Пишува: Сања Наумовска/sanja@panacea.mk
Ендометриозата е дефинирана како нормална ендометријална лигавица (жлезди и строма) неприродно имплантирана во секоја друга локација освен во утерината празнина. Се јавува кај 10 отсто од жените кои се во репродуктивна возраст. Околу 25-50 отсто од неплодните жени имаат ендометриоза, а 30-50 отсто од жените кои страдаат од ендометриоза имаат потешкотии со зачнувањето.
Во оние случаи, кога жените кои имале ендометриоза, успеале да зачнат, за време на бременоста симптомите се намалиле или исчезнале. По породувањето, болеста може да рецидивира, но постојат и случаи каде што целосно се повлекува.
На темата ендометриоза разговараме со д-р Мирослав Темелковски, специјалист по гинекологија и акушерство.
Д-р Темелковски, кои се знаците и симптомите на ендометриозата?
Д-р Темелковски: Една третина од жените немаат симптоми. Но, кога ќе се појават настануваат типични знаци рефлектирани од областа и органот која е зафатена од ендометриозата како: дисменореа (болна менструација), тешки и нерегуларни крвавења, пелвична болка, ниска болка во стомакот или грбот, диспареунија (неподносливи сексуални односи), болна дефекација пропратена или со дијареа (проливи) или опстипација (тврда столица), надуеност во стомакот, гадење, повраќање, препонски болки, болка при уринирање и болка при вежбање.
Како се дијагностицира ендометриозата?
Д-р Темелковски: Од неинвазивните дијагностички постапки наједноставен е ултразвукот, неприкосновен за гениталната дијагностика. Ретко употребуваме MRI (магнетна резонанца), особено кога има сомнеж за друга локализација, екстрагенитално.
Од инвазивните постапки се употребува лапароскопијата, процедура-оперативен зафат со многу висока сензитивност од 97 отсто, но со пониска специфичност од 77 отсто, која не е само дијагностичка, туку и тераписка постапка кога е проследена со одредени оперативни постапки.
Каква терапија се применува за третман на ендометриозата?
Д-р Темелковски: Најзафатени органи се јајчниците, заутериниот простор (cavum Douglasi), утеросакралниот лигамент, ректосигмоидалниот дел од дебелото црево, мочниот меур и долниот крај на уретрата (долниот мочен канал).
Симптомите кај ендометриозата зависат од цикличната продукција на хормоните во еден менструален циклус. Од таму произлегува и терапијата на ендометриозата. Најцелисходен природен метод за лекување на ендометриозата е бременоста. Но, мора да нагласам дека 30-40 отсто од жените со ендометриоза се субфертилни, па дури и стерилни.
Терапијата предвидува орална контрацепција, даназол, прогестеагенски препарати и гонадротрипинрилизин хормони (GnRH) агенси. Хируршката терапија може да се подели на конзервативна, семиконзервативна и радикална. Конзервативната терапија, се применува кога го сочувуваме репродуктивниот потенцијал кај пациентката. Најчесто се употребува лапароскопска цистектомија со дренажа (кога имаме оваријална ендометриоза). Но, може да се употреби и аблација, пресакрална неуректомија и лапароскопска утерина нервна аблацијa (LUNA).
Семиконзервативната терапија се употребува кога репродуктивните можности се смалуваат или се елиминираат, но се сочувува оваријалната функција. Овие методи се употребуваат кај пациентки со решена репродуктивна функција и се многу млади за да навлезат во хируршка менопауза, па се прави хистеректомија и циторедукција на пелвичната ендометриоза.
Оваријалната ендометриоза најчесто се решава хируршки, бидејќи само 10% од оваријалната функција е доволна за да пациентката не западне во менопауза.
Радикална терапија е кога утерусот со јајчниците се отстрануваат. Најчесто опфаќа тотална абдоминална хистеректомија со билатаерална аднексектомија и циторедукција на визуелните жаришта на ендометриозата и адхезиолиза за обновување на нормална интрапелвична топографија и функција.
