Пишува: Александра Стојановска
saska@panacea.mk
Детето ‘рчи додека спие, на периоди заборава да дише, му се спие во текот на денот, нема концентрација, премногу јаде, брзо се заморува, раздразливо и вознемирено е, се поти повеќе од вообичаено. Сите овие знаци може да укажуваат дека детето има проблем со болеста слип апнеа.
За проблемот слип апнеа кај децата од кој им зависи функционирањето и квалитетот на животот, разговараме со доц. д-р Весна Петреска-Дуковска, оториноларинголог-хирург, која докторирала истражуваќи ја оваа состојба. Таа вели дека ваквата состојба може да ја дијагностицираат оториноларинголозите, по група анализи.
Што е всушност слип апнеа?
Доц. д-р Петреска-Дуковска: За да објасниме што е слип апнеа најдобро е да објасниме што се апнеа и хипопнеа. Апнеа е пауза во дишењето во текот на спиењето. Се дефинира како отсуство или значително намалување (повеќе од 70 отсто) на протокот на воздух од носот и устата, кое трае најмалку 10 секунди. Хипопнеа, пак, е намалување на ороназалниот проток (низ нос и уста) на воздух или намалување на амплитудата на торакоабдоминалното движење за повеќе од 30 отсто, за период подолг од 10 секунди. Придружен е со намалување на кислородната заситеност од 4 отсто или повеќе. Повеќето од прекините на дишење траат од 10 до 30 секунди, но понекогаш може да траат и до 1 минута или подолго. ’Рчење претставува звук за време на спиењето што произлегува од треперењето на меките ткива на горниот респираторен тракт при дишењето. Тоа е состојба во која главно место има звучниот феномен (но не секогаш степенот или интензитетот на ‘рчењето значи дека детето боледува од опструктивна ноќна апнеа). Опструктивната ноќна апнеа или слип апнеа (OСА) е синдром кој се карактеризира со повторувачки апнеи, хипопнеи и ‘рчење кои доведуваат до нарушување на спиењето во текот на ноќта.
Што предизвикуваат тие кај децата?
Доц. д-р Петреска-Дуковска: Го нарушуваат нормалното спиење и предизвикуваат поспаност и замор кај децата. Тие потоа потешко функционираат во текот на денот, имаат послаби резултати во тековните активности, во училиште…
Испитувањата покажуваат нарушен психомоторен развој кај децата кои боледуваат од слип апнеа.
Кај овие деца дишењето е површно и доведува до намалено ниво на кислород во крвта, забрзано работење на срцето и слаб интелектуален и физички развој. Овие деца, заостануваат во развојот во однос на нормалната група.
Колку често се јавува ова заболување?
Доц. д-р Петреска-Дуковска: Заболувањето е релативно често, со 3 отсто од вкупната детска популација. Поради можноста од соодветно лекување, потребно е најпрвин родителите, па потоа и матичните лекари да ја распознаат оваа болест. Постојат многу контроверзии за соодветната дијагноза и третман на педијатрискиот синдром на опструктивната ноќна апнеа. Од аспект на педијатриската оториноларингологија, ’рчењето и опструктивниот слип апнеа синдром кај децата имаат многу заеднички карактеристики и се тесно поврзани помеѓу себе. Денес Американската академија за педијатрија препорачува клинички скрининг протокол кај сите деца.
Каков е третманот?
Доц. д-р Петреска-Дуковска: Податоците за ’рчењето кај децата во текот на ноќта, периодите на апнеа и хипопнеа, немирното спиење, раздразливоста, проблемите во однесувањето, прекумерно јадење и сл. лекарот ги добива од родителот. Оториноларингологот прави клинички преглед кој опфаќа неколкуметоди и анализи. Тие се орофарингоскопија, фиберназофарингоскопија, риноманометрија и златниот стандард за дијагностика на липапнеа – полисомнографија. Полисомнографот е апарат кој овозможува софистицирано следење на сите параметри во текот на редовното спиење во текот на ноќта кај децата. Веродостојноста на податоците кои ги дал родителот, заедно со клиничкиот преглед и резултатите од задолжителниот полисомнографски тест се сметаат како доволни параметри за клиничкиот заклучок за решавањето на горно опструктивниот синдром кај децата.
Како хируршки се решава проблемот?
Доц. д-р Петреска-Дуковска: Врз основа на добиените резултати одевалуацијатанасекојпедијатриски пациент се смета дека најчесто аденонотонзилотомијата (парцијалната редукција на палатаиналните тонзили – крајници со ласер) претставува метод на избор во решавање на горно опструктивниот синдром кај деца. Предноста на оваа оперативнаметода е зачувување на имунолошки активното тонзиларно ткиво (ткивото на крајниците), односно оперативно се отстранува делот од нив кој прави опструкција, а останува дел кој продолжува да ја врши нивната имунолошка функција.
