Пишува: Александра Тимковска/aleksandra@panacea.mk
Ракометот кај нас веќе со години важи за спорт број еден и навистина во јавноста голем е интересот за негово следење, но каков е интересот меѓу младите за тренирање?
Доц. д-р Неделковски: Како катедра по ракомет ја имаме таа среќа ракометот да е спорт број еден долги години наназад. Некогаш доминираше женскиот, сега тоа е случај со машкиот. Иако ретки се земјите каде што може да се каже дека ракометот е спорт број еден. Можеме да кажеме дека, на пример, во скандинавските земји и Германија тој е спорт број еден во сала, после фудбалот, меѓутоа во сите други држави доминираат некои други спортови. Кај нас популарноста се должи, пред се, на добрите резултати на клупско и на репрезентативно ниво. Во подалечно минато тоа беше Кометал Ѓорче Петров, во поново време тоа се Металург и Вардар во машка и Вардар во женска конкуренција, сето тоа се одразува на бројот на заинтересирани млади кои се бават со овој спорт од најрана возраст.
Придобивките од бавење со ракомет се големи, всушност од бавење со каков било спорт, секако, дека се големи особено во ова време на хипокинезија и намалено движење на децата, но и општо на човековата популација заради новиот светски начин на живот. Се препорачува децата да почнат да се бават со ракомет од некоја 8 до 10-годишна возраст, во многу земји се бават и порано, а темел на секој спорт би требало да бидат некои од базичните спортови како атлетиката, гимнастиката и пливањето. Прераното бавење со овој спорт, од една страна, може да е предност, а, од друга, и проблем во зависност од тоа како се изведуваат тренинзите. Како и да е и кога и да почнат со бавење со спорт, предност треба да се даде во дел на играта, штафетните игри итн. при што ќе се развива основната моторика, моторичката интелигенција и создавањето на моторичките навики, а многу подоцна кога ќе бидат технички подготвени да се бават со сериозен ракомет и да навлегуваат во тајните на техниката и да постигнуваат и да се бараат од нив врвни спортски резултати.
Ги споменавте тренинзите, кажавте на кој начин се одвиваат, но колку тоа што најчесто тренери се врвни спортисти може да биде придобивка или недостаток?
Доц. д-р Неделковски: Ако одиме по она што го предвидува законот за спорт и тој е и малку ригиден и предвидува дека под стручен кадар се подразбира дипломиран професор или тренер по одреден спорт или физичко, (има и различни интернационални лиценцирања коишто се валидни и признаени од нашата држава) можеби миксот од овие две би бил нешто идеално. Значи, поранешен ракометар или спортист во кој било спорт, којшто добро знае и да демонстрира, ги знае и тактичките и техничките цели коишто треба да ги постигне еден тренинг заедно во спој со соодвентно образование, коешто на овој или на оној начин во текот на животот би го добил. Затоа што децата во одреден период на развој многу малку можат да разберат од она што им го зборувате, многу полесно го копираат она што го правите така што клучно во раната фаза на развој и обука на младите играчи е тие да ве видат и да го видат елементот во целост онака како што треба, без разлика дали е скок-удар, додавање или сл. Така, спојот меѓу врвен поранешен играч и соодветно образование е идеален и може да биде придобивка и за играчите коишто се создаваат и едуцираат во кој било спорт.
За придобивките од спортот многу е зборувано, но велите дека доколку се почне прерано тоа би можело да има негативни последици врз развојот на детето, па што е она на што родителите би требало да посветат внимание?
Доц. д-р Неделковски: Значи, тренинг во форма на какви било елементарни игри или игри слични на ракометот се препорачливи во одредна возраст, она што не е препорачливо е силна работа на моторички план, односно на подобрување на некои карактеристики со кои можеби на краток рок се добива резултат, но на долг рок имаме проблеми и предиспозиции да настанат повреди. Треба да се знае и едуциран тренер всушност знае во кој период од развојот на дететото што може да работи. Треба да се одбегнуваат тешки физички вежби, треба да се избегнуваат скокови кои ние ги нарекуваме длабински скокови или плиометрија до одреден период. Овде зборувам за нешто што не е природно, инаку сите природни форми на движење, скокање, трчање, фрлање итн. се нешто што е во генот на секој човек и нешто што треба да се стимулира. Не може да се даде фиксна и ригидна граница од кога треба да се почне, меѓутоа имаме и примери на спортисти кои многу подоцна почнале со ракомет, на пример, на 14-15- 16 години, но имале добра основа и стигнале брзо до едно високо ниво, односно да играат за своите клубови, репрезентации и да станат врвни играчи и познати светски имиња. Како и во Македонија така и во светот има многу такви примери.
Можеби не можеме да зборуваме за конкретна долна граница кога може да се почне со овој спорт, иако нели имаме некакви рамки, но што е со онаа спротивната – која е возраста до која може да се има врвни резултати?
Доц. д-р Неделковски: Знам многу примери на играчи кои почнале доцна и многу брзо станале врвни играчи, и претходно кажав дека предиспозициите и развојот на општата моторика има многу големо влијание. Ракометот е интересен спорт во смисла на тоа што многу брзо можете да дојдете до некое техничко ниво да ја играте самата игра, меѓутоа после тоа тој напредок од просечно до високо ниво бара многу работа, многу посветеност и не може да се предвиди како сето ќе заврши. Затоа кажувам дека е многу битно да има добра основна моторика, да е предиспониран за ракомет антропометриски, како градба на тело со физички карактеристики, и да има спортска интелигенција – нешто што е многу битно за сите колективни спортови, особено за одредени позиции каде што ви треба и креативност, и брзи одлуки, и колективен дух, и сето она што ја прави играта интересна.
Ја споменавте градбата, односно физичките предиспозиции и изгледот на играчите, а всушност во ракометот има можеби најмногу играчи кои делуваат големо, тешко, а притоа се многу брзи, подвижни…
Доц. д-р Неделковски: Барањата на самата игра се такви, има многу природни форми на движење во неа, има многу контакт, значи треба и сила, и издржливост, и самоконтрола за сето тоа да го истрпите и постигнете тоа што сакате, а основна цел во ракометот е да постигнете гол и да го спречите противникот да го стори истото. Односно да постигнете еден гол повеќе од него. Ракометот гради силни личности, и психички и физички, а и играчите многу се трошат во текот на својата кариера. Во текот на развојот на овој спорт доста се менувале и границите на висина и тежина на играчите, а тоа го диктираат и правилата. Со последните измени на правилата при што играта доста се забрза, дојде до симнување на некои просечни висини, односно некоја просечна градба на играчите, што, пак, не значи дека не се високи, напротив, во просек сите се некаде од 1.92-1.93 до 1.98, па и 2 метра, меѓутоа многу ретко веќе се појавуваат екстремно високи играчи (на пример, по 2.10-2.12), коишто со новите правила и со начинот на играње на оној модерен, брз ракомет потешко се снаоѓаат и природно е дека самата селекција ја симнува границата на висината и се бараат многу поподвижни, брзи, спремни, но и солидно високи играчи кои ќе можат силово да одговорат на барањата на модерниот ракомет.
Што е она што како совет би им го дале на сите кои имаат предиспозиции за овој спорт и сакаат да почнат да се бават со него?
Доц. д-р Неделковски: Нормално, како луѓе од ракометот го препорачуваме како спорт за младите затоа што меѓу останатото, а што веќе го споменавме, тој е и многу конкурентен и на ниво на Балкан, Европа, па и во светот – постојани учесници сме на европски, светски првенства…; Имаме и добра инфраструктура, голем број спортски сали коишто ги задоволуваат условите за тренинг, голем број на соодветен стручен кадар којшто низ годините, за жал, е потценет кај нас… Па сите овие ракометари и ракометарки не паднаа од небо, некој ги создал и едноставно сите тие луѓе кои се вклучени, ентузијасти во ракометот коишто години, години наназад работат треба да се земат сериозно предвид.
(Продолжува: Повредите во ракометот – лекување и заштита)
