролабираат од аналниот канал и потребно е мануелно-со притисок на прсти да се вратат во аналниот канал. Четврт степен претствуваат јазли кои се постојано пролабирани и не се репонираат ни со притисок.
Кои се причините за појава на хемороидална болест?
Доц. д-р Митевски: Начинот на исхрана, внесот на храна која не содржи растителни влакна и намален внес на течности се еден од најважните фактори кои допринесуваат за зголемен напор и отежната дефекација. Самата отежната дефекација , опстипација или запек доведува до зголемен притисок во аналната регија и следствено набабрување на хемороидалните јазли. Исто така хроничната дијареа, болестите како улцерозен колит, Кронова болест се ризик фактори за хемороидална болест. Пролонгираното седење и бременоста доведуваат до зголемен притисок во карлицата и намалено враќање на венската крв што исто така доведува до стаза и набабрување на хемороидалните јазли. Тешката физичка работа, напорот исто така го зголемуваат притисокот во карлицата. Болестите на црниот дроб, цирозата доведува до промена на циркулацијаата што доведува и до проширување на хемороидалните крвни садови. Здебеленоста, возраста, анални полови односи, претходни интервенции во аналната регија и фамилијарната предиспозиција се исто така фактори кои допринесуваат за настанување на хемороидалната болест.
Дали и кога треба да се јави еден пациент на преглед?
Доц. д-р Митевски: Хемороидите претставуваат едни од најчестите проблеми во аналната регија, меѓутоа заради непријатната локализација на проблемите се смета дека мал број на пациенти се јавуваат за преглед. Исто така не само од пациентите туку и од медицинските лица при било какви поплаки во аналната регија се обвинуваат хемороидите.
Од голема важност при појава на симптоми во аналната регија е да се исклучат посериозни состојби и болести пред да се препишат симптомите на хемороидалната болест.
Често малигните болести на дебелото црево знаат да се манифестираат со слични симптоми, но и многу други болести поврзани со анусот и ректумот може да се причина, па затоа сметам дека при појава на било какви симптоми во аналната регија потребна е консултација од лекар.
Како да се спречи и третира хемороидалнатаа болест?
Доц. д-р Митевски: Тргнувајќи од причините за настанување на болеста јасно е дека промена на диететските навики е прв чекор во самата превенција, но и во лекување на болеста. Внесување на течности 8-10 чаши на вода во тек на денот, исхрана со продукти богати со растителни влакна и по потреба внесување на масла кои ја размекнуваат столицата се првиот чекор кој може да допринесе во превенција и олеснување на симптомите од постоечката хемороидална болест. Купки во млака вода може да го намалат спазамот на мускулите и да ги олеснат симптомите, а ладните облози да ја намалат болката при постоење на тромбоза. Зголемената физичка активност, намалување на седењето исто така значително може да ја подобрат состојбата.
Употребата на креми, гелови, масти и чепчиња за надворешна и локална употреба може дополнително да ги олесни симптомите како болка , чешање и секреција. Во производите за надворешна употреба најчесто има локални анестетици и состојки кои го смируваат воспалението.
Надворешните хемороиди најчесто се дијагностицираат при нивно тромбозирање, доколку се случило во тек на 48 часа од дијагностицирањето најдобар третман претствува хируршката ексцизија на тромбот со или без крвниот сад. Во другите случаи се третира медикаментозно со комплетно смирување на состојбата по 10-14 дена.
- Доколку кај внатрешните хемороиди конзервативниот-медикаментозен третман не доведе до смирување на симптомите кај хемороидалните јазли од 1 – 3. степен може да се изведат амбулантски интервенции како склерозација, коагулација со инфрацрвено светло и лигација која што е со најдобри резултати од сите амбулантски процедури.
- Хемороидалните јазли кои не се смируваат и по амбулантска терапија и јазли од 3-4. степен потребно е да се третираат хируршки. Исто така и компликациите како интензивно крварење, тромбоза или некроза на хемороидалните јазли се третираат примарно хируршки.
Постојат неколку методи на хируршко лекување, најстара но се уште често употребувана е класичната ексцизиона метода по Морган – Милиган. Се карактеризира со отстранување на најмногу три хемороидални јазли, постоперативниот тек е поврзан со поинтензивни болки и продолжено зараснување на оперативните рани (4-6 недели). Друга метода која се употребува е степлерската хемороидектомија, односно отстранување на хемороидалните јазли со пресекување со специјален инструмент, се карактеризира со помала болка постоперативно и со добри резултати споредено со класичната ексцизија. Почетни добри резултати има опишано и со ласерската хемороидектомија, но подоцна се покажа дека во однос на болката и опоравувањето нема голема разлика во однос на класичната ексцизиона метода.
Минимално инвазивните методи во третманот на хемороидалната болест претставуваат најново достигнување и се со најохрабрувачки резултати во однос на останатите техники.
Во моментот постјат две методи: HAL (hemorrhoidal artery ligation) и THD (transanal hemorrhoidal deartherisation). Обете методи се базират на современите анатомски сфаќања за постоење на 8-10 артериски садови, а не како претходно на само 3. Исто така и на сваќањето на хемороидите како нормална анатомска структура во аналниот канал и обидот со интервенцијата да се воспостави повторно анатомската положба на хемороидите во аналниот канал со што би се нормализирала нивната функција. Методите се базираат на наоѓање на квните садови со ултразвук, нивно подврзување со што се намалува дотокот на крв, а доколку има пролапс се изведува и поправка-пексија (собирање и подигање) на пролабираните јазли на нивната нормална анатомска положба. Предност на овие методи, освен што се базираат на современите анатомски сфаќања за хемороидите, е и тоа што како минимално инвазивни се изведуваат како еднодневни хируршки интервенции и се поврзани со мала постоперативна болка и побрзо враќање на работоспособноста.
