Пишува: Александра Стојановска
saska@panacea.mk
Клиниката за урологија при Клиничкиот центар Загреб – Ребро е најголем центар за трансплантација на бубрези во Хрватска, каде годишно се изведуваат и над 100 пресадувања. Со дополнителните 150 кои се прават во уште два постоечки хрватски центри, оваа земја е прва во светот по бројот на трансплантирани бубрези на милион жители. Оваа бројка е причина Клиниката за урологија во Загреб да стане централно место за едукација за трансплантација на бубрези за земјите во југоисточна Европа.
Врвните резултати, според урологот доц. д-р Твртко Худолин – еден од водечките лекари за трансплантација на бубрези во КБЦ Загреб, се должат и на зачленувањето на Хрватска во Еуротрансплант пред 11 години. Со него, разговаравме за тоа што претставува всушност кадаверичната трансплантација, каков е процентот на успешност и за тоа кога оваа интервенција дава најдобри резултати.
Што всушност претставува кадаверичната трансплантација и која е разликата со живата трансплантација?
Доц. д-р Худолин: Кадаверична трансплантација е хируршки зафат на земање органи од мозочно мртво лице и пресадување во телото на пациент на кој му се спасува живот. Кога станува збор за ваков вид на интервенција која е комплексна, постојат многу детали, но ќе се обидам едноставно да објаснам за да можат луѓето да разберат. Кадаверчна трансплантација значи дека лицето – донорот доживеало мозочна смрт, а тоа значи дека тоа е неповратно загубен, неговиот мозок не функционира и апаратите го оддржуваат телото и срцето. Но, оној момент кога апаратите ќе се исклучат, таа личност за жал умира. Земањето органи и пресадувањето во друго тело е кадаверична трансплантација. Друга работа е онаа што ние ја нарекуваме жива трансплантација, во која всушност спаѓаат членови на семејството, роднини на лицето на кое му треба бубрег. Според хрватскиот закон тоа може да бидат само членови на семејството кои тогаш се одлучуваат да им донираат свој бубрег на некој од своите роднини.
Колку вкупно трансплантации на бубрези се прават во Хрватска? Дали таа бројка е доволна во споредба со листата на пациенти кои чекаат и на кои им е неопходна ваков вид на интервенција?
Доц. д-р Худолин: Ние годишно вкупно изведуваме околу 250 трансплантации, со тоа што поголем број или преку 95% се во делот на кадаверични трансплантации. Она што е добро кај нас е што ја имаме таа посебна програма за кадаверична трансплантација и можеби поради тоа е многу помал акцентот кај живите трансплантации.
Морам да нагласам дека последниве години ние значајно ја намаливме таа листа. Пред да влеземе во Еуротрансплант и кај нас се чекаше многу, многу години. Сега тоа чекање е некаде околу две години, со тоа што тука станува збор за просечно чекање, бидејќи постојат луѓе кои ќе влезат на листата и практично за два месеци добиваат бубрег. Никогаш ова нема да биде апсолутно решено, но ваквите бројки со можеби мало зголемување, во принципи би одговарале на нашите потреби.
Колкаво е преживувањето кај пациентите на кои ќе им се трасплантира бубрег?
Доц. д-р Худолин: Сега начелно ќе зборувам на кадаверичната трансплантација бидејќи резултатите кај живата трансплатација се за нијанса подобри. Овој дел мора да се гледа низ временски период, но може да се каже дека по една година околу 96% од болните имаат функционирачки графт. По пет години тој можеби паѓа на околу 90%, по 10 години на 85%. Тоа се груби бројки, но во принцип значаен број од нив имаат бубрег кој е добар, бубрег кој функционира. Поголем дел од нив веќе не одат на дијализа, а тоа подразбира еден огромен квалитет на живот што за нив е исклучително важно.
Кој пациент кој има проблеми со бубрезите е всушност идеален избор кога е во прашање трансплантацијата на бубрези?
Доц. д-р Худолин: Тешко е сега конкретно да се одговори на ова прашање бидејќи имаме пациенти кои се помлади, оние кои се повозрасни, но подолго чекаат, и други различни ситуации. Но, она што ние како лекари го сакаме, тоа се тие т.н. пациенти кои всушност и не завршиле на дијализа. Значи, кај нив бубрезите се значително оштетени. Тие неповратно се движат кон губење на својата функција, но се уште одредено време им овозможуваат организмот да нема потреба од дијализа. Тоа се всушност тие идеални кандидати за трансплантација. Зошто? Бидејќи дијализата има свои последици. Таа е нужна да се одржи животот откако ќе пропаднат бубрезите, но таа не е нешто што на некој начин е безопасно. Од тие причини идеални се оние пациенти кои се способни да без дијализа дојдат на трансплантација.
Не постои одредена возраст за која е карактеристично пропаѓањето на бубрезите и потребата за трансплантација. За жал ние бубрези трансплантираме и кај мали деца. Така што на листата за пресадување бубрези има пациенти со 7 години па и до над 80.
Она што ние не го работиме се многу мали деца и не го практикуаме поради недоволното искуство. За таа цел таквите пациенти ги препраќаме во некој од европските центри кои едноставно имаат поголемо искуство и поголема рутина. Тоа никако не значи дека ние не можеме тоа добро да го направиме но сепак, кога се малите деца во прашање, човек има поголем респект кон нив.
Во Хрватска постои посебен Завод кој се грижи за пациентите на кои им е трансплантиран бубрег. Што таквиот Завод значи за здравјето на пациентите?
Доц. д-р Худолин: Овој Завод е многу добро решение за сите овие пациенти на кои им е трансплантиран бубрег. Тие во овој Завод се на некој начин изолирани од останатите болни, па со самото тоа се намалува веројатноста за појава на инфекции и појава на компликации. Она што исто така е многу важно се медицинските сестри кои се “истренирани“ и кои знаат максимално добро да се грижат за ваквите пацинети. Знаете, тоа е сепак една специјална популација, така што ние го имаме тој луксуз да на нашите болни можеме да им обезбедиме максимална сигурност и максимален квалитет на услугите, бидејќи тие имаат свој посебен оддел, а другите пациенти со уролошки проблеми се на некој начин одвоени од нив и јасно со самото тоа ризикот од било какви несакани исходи е сведен на минимум.
